Xóa độc quyền vàng miếng, mở cửa thị trường, chặn 'một mình một giá'

Ngày 28/5, tại buổi làm việc với Ban Chính sách, chiến lược Trung ương, Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu xóa bỏ thế độc quyền vàng miếng trên nguyên tắc Nhà nước vẫn quản lý nhưng có thể cấp phép cho nhiều doanh nghiệp đủ điều kiện tham gia sản xuất. Tổng Bí thư nhấn mạnh, cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng những năm qua đã điều chỉnh, hoàn thiện tích cực nhưng vẫn còn chậm đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của thị trường và thực tiễn. Do đó, cần sớm đổi mới, hoàn thiện các cơ chế, chính sách này.

Độc quyền tạo ra chênh lệch giá vàng và làm méo mó thị trường

Chia sẻ với Báo Công Thương bên hành lang Quốc hội, đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội), Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, độc quyền vàng miếng hình thành từ Nghị định 24/2012, nhằm chống lại tình trạng vàng hóa nền kinh tế, khi mà nhiều người dân đã sử dụng vàng miếng để làm đơn vị thanh toán mua bán các phương tiện, tài sản hoặc vay mượn.

Đại biểu Hoàng Văn Cường (Đoàn Hà Nội)

Đại biểu Hoàng Văn Cường nhấn mạnh, bối cảnh đó dẫn đến tình trạng người người đổ xô mua vàng, cầm vàng, khiến đồng tiền không còn ý nghĩa. Nghị định 24 ra đời, thực hiện việc độc quyền sản xuất, kinh doanh, xuất nhập khẩu vàng nhằm tránh hiện tượng kinh doanh tự do vàng. Nhà nước độc quyền sản xuất vàng miếng mang thương hiệu quốc gia để cung cấp cho thị trường.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, Nghị định 24 ra đời có tác dụng rất tốt, giúp xóa bỏ tình trạng sử dụng vàng làm đơn vị thanh toán. Và đến nay các hoạt động giao dịch mua bán người dân đều sử dụng tiền VNĐ của Việt Nam. “Tuy nhiên, độc quyền vàng miếng và độc quyền nhập khẩu vàng cũng dẫn đến sự chênh lệch giá vàng miếng trong thời kỳ hiện nay, bởi hạn ngạch nhập khẩu vàng nguyên liệu đã hạn chế nguồn cung vàng cho thị trường. Đặc biệt là khi tình trạng tỷ giá tiền VNĐ có sự biến động theo hướng mất giá mạnh so với đồng USD, buộc Ngân hàng Nhà nước hạn chế nhập vàng để không gây áp lực lên tiền VNĐ”, ông Cường nói.

Mặt khác, sự độc quyền còn dẫn đến vàng SJC có thương hiệu cao, gây ra chênh lệch giá, cao hơn so với các thương hiệu khác đến vài triệu đồng. Đó là điều không bình thường, bởi đã là vàng thì giá trị phải tương đương nhau.

Đại biểu Hoàng Văn Cường nhìn nhận, do độc quyền nên lượng vàng cung ra thị trường hạn chế; khi cung ít - cầu nhiều đương nhiên dẫn đến giá vàng tăng để cân bằng cung cầu. Sự độc quyền cũng dẫn đến sự chênh giá rất cao giữa thị trường trong nước và thị trường thế giới do không có sự liên thông.

"Đó là hậu quả của việc độc quyền vàng miếng và độc quyền xuất, nhập khẩu vàng theo Nghị định 24", đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, đến thời điểm này, nền kinh tế không còn nguy cơ của vàng hóa nữa. Vì thế, không cần thiết phải độc quyền kinh doanh, xuất nhập khẩu vàng miếng mà phải nên để các công ty, các doanh nghiệp lớn, thực sự có năng lực, có uy tín được quyền tham gia vào kinh doanh, sản xuất, xuất nhập khẩu vàng miếng.

"Khi có sự cạnh tranh sẽ phá bỏ thế độc quyền về giá vàng và có sự cạnh tranh về giá, chống lại tình trạng thị trường vàng của Việt Nam một mình một chợ, một mình một giá, hạn chế sự chênh lệch giữa các loại vàng với nhau và chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới", đại biểu Hoàng Văn Cường nói.

Trong bối cảnh giá vàng diễn biến phức tạp, có sự chênh lệch giá giữa các thương hiệu vàng trong nước với nhau, giữa giá vàng trong nước và thế giới, việc Tổng Bí thư Tô Lâm yêu cầu xóa bỏ độc quyền Nhà nước về vàng miếng, cho phép nhiều doanh nghiệp sản xuất vàng miếng, mở rộng nhập khẩu có kiểm soát và nghiên cứu áp dụng thuế với giao dịch mua bán vàng là hết sức cần thiết.

Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, cơ chế, chính sách quản lý thị trường vàng ở Việt Nam trong những năm qua đã có những điều chỉnh, hoàn thiện tích cực. Tuy nhiên, cũng cần thẳng thắn nhìn nhận các cơ chế, chính sách quản lý, điều tiết thị trường vàng còn chậm đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của thị trường và đòi hỏi của thực tiễn.

Từ đó, dẫn đến thị trường vàng được quản lý kém linh hoạt, không phù hợp với diễn biến cung cầu chung trên thị trường thế giới, gây hệ lụy cho nền kinh tế, nhất là tình trạng buôn lậu vàng, chảy máu ngoại tệ ra nước ngoài.

Đại biểu Hoàng Văn Cường đánh giá, việc tồn tại tình trạng độc quyền trên thị trường không kích thích cạnh tranh và thúc đẩy hoạt động kinh doanh vàng lành mạnh. Cơ chế, chính sách quản lý chưa tạo được động lực để huy động các nguồn lực nhàn rỗi trong dân cho phát triển kinh tế - xã hội, người dân đầu tư nhiều vào vàng; phương thức quản lý chủ yếu vẫn theo cách truyền thống, chậm được đổi mới, thiếu những hình thức kinh doanh hiện đại, bắt kịp xu hướng của thế giới.

Ông Cường cho rằng, sau chỉ đạo của Tổng Bí thư, các cơ quan chức năng cần triển khai nghiêm túc việc xóa bỏ độc quyền vàng. Đồng thời, dùng chính sách thuế để điều tiết xuất nhập khẩu vàng, quản lý vàng, mở ra phương thức kinh doanh mới để giao dịch qua sàn và có nhiều kênh để huy động vàng. Như vậy sẽ đảm bảo ổn định thị trường vàng và trả thị trường vàng về đúng nghĩa.

Cần mở rộng sản xuất và nhập khẩu vàng theo nguyên tắc thị trường

Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn TP. Hồ Chí Minh), Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội, cho rằng, chỉ đạo của Tổng Bí thư Tô Lâm về xóa bỏ độc quyền vàng miếng là rất xác đáng.

Đại biểu Trần Anh Tuấn cho biết, hiện nay, các hoạt động sản xuất vàng miếng, phân phối, tiêu thụ, nhập khẩu đều nằm trong diện kiểm soát, điều này không đúng về mặt nguyên tắc thị trường, gây khó khăn trong xử lý và giải quyết chênh lệch giữa giá vàng trong nước và thế giới cũng như việc buôn lậu vàng miếng.

Theo đại biểu Trần Anh Tuấn, nếu xử lý theo nguyên tắc thị trường, tạo điều kiện cho các doanh nghiệp có thể sản xuất buôn bán vàng như những hàng hóa khác, chênh lệch giá vàng miếng trong nước và thế giới sẽ giảm đi.

Đại biểu Trần Anh Tuấn (Đoàn TP. Hồ Chí Minh)

Đại biểu Trần Anh Tuấn cho rằng, hiện nay chúng ta đã thực hiện kiểm soát vàng miếng ngay từ khi nhập khẩu, theo sự phối hợp liên ngành và ứng dụng công nghệ thông tin. Giờ phải tạo điều kiện để nhiều đối tượng được cấp phép có thể tham gia nhập khẩu theo năng lực, như vậy sẽ tạo ra nguồn cung dồi dào hơn, tạo ra mặt bằng giá cân bằng hơn với thế giới. Chỉ đạo của Tổng Bí thư sẽ tạo điều kiện tốt hơn trong việc bình ổn giá vàng, kiểm soát và hạn chế được buôn lậu vàng miếng qua biên giới.

Đại biểu Trần Anh Tuấn nhấn mạnh, cần mở rộng cho phép các doanh nghiệp đủ điều kiện được sản xuất vàng miếng, không nên hạn chế. Mở rộng trên nguyên tắc Nhà nước vẫn giữ kiểm soát chung, ứng dụng công nghệ để kiểm soát từ khâu đầu vào đến khi ra thị trường. Đồng thời, tháo gỡ dần để thị trường vàng miếng lưu thông thuận lợi như các hàng hóa khác, sẽ tạo ra nguồn cung dồi dào, khắc phục những vướng mắc trên thị trường vàng hiện nay.

Hoàng Nhưỡng