Xóa nhà tạm, nhà dột nát: Khi chính sách chạm đến cuộc sống

Thủ tướng Phạm Minh Chính tham gia khởi công xây nhà mới cho hộ gia đình ông Xa Văn Vọng, xóm Sơn Phú, xã Cao Sơn, huyện Đà Bắc, tỉnh Hòa Bình. Ảnh: CP

Nhiều sáng kiến, cách làm hay để “Không để ai bị bỏ lại phía sau”

Từ khi phát động đến nay, cả nước đã xóa được gần 209.000 nhà tạm, nhà dột nát, trong đó khánh thành và bàn giao 111.000 nhà, khởi công 98.000 nhà, đạt khoảng 77% trên tổng số nhu cầu. Đặc biệt, từ Phiên họp thứ ba của Ban Chỉ đạo Trung ương triển khai xóa nhà tạm, nhà dột nát trên phạm vi cả nước đến nay tăng gần 87.000 nhà được khởi công, khánh thành, bình quân tăng 26 nhà/địa phương/ngày.

Để có được kết quả này, các địa phương đã có nhiều sáng kiến, cách làm hay, hiệu quả trong triển khai nhiệm vụ. Một phong trào, nhiều cách làm, nhưng tất cả đều gặp nhau ở điểm chung là tinh thần trách nhiệm với người dân và quyết tâm “Không để ai bị bỏ lại phía sau”.

Bí thư Tỉnh ủy Thái Nguyên Trịnh Việt Hùng chia sẻ, đến thời điểm hiện tại, tỉnh đã rà soát và hỗ trợ xóa nhà tạm, nhà dột nát đạt 100% so với kế hoạch đề ra. Trong đó, có những hộ gia đình đã huy động từ nguồn hỗ trợ của tỉnh, các tổ chức xã hội, gia đình, dòng họ…; có những căn nhà được xây dựng với kinh phí lớn.

Tỉnh đã có sáng kiến trong quá trình thực hiện, đó là tổ chức kiểm tra, rà soát, ghi nhận tất cả các trường hợp trước khi hỗ trợ, xác định về thời gian, cập nhật thường xuyên tiến độ, khi hoàn thành thì lập biên bản nghiệm thu, bàn giao sử dụng.

“Trong quá trình triển khai, các hộ nghèo, hộ cận nghèo do nhận thức nên không xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Sau khi rà soát, chúng tôi đã cấp quyền sử dụng đất. Tuy nhiên, xuất hiện tình trạng các hộ nghèo, cận nghèo, chủ yếu là bà con dân tộc thiểu số, khi xây nhà mới có giá trị và có giấy chứng nhận thì có ý định (có hộ đã làm) là chuyển nhượng quyền sử dụng đất, bán nhà cho người khác. Điều này dễ dẫn đến tình trạng tái nghèo. Tỉnh đã lường trước và đã chỉ đạo rà soát, nắm tình hình, động viên, tuyên truyền, giáo dục cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo về các chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về giảm nghèo” - ông Hùng chia sẻ.

Một việc nữa, ông Hùng cho hay, nhiều hộ đồng bào dân tộc thiểu số sinh nhiều con nên rất dễ tái nghèo. Tỉnh đang rà soát và yêu cầu các tổ chức chính trị xã hội cùng vào cuộc để vận động, tuyên truyền, giúp các hộ này không tái nghèo do việc sinh nhiều con gây nên.

Trong khi đó, Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước Tôn Ngọc Hạnh thông tin, tỉnh đã hoàn thành chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát. Sau khi Thủ tướng phát động chương trình, tỉnh đã phát động phong trào thi đua 200 ngày đêm xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn. Chương trình này tỉnh đã thực hiện từ năm 2018. Số căn nhà còn phải thực hiện khoảng hơn 800 căn và tỉnh đã hoàn thành đợt 30/4 vừa qua.

“Số nhà còn lại không nhiều nhưng những vướng mắc liên quan rất nhiều, chủ yếu là vấn đề đất đai. Cũng như những địa phương khác, người dân sống trong những căn nhà này không có sổ đất, nguồn gốc đất là đất ở nhờ, đất lâm phần, đất trùng với quy hoạch khoáng sản bauxite, do đó trước đây không thể xây dựng được. Lần này, chúng tôi phải cố gắng nhiều, thực hiện đồng bộ các giải pháp để giải quyết” - ông Hạnh nêu rõ.

Trước những vướng mắc này, tỉnh đã vận động người thân tặng đất, làm giấy tờ, làm sổ đất cho các hộ dân sống nhờ người thân. Đồng thời, tỉnh cũng vận động doanh nghiệp tặng, cho đất các hộ nghèo, hộ cận nghèo. Có khoảng 40 căn nhà do doanh nghiệp tặng, chiếm khoảng 5%; từ đó làm sổ đất cho người dân xây dựng nhà, mỗi sổ đất khoảng 200m2, tách sổ riêng cho từng hộ.

“Số còn lại là người dân sống trên đất lâm phần và sống trong khu vực đất chồng lấn với quy hoạch khoáng sản bauxite. Bình Phước xin ý kiến Ban Chỉ đạo và Ban Thường vụ Tỉnh ủy làm nhà tiền chế cho người dân ở trên phần đất này. Tỉnh làm nhà tiền chế và yêu cầu các hộ ký biên bản không khiếu kiện về sau, khi tháo dỡ phải di chuyển tất cả. Các thành viên đều đồng thuận và ủng hộ có nhà mới để ở. Sau đó, chính quyền địa phương tiếp tục thực hiện các thủ tục chính thống tiếp theo cho các hộ dân. Nếu không thực hiện bằng cách xây dựng nhà tiền chế cho các hộ dân ở phần đất này thì không thể hoàn thành số lượng nhà còn lại với khoảng hơn 90 căn trong phần đất quy hoạch bauxite” - ông Hạnh nhấn mạnh.

Các định phương rất chủ động, sáng tạo trong thực hiện chương trình. Ảnh minh họa

Còn với tỉnh Tây Ninh, Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Mạnh Hùng cho hay, căn cứ tình hình thực tế, tỉnh đã xây dựng hai đề án trọng tâm: Đề án sửa chữa, xây dựng nhà ở cho các hộ gia đình chính sách và Đề án xây dựng, sửa chữa nhà ở cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo. Tổng kinh phí để thực hiện hai Đề án này là 58,7 tỷ đồng. Trong đó, Đề án sửa chữa và xây dựng nhà cho gia đình chính sách dự kiến hoàn thành 172 căn nhà, bao gồm xây mới 56 căn, sửa chữa 116 căn với tổng kinh phí 17,1 tỷ đồng. Đối với Đề án xây dựng, sửa chữa nhà ở dành cho các hộ nghèo, hộ cận nghèo, tổng số căn nhà là 113 với tổng kinh phí 41,6 tỷ đồng.

Để đảm bảo đủ nguồn lực, UBND tỉnh đã phát động phong trào Thi đua xóa nhà tạm, nhà dột nát trên địa bàn tỉnh. Qua lễ phát động, 183 đơn vị đăng ký ủng hộ với số tiền 50,27 tỷ đồng, bên cạnh nguồn ngân sách nhà nước và các nguồn hỗ trợ vận động khác. Nhờ đó, tỉnh đã đảm bảo được nguồn lực triển khai thực hiện đầy đủ hai Đề án đã đặt ra.

Qua 4 tháng triển khai, đến 25/4, tỉnh đã hoàn thành cơ bản hai Đề án, bàn giao nhà cho các hộ gia đình chính sách, hộ nghèo, hộ cận nghèo trên địa bàn tỉnh. Đối với các trường hợp không có đất, tỉnh chủ động bố trí quỹ đất công, xây dựng các khu dân cư mới được đầu tư hạ tầng đồng bộ, bao gồm hạ tầng giao thông, hệ thống cấp thoát nước, điện, nước sạch và trang thiết bị thiết yếu cho các hộ gia đình.

“Theo tiêu chuẩn diện tích của Trung ương, mỗi căn nhà rộng 32m2, nhưng tỉnh đã nâng diện tích lên 42m2 nhằm đảm bảo điều kiện sinh hoạt tốt hơn cho các hộ dân. Khi bàn giao nhà, tỉnh còn tặng thêm 01 tivi, 01 quạt điện, 01 nồi cơm điện, 01 bể chứa nước sạch và hệ thống xử lý nước đảm bảo an toàn trong sinh hoạt cho các hộ dân” - ông Hùng chia sẻ.

Đối với tỉnh Vĩnh Long, Chủ tịch UBND tỉnh Lữ Quang Ngời cho biết, từ chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, tỉnh đã tập trung thực hiện với quyết tâm phấn đấu đến 30/4 hoàn thành kế hoạch đề ra.

Thực hiện đúng kế hoạch này, tỉnh đã tổ chức tổng kết trước 30/4, đúng dịp kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Cụ thể, tỉnh đã xây dựng 1.328 căn nhà, bao gồm 492 căn xây dựng mới, còn lại là các nhà được sửa chữa. Nhà dành cho người có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ là 497 căn, nhà cho hộ nghèo và hộ cận nghèo là 790 căn, hộ dân tộc thiểu số là 41 căn, với số tiền 86 tỷ đồng.

Tỉnh đã chủ động bố trí khoản kinh phí này, trong đó đối với các gia đình có công với cách mạng và thân nhân liệt sĩ, nguồn kinh phí 22 tỷ đồng tỉnh chủ động tạm ứng trong Quỹ Đền ơn đáp nghĩa. Đối với hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ dân tộc thiểu số, tỉnh cũng chủ động thực hiện với các nguồn lực khác để xóa nhà tạm, nhà dột nát.

Từ thực tiễn triển khai chương trình xóa nhà tạm, nhà dột nát, các địa phương đã rút ra nhiều bài học kinh nghiệm quý. Ảnh: ST

Nhiều bài học kinh nghiệm quý

Theo Bí thư Tỉnh ủy Bình Phước Tôn Ngọc Hạnh, qua thực tiễn kết quả đạt được, tỉnh đã rút ra 4 bài học kinh nghiệm quý:

Thứ nhất, gắn trách nhiệm thực hiện nhiệm vụ với người đứng đầu, Bí thư cấp ủy, Chủ tịch các huyện, thị phải chịu trách nhiệm với Tỉnh ủy, Trung ương về tất cả công việc rà soát, xây dựng nhà trên địa bàn.

“Kể cả rà soát số liệu sai không bảo đảm, không rà soát kỹ, đơn cử là đối tượng sai thì Bí thư, Chủ tịch phải chịu trách nhiệm. Nếu đề xuất thiếu thì tự vận động, tự xã hội hóa để thực hiện” - ông Hạnh dẫn chứng.

Thứ hai, chỉ đạo quyết liệt, đeo bám công việc, thành lập các tổ công tác, phân công công việc rõ ràng, phối hợp chặt chẽ giữa các thành viên trong Ban Chỉ đạo; tuân thủ các chế độ báo cáo công việc hằng tuần, đặc biệt vai trò của Mặt trận Tổ quốc cấp cơ sở kiểm tra, giám sát chặt chẽ, thường xuyên, liên tục đối với từng hộ gia đình, từng căn nhà ở cơ sở.

Thứ ba, sáng tạo, linh hoạt trong cách làm, căn cứ chủ trương của Trung ương về tiếp tục tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc cho người dân, đặc biệt trong thực hiện xây dựng nhà tiền chế trên đất quy hoạch bauxite, sau đó giải quyết song song các thủ tục tiếp theo.

Thứ tư, thực hiện xã hội hóa, vận động các doanh nghiệp hỗ trợ quỹ đất cũng như các nhà tài trợ về đất, tiền để xây dựng nhà. Bên cạnh đó, huy động các ban, ngành, đoàn thể đóng góp ngày công lao động để có các căn nhà khang trang, sạch đẹp hơn.

Còn theo Bí thư Tỉnh ủy Tây Ninh Nguyễn Mạnh Hùng, trong quá trình triển khai, tỉnh đã rút ra một số bài học. Trước hết, sự chủ động xây dựng, phê duyệt đề án ngay khi có chủ trương chỉ đạo từ Trung ương. Bên cạnh đó, tỉnh đã có sự đồng thuận, huy động được hệ thống chính trị từ tỉnh đến cơ sở vào cuộc, phát huy tinh thần trách nhiệm; sự năng động quyết liệt của lãnh đạo chủ chốt các sở, ngành, địa phương trong tổ chức thực hiện đề án.

Thêm vào đó, tỉnh đã thiết kế mẫu nhà thống nhất trên toàn địa bàn để đảm bảo các bộ phận triển khai thuận lợi; chủ động huy động và bố trí nguồn lực tài chính phù hợp cho triển khai từng giai đoạn; linh hoạt, kịp thời xử lý các vướng mắc về đất đai, đảm bảo đủ quỹ đất phục vụ xây dựng.

Với tỉnh Vĩnh Long, tỉnh đã tổng kết chương trình, biểu dương, khen thưởng các cá nhân, tập thể làm tốt, đồng thời rút ra 3 kinh nghiệm:

Một là, ngay khi có chủ trương của Trung ương, tỉnh khẩn trương triển khai rà soát, lập danh sách các đối tượng thuộc diện được hỗ trợ, chủ động khảo sát, lập danh sách và lên kế hoạch giao nhiệm vụ cụ thể cho từng tổ chức, đoàn thể, chính quyền địa phương để sát sao từng trường hợp.

Hai là, thành lập Ban Chỉ đạo cả hệ thống chính quyền, các ban ngành, đoàn thể và cả người dân có tâm huyết với chương trình tham gia ủng hộ. Tỉnh vào cuộc rất quyết liệt, thực hiện theo kế hoạch, đề án. Mặt trận Tổ quốc thường xuyên kiểm tra, đôn đốc, giám sát việc thực hiện.

Ba là, sự chủ động, linh hoạt, ví dụ vấn đề ứng kinh phí. Để thực hiện hỗ trợ người có công, tỉnh thực hiện ngay từ đầu. Cách huy động cũng được chú trọng hơn để đa dạng các nguồn lực, kể cả ngày công. Các xã, phường, thị trấn trên địa bàn cũng vào cuộc xử lý các vấn đề như đầu tư, nguyên vật liệu… bảo đảm kịp thời nguồn vật liệu xây dựng.../.

HỒNG NHUNG