Xử lý ngay các vấn đề bức thiết đang cản trở hoạt động của địa phương

Các đại biểu Quốc hội tham dự Phiên thảo luận. Ảnh: M. HIỂN

Tập trung vào 3 nội dung cốt lõi

Sáng 28/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 9, Quốc hội thảo luận tại Hội trường về Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch. Tại Phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã giải trình cụ thể về những vấn đề đại biểu quan tâm.

Bộ trưởng cho biết, theo kế hoạch lập pháp ban đầu, Luật Quy hoạch sẽ được sửa đổi một cách tổng thể, đồng bộ trong thời gian tới. Tuy nhiên, do yêu cầu từ thực tiễn, đặc biệt là để kịp thời thực hiện chủ trương sắp xếp lại các đơn vị hành chính cấp tỉnh theo Kết luận số 121 và 127 của Bộ Chính trị, việc sửa đổi một số nội dung cấp thiết của Luật là không thể chậm trễ.

Việc sửa đổi Luật Quy hoạch lần này tuy chưa tổng thể nhưng là bước đi mang tính nền tảng, nhằm xử lý ngay các vấn đề bức thiết đang cản trở hoạt động của các địa phương. Đây cũng là bước chuẩn bị kỹ lưỡng cho đợt sửa đổi toàn diện và căn cơ hơn trong thời gian tới, bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng, yêu cầu thực tiễn và kỳ vọng phát triển bền vững của đất nước trong giai đoạn mới - Bộ trưởng nêu rõ.

Theo Bộ trưởng, nếu không kịp sửa trước ngày 01/7, thời điểm chính thức vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, thì các địa phương sẽ không thể triển khai điều chỉnh quy hoạch, kéo theo hệ lụy là hàng loạt dự án đầu tư phát triển không thể tiến hành.

Bộ trưởng thông tin, Luật sửa đổi lần này tập trung vào ba nội dung cốt lõi.

Trước hết là tạo điều kiện cho việc điều chỉnh quy hoạch ở tất cả các cấp ngay sau khi việc sắp xếp các đơn vị hành chính có hiệu lực. Các quy hoạch hiện hành vẫn được tiếp tục triển khai cho tới khi quy hoạch mới chính thức được phê duyệt, nhằm bảo đảm tính liên tục trong quản lý nhà nước.

Thứ hai, Luật lần này đẩy mạnh phân cấp, phân quyền tối đa, trao thêm thẩm quyền và tính tự chủ, sáng tạo, tự chịu trách nhiệm cho các địa phương, Bộ, ngành trong việc lập, điều chỉnh và phê duyệt quy hoạch. Bởi, nếu tiếp tục áp dụng quy định hiện hành, mọi thay đổi dù nhỏ ở địa phương cũng phải trình lên cấp trung ương, gây ách tắc, chậm trễ trong triển khai dự án.

Thứ ba, việc sửa Luật lần này nhằm gỡ ngay các vướng mắc thực tiễn, tạo hành lang pháp lý thông thoáng để các địa phương triển khai các dự án trọng điểm, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng 8% năm 2025 và phấn đấu tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030.

Theo đó, Dự thảo lần này đưa tạm thời 28 loại quy hoạch kỹ thuật chuyên ngành vào hệ thống để đảm bảo tính đồng bộ và giải quyết mâu thuẫn. Tuy nhiên, về lâu dài, theo Bộ trưởng, khi sửa Luật tổng thể cần rà soát, loại bỏ những loại quy hoạch chuyên ngành không còn cần thiết, không thể để nhiều như hiện nay.

Xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch

Bộ trưởng Bộ Tài chính nhấn mạnh, tinh thần là phân cấp mạnh mẽ và phân quyền tối đa theo định hướng “địa phương quyết, địa phương làm và địa phương chịu trách nhiệm”, gắn với triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng giải trình ý kiến của đại biểu Quốc hội tại Phiên thảo luận. Ảnh: VPQH

Theo đó, nhiều thẩm quyền trước đây thuộc Quốc hội sẽ được chuyển giao cho Chính phủ, như quyền quyết định phân vùng lập quy hoạch, phê duyệt quy hoạch không gian biển quốc gia và quy hoạch sử dụng đất quốc gia…

Có ý kiến đại biểu băn khoăn liệu việc này có vượt thẩm quyền của Quốc hội trong quyết định quy hoạch. Bộ trưởng cho biết, hiện Quốc hội có thẩm quyền quyết định quy hoạch quốc gia, trong đó bao gồm cả quy hoạch về không gian biển quốc gia, quy hoạch sử dụng đất. Do đó, về tổng thể Quốc hội vẫn kiểm soát nội dung này.

Hiện nay, để điều chỉnh về quy hoạch không gian biển hay quy hoạch đất quốc gia, Chính phủ phải trình Quốc hội, mà Quốc hội mỗi năm chỉ họp hai kỳ. Do đó, Chính phủ đề xuất phân cấp để đảm bảo linh hoạt, kịp thời trong điều hành.

Cùng với đó, Dự thảo Luật quy định phân cấp thẩm quyền tổ chức lập quy hoạch cho các Bộ tổ chức thẩm định quy hoạch ngành quốc gia, UBND cấp tỉnh tổ chức thẩm định quy hoạch tỉnh. Việc thẩm định quy hoạch có thể theo hình thức họp Hội đồng thẩm định hoặc là lấy ý kiến thẩm định bằng văn bản.

Bộ trưởng, trưởng ngành được phê duyệt điều chỉnh quy hoạch ngành quốc gia, Chủ tịch UBND cấp tỉnh phê duyệt điều chỉnh quy hoạch tỉnh sau khi được HĐND thông qua để thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính. “Những điều chỉnh này giúp giảm bớt tầng nấc trung gian, tiết kiệm thời gian và nâng cao hiệu quả điều hành ở các cấp”– Bộ trưởng nói.

Cùng với đó, Dự thảo Luật cũng thực hiện đơn giản hóa mạnh mẽ thủ tục hành chính trong quá trình điều chỉnh quy hoạch. Cụ thể, các bước lập, thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ lập quy hoạch và xin chủ trương điều chỉnh quy hoạch đều được loại bỏ. Nhờ vậy, thời gian thực hiện quy trình điều chỉnh quy hoạch sẽ giảm khoảng 45 – 54% so với trình tự hiện hành.

Đáng chú ý, Dự thảo đã bổ sung các quy định cụ thể nhằm xử lý mâu thuẫn giữa các quy hoạch, vốn là điểm nghẽn lâu nay trong thực tiễn. Trong trường hợp quy hoạch do các cơ quan khác nhau lập có mâu thuẫn, cơ quan cấp trên như Thủ tướng Chính phủ sẽ là người quyết định quy hoạch nào cần điều chỉnh. Với các quy hoạch do cùng một cơ quan lập, chính cơ quan đó sẽ chịu trách nhiệm giải quyết.

Về nội dung quy hoạch, tiếp thu ý kiến của đại biểu, Dự thảo Luật sửa đổi theo hướng nội dung quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, kế hoạch tỉnh chỉ bao gồm những quy định mang tính khung định hướng và có tính mở để kiến tạo và mở rộng không gian phát triển. Nội dung chi tiết sẽ được thể hiện tại quy hoạch có tính chất kỹ thuật chuyên ngành. Nội dung cụ thể của quy hoạch cấp quốc gia, quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh sẽ được quy định tại nghị định để tạo sự linh hoạt trong triển khai thực hiện.

Đ. KHOA