Áp thuế giá trị gia tăng ở mức 5% tạo điều kiện giảm giá phân bón
Hiện có một số ý kiến cả trên nghị trường lẫn dư luận bày tỏ lo lắng rằng, phân bón đang từ diện không chịu thuế giá trị gia tăng (GTGT), nay áp thuế GTGT 5% thì sẽ làm tăng giá, ảnh hưởng tới sản xuất nông nghiệp.
Ảnh minh họa: PVFCCo.
Giá bán phân bón đang chịu 10% thuế GTGT
Theo cách nghĩ thông thường, ví dụ giá phân bón hiện đang bán trên thị trường là 107 đồng, nếu áp thuế GTGT 5% (theo Dự thảo Luật Thuế GTGT sửa đổi) thì phải cộng thêm 5% này vào giá bán, tức là giá sẽ giá tăng lên 5,35 đồng thành 112,35 đồng.
Tuy nhiên, trên thực tế giá bán phân bón trên thị trường hiện nay đã bao gồm khoản thuế GTGT đầu vào, thường là 10%. Có nghĩa là, giá thực chất của phân bón lúc này chỉ có 100 đồng (là phần của doanh nghiệp, trong đó khoảng 70 đồng là chi phí sản xuất chịu thuế GTGT đầu vào) cộng với 7 đồng là thuế GTGT 10% đầu vào mà doanh nghiệp đã ứng nộp cho Nhà nước trước đó khi mua nguyên nhiên liệu, vật tư máy móc, thiết bị để sản xuất phân bón.
Sở dĩ phải cộng 10% thuế GTGT này vào là do Luật Thuế 71 quy định phân bón là mặt hàng không chịu thuế GTGT đầu ra, mà không có thuế GTGT đầu ra nên phần thuế GTGT đầu vào kia không được khấu trừ. Khoản thuế này Nhà nước đã thu của doanh nghiệp nên doanh nghiệp phải cộng vào giá bán ra thị trường, cuối cùng nông dân là người phải gánh khoản thuế này.
Áp thuế GTGT 5% tạo điều kiện giảm giá phân bón
Do đó, khi áp thuế GTGT phân bón 5%, phần thuế GTGT đầu vào 10% kia của doanh nghiệp sẽ được khấu trừ và giá bán ra thị trường lúc này là 100 đồng (phần của doanh nghiệp) cộng thuế GTGT 5% là 5 đồng. Như vậy, giá lúc này chỉ còn 105 đồng, thấp hơn giá khi không chịu thuế GTGT (107 đồng).
Cơ sở của phép tính trên là nếu chi phí đầu vào chịu thuế GTGT 10% mà lớn hơn 50% giá bán chưa chịu thuế GTGT thì khi đó thuế GTGT 10% cho khoản này sẽ cao hơn khoản thuế 5% đầu ra. Hhiện nay, các doanh nghiệp sản xuất phân bón từ nguyên nhiên liệu trong nước luôn có tỷ trọng chi phí đầu vào phải chịu thuế GTGT lớn hơn 50%. Như ở phân bón Phú Mỹ, phân bón Cà Mau, chi phí này lên đến khoảng 70% giá bán, mà 10% của 70% giá bán là 7%; còn 5% của 100% giá bán chỉ có 5%. Điều đó cho thấy người nông dân sẽ chịu thuế ít đi khi áp thuế GTGT phân bón 5%.
Cũng có nhiều trường hợp tỷ trọng phần chi phí chịu thuế GTGT đầu vào 10% thấp hơn 50% giá bán. Điển hình là các doanh nghiệp nhập nguyên liệu phân bón từ nước ngoài về để phối trộn làm NPK. Thường thì phần nguyên liệu này chiếm tới 80-90% giá bán, nhưng lại không chịu thuế GTGT đầu vào theo Luật Thuế 71 hiện hành.
Trong khi đó, phần chịu thuế GTGT đầu vào (bao bì, dịch vụ logistics...) chỉ chiếm khoảng 10%. Khi đó, thuế GTGT đầu vào 10% đánh trên tỷ trọng 10% đó chỉ tương đương 1% giá bán, thấp hơn khoản 5% nếu áp thuế GTGT 5%.
Thế nhưng ở trường hợp này, phần lợi thuộc về nước xuất khẩu nguyên liệu phân bón hơn. Còn trong nước, nguy cơ phân bón kém chất lượng, được phối trộn thủ công tràn lan trên thị trường gây ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp, nông dân. Hơn nữa, về lâu dài có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến ngành sản xuất phân bón trong nước bởi sự cạnh tranh thiếu công bằng giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu.
Cơ sở để doanh nghiệp sẽ giảm giá bán phân bón
Cũng có ý kiến lo ngại rằng, khi áp thuế GTGT 5%, doanh nghiệp được khấu trừ thuế đầu vào thì điều gì sẽ đảm bảo rằng doanh nghiệp sẽ giảm giá bán, chưa kể giá cả phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Để giải thích điều này không khó. Thứ nhất, thị trường phân bón vốn đang cạnh tranh rất khốc liệt, khi có điều kiện giảm giá bán thì doanh nghiệp không dại gì không hạ giá để bán hàng. Đây là nguyên tắc cơ bản nhất trên thị trường mang tính cạnh tranh. Điều này đã được chứng thực suốt thời gian qua khi Nhà nước giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8%, không doanh nghiệp nào lại không giảm giá tương ứng khoản giảm 2% thuế GTGT đó, vì nếu không giảm là sẽ không bán được hàng ngay. Chính vì thế, hiện đang có nhiều kiến nghị kéo dài việc giảm thuế GTGT thêm 2 quý nữa trong năm 2025.
Thứ hai, giá cả tất nhiên phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố như thị trường, mùa vụ, tình hình địa chính trị thế giới,... nhưng khi xem xét vấn đề tác động của việc áp thuế GTGT thì phải xét trong những điều kiện như nhau, bỏ qua những tác động không liên quan khác. Như vậy, trong những điều kiện tương tự thì việc áp thuế GTGT 5% đối với phân bón sẽ giúp giá phân bón giảm, nông dân có lợi hơn là không chịu thuế.
