Bàn giải pháp để 'tăng tốc' phát triển nhà ở xã hội

Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu phát triển NƠXH cho các địa phương là 100.275 căn. Ảnh minh họa: S.T

Còn nhiều rào cản…

Tại Tọa đàm “Hiện thực hóa giấc mơ NƠXH”, thông tin về tình hình phát triển NƠXH thời gian qua, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Văn Sinh - cho biết, tính từ năm 2021 đến nay, cả nước hiện có 679 dự án NƠXH, với quy mô 62.3051 căn, trong đó có 108 dự án hoàn thành, 155 dự án đã khởi công và 416 dự án đã được chấp thuận chủ trương đầu tư.

Năm 2025, Thủ tướng Chính phủ giao chỉ tiêu phát triển NƠXH cho các địa phương là 100.275 căn. Tính đến cuối tháng 5, các địa phương đã hoàn thành khoảng 71.000 căn, còn gần 30.000 căn đang triển khai xây dựng.

Bộ Xây dựng đã trực tiếp đi kiểm tra, đôn đốc việc triển khai xây dựng nhà ở xã hội tại 20 địa phương, nhận thấy nhiều địa phương triển khai rất tích cực như Hải Phòng, Đà Nẵng, Huế, Bắc Giang, Bắc Ninh, Thái Bình, Hải Dương, Nghệ An… Ngược lại, nhiều địa phương tiến độ triển khai còn rất chậm, thậm chí nhiều địa phương còn chưa khởi công xây dựng dự án NƠXH nào như Yên Bái, Ninh Bình, Nam Định, Hà Tĩnh, Quảng Ngãi, Quảng Nam, Phú Yên, Vĩnh Long… Do đó, các địa phương cần phải triển khai tích cực hơn, rốt ráo hơn mới có thể hoàn thành chỉ tiêu phát triển NƠXH được giao.

Chia sẻ thêm, ông Hà Quang Hưng - Phó Cục trưởng Cục Quản lý nhà và thị trường bất động sản, Bộ Xây dựng - cho biết, mặc dù việc phát triển NƠXH đã đạt được một số kết quả, nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu, nhất là tại các đô thị lớn như Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh…

Chỉ ra nguyên nhân, ông Hưng cho biết, nhiều địa phương chưa quan tâm đến công tác phát triển NƠXH, hiện nay mới có khoảng 22 địa phương đưa chỉ tiêu phát triển NƠXH vào chỉ tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Bên cạnh đó, các quy trình, thủ tục thực hiện đầu tư xây dựng NƠXH vẫn còn tương đối phức tạp, thậm chí doanh nghiệp đánh giá còn rườm rà, khó khăn hơn so với làm nhà ở thương mại. Luật Nhà ở 2023 với nhiều chính sách được sửa đổi, bổ sung để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc thì mới chỉ thực thi từ ngày 01/8/2024, do đó vẫn cần thêm thời gian để chính sách thực sự “ngấm”.

Mặt khác, nhiều địa phương bố trí quỹ đất để phát triển NƠXH ở những vị trí chưa thật sự phù hợp, chất lượng quỹ đất còn hạn chế… khiến chủ đầu tư chưa quan tâm tham gia. Đồng thời, địa phương chưa chú trọng ban hành các chính sách ưu đãi cho chủ đầu tư theo thẩm quyền để thu hút, khuyến khích doanh nghiệp tham gia phát triển NƠXH. Ngoài ra, nhiều chủ đầu tư chưa tập trung thực hiện theo cam kết, dẫn đến nhiều dự án bị đình trệ, tiến độ triển khai chậm…

Từ thực tế của doanh nghiệp, bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phàn Đầu tư xây dựng NHS - chia sẻ, trong quá trình triển khai dự án NƠXH đơn vị gặp khó khăn trong tiếp cận đất đai, nhiều địa phương chưa bố trí đủ quỹ đất cho NƠXH, đất thường nằm xa trung tâm và thiếu hạ tầng. Thủ tục hành chính còn phức tạp, quy trình giao đất, phê duyệt quy hoạch và giải phóng mặt bằng kéo dài, gây khó khăn cho việc thực hiện dự án. Một số chính quyền địa phương chưa tích cực trong việc thúc đẩy phát triển NƠXH.

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cũng gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn để thực hiện dự án, khi các quy trình, thủ tục xét duyệt vay vốn ưu đãi còn phức tạp và thời gian kéo dài; đồng thời lãi suất cho vay NƠXH chưa hấp dẫn, chưa đáp ứng được nhu cầu của doanh nghiệp.

Tương tự, ông Lê Quang Huy - Phó Tổng Giám đốc Công ty cổ phần BIC Việt Nam - chia sẻ, doanh nghiệp nhận thấy khó khăn lớn nhất là tiếp cận quỹ đất. Để triển khai được dự án NƠXH thì phải có quỹ đất sạch, tuy nhiên vấn đề tại các địa phương, nhất là Hà Nội, rất hạn chế. Bên cạnh đó, chính sách bồi thường hỗ trợ cho người dân khi thu hồi đất chưa phù hợp nên người dân chưa đồng thuận, khiến thời gian giải phóng mặt bằng kéo dài.

“Luật Nhà ở 2023 cho phép chủ đầu tư tự thỏa thuận với người dân để chuyển nhượng đất để triển khai dự án. Tuy nhiên, nếu thực hiện theo phương án này, công tác thỏa thuận cũng gặp nhiều khó khăn, do giá bồi thường đất phải cao hơn giá của Nhà nước” - ông Huy nói.

Quang cảnh Tọa đàm “Hiện thực hóa giấc mơ NƠXH” do Bộ Xây dựng và Báo Tiền Phong phối hợp tổ chức, ngày 30/5. Ảnh: D.T

Nhiều giải pháp được “hiến kế”

Trước thực trạng trên, các doanh nghiệp đã đưa ra nhiều kiến nghị để thúc đẩy phát triển NƠXH mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.

Bà Nguyễn Hoa Hồng Nhung đề xuất cần đơn giản hóa thủ tục hành chính, rút ngắn thời gian thẩm định hồ sơ và cho phép các bước được thực hiện song song. Đồng thời, chính quyền địa phương cần quan tâm đến công tác bố trí quỹ đất, theo đó cần bố trí quỹ đất có vị trí thuận lợi và hạ tầng đầy đủ để phát triển NƠXH. Ngoài ra, chính sách tín dụng cũng cần cải thiện thông qua việc giảm lãi suất, kéo dài thời gian cho vay và đơn giản hóa các thủ tục vay vốn.

Trong khi đó, ông Lê Quang Huy kiến nghị, để hỗ trợ người mua nhà, các doanh nghiệp nên hướng dẫn thông qua phương thức trực tuyến. Chia sẻ từ thực tế của đơn vị, ông Huy cho biết, trước đây, doanh nghiệp thực hiện hướng dẫn người mua nhà trực tiếp, tuy nhiên tốn nhiều thời gian và nhân lực. Hiện, doanh nghiệp đã tiến hành hướng dẫn người mua nhà làm hồ sơ trực tuyến, rất thuận tiện và nhanh chóng

Khi áp dụng công nghệ thông tin thì có thể phục vụ hướng dẫn rất nhiều người trong cùng một lúc. “Chúng tôi kiến nghị thời gian tới có hành lang pháp lý cho phép áp dụng công nghệ thông tin trong việc thu và xét duyệt hồ sơ. Việc thu và xét duyệt hồ sơ đang thực hiện thủ công. Nếu áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình này vừa tránh được tiêu cực vừa bám sát hành lang pháp lý” - ông Huy nêu quan điểm.

Đưa kiến nghị để giảm giá NƠXH, giúp người thu nhập thấp có thể tiếp cận được nhà ở, ông Nguyễn Tuấn Anh - Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Đầu tư phát triển nhà và đô thị (HUD) - cho rằng, cơ quan chức năng cần xây dựng cơ sở dữ liệu về thiết kế. Sau khi các nhà đầu tư NƠXH hoàn thành dự án thì thiết kế đó có thể được đưa vào cơ sở dữ liệu chung của toàn quốc để các đơn vị sau có thể tham khảo và sử dụng luôn, chỉ thay đổi về mặt kết cấu nền đất. Như vậy rút ngắn được giai đoạn thiết kế và chi phí thiết kế cũng giảm nhiều.

Bên cạnh đó, công tác thẩm định chỉ nên thẩm định một bước, không tiến hành thẩm định hai lần như hiện nay. Hiện nay, Sở Xây dựng ở các địa phương đang thực hiện hai bước thẩm định là thiết kế cơ sở và thiết kế hoàn thành thi công. Rút ngắn quy trình, thủ tục sẽ tiết kiệm cho doanh nghiệp thời gian, chi phí, như vậy cũng sẽ tác động làm giảm giá nhà.

Liên quan đến vấn đề nguồn vốn cho vay NƠXH, chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu - chia sẻ, theo quyết định của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, lãi suất cho vay NƠXH năm 2025 là 4,7%/năm. Ví dụ với khoản vay 1 tỷ đồng trong 20 năm, mức lãi suất 4,7%, người vay trả khoảng 6,4 triệu đồng/tháng. Với người thu nhập 12 - 15 triệu đồng/tháng, khoản trả này đã chiếm khoảng 50% thu nhập. Như vậy rất khó để người mua nhà có thể đảm bảo trang trải được các chi phí sinh hoạt.

Về phía các ngân hàng, 9 ngân hàng thương mại đã cam kết triển khai gói tín dụng cho vay NƠXH, với quy mô lên đến 145 nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, với mức lãi suất 4,7%/năm, liệu có khả thi để các ngân hàng có thể đẩy mạnh cho vay, khi mức lãi suất huy động bình quân khoảng 5 - 6%/năm, tức là ngân hàng lỗ.

“Các ngân hàng có dám hi sinh lợi nhuận không? Không thể đòi hỏi ngân hàng hi sinh. Nếu vậy, ngân hàng phải được tái cấp vốn 2% từ Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước, để đâu đó có lợi nhuận khoảng 3%” - ông Hiếu nói.

Theo đó, ông Hiếu cho rằng, Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước cần có giải pháp cụ thể về hỗ trợ vốn cho các ngân hàng thương mại để các ngân hàng có thể tích cực cho vay NƠXH, nếu không việc các ngân hàng cho vay với mức lãi suất 4,7%/năm là rất khó.

Bên cạnh đó, về thời hạn cho vay, 20 năm là thời gian vay còn ngắn, cần kéo dài thời gian cho vay đến 30 năm, để số tiền trả lãi vay ngân hàng mỗi tháng của người dân thấp đi. Đồng thời, hệ thống ngân hàng cũng nên đẩy mạnh chấm điểm tín dụng cho người dân, theo đó người có điểm tín dụng cao dễ dàng vay vốn với lãi suất thấp. Lãi suất cho vay 4,7%/năm sẽ dựa theo điểm tín dụng, nếu người mua nhà có điểm tín dụng thấp sẽ phải chịu thêm một biên độ nhất định./.

TUẤN MINH