Bảo vệ cá voi quý hiếm thường xuyên xuất hiện ở biển Gia Lai bằng cách nào?

Lên phương án bảo vệ cá voi quý hiếm

Ngày 9/7, Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai đề nghị cơ quan chức năng tăng cường bảo vệ cá voi Bryde (Balaenoptera edeni), khi chúng thường xuyên xuất hiện tại nhiều vùng biển ven bờ của tỉnh như Xuân Thạnh (xã Phù Mỹ Đông), Vũng Bồi (xã An Lương), xã Đề Gi, Hòn Sẹo, Hòn Cỏ, Hòn Khô Lớn (phường Quy Nhơn Đông), Mũi Gành (phường Hoài Nhơn Đông).

Việc loài cá voi này liên tục xuất hiện hơn một tháng qua cho thấy môi trường và hệ sinh thái biển Gia Lai đang dần phục hồi, với nguồn thức ăn dồi dào, phù hợp tập tính kiếm ăn của chúng.

Cá voi liên tục xuất hiện ở vùng biển Gia Lai.

Tuy nhiên, thời gian qua nhiều tàu du lịch, ca nô, tàu cá tiếp cận quá gần khu vực có cá voi. Một số tour du lịch tự phát tổ chức cho khách đi xem cá voi, chụp ảnh, có thể khiến loài thú biển này căng thẳng, bỏ đi hoặc thậm chí bị mắc cạn.

Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Gia Lai, việc cá voi Bryde chọn vùng biển tỉnh này làm điểm đến là kết quả của quá trình thích nghi lâu dài, dựa trên điều kiện sinh thái thuận lợi. Đây cũng là cơ hội quan trọng để Gia Lai khẳng định vai trò địa phương đi đầu trong việc cân bằng giữa phát triển kinh tế biển và bảo vệ cá voi, bảo tồn đa dạng sinh học.

Cá voi Bryde sử dụng hạ âm để định hướng và giao tiếp, nên tiếng động cơ tàu thuyền có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến chúng. Chỉ một va chạm nhẹ cũng đủ gây chấn thương. Đặc biệt, với tập tính lùa thức ăn vào miệng rộng mở, cá voi Bryde rất dễ nuốt phải túi nilon hoặc rác thải nhựa trôi nổi trên biển.

Để bảo vệ và bảo tồn loài cá voi quý hiếm này, Sở Nông nghiệp và Môi trường đề nghị các đơn vị liên quan hướng dẫn các tổ chức, cá nhân tổ chức tour xem cá voi phải giữ khoảng cách tối thiểu 100 m, không tiếp cận phía trước đầu hoặc phía sau đuôi cá voi. Tốc độ tàu thuyền phải hạn chế, tốt nhất nên tắt động cơ khi vào khu vực có cá voi. Ngoài ra, không được để quá 3 tàu hoạt động cùng lúc tại khu vực có cá voi.

Ngày 7/6, trên mạng xã hội Facebook ghi lại

hình ảnh một con cá voi lớn há miệng ngoi lên mặt nước săn mồi, thu hút sự quan tâm của nhiều người.

Ông Vũ Long, chuyên gia Trung tâm Bảo tồn Đa dạng sinh học và loài nguy cấp (CBES) cho biết, loài cá voi Bryde (tên khoa học Balaenoptera edeni) sống ở vùng Việt Nam từ xưa đến giờ. Việc loài cá này xuất hiện nhiều ở vùng biển Bình Định (cũ) thời gian qua cũng có thể do vào mùa vùng biển nhiều thức ăn, địa điểm xuất hiện ít được khai thác thủy sản, nước trong và sạch hơn nơi khác.

TS.Trần Văn Vinh, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy sản Gia Lai, cho hay: Cá voi Bryde có tập tính sống đơn độc nhưng đôi khi xuất hiện theo cặp hoặc thành nhóm gia đình, đặc biệt trong giai đoạn nuôi con. Với thời gian mang thai từ 10-12 tháng và nuôi con khoảng 12 tháng, việc chúng "chọn" vùng biển Gia Lai để sinh sống cho thấy môi trường nơi đây đang rất phù hợp.

"Việc cá voi Bryde xuất hiện thường xuyên cho thấy môi trường và hệ sinh thái biển Gia Lai đang dần phục hồi với nguồn thức ăn dồi dào, phù hợp với tập tính kiếm ăn của loài cá voi này", TS. Vinh nhận định.

Cá voi xuất hiện ở Gia Lai quý hiếm như thế nào?

TS Võ Văn Quang, Viện Hải dương học cho biết, khi cá voi kiếm mồi thì chim biển cũng bay theo để đớp mồi, cá voi ở đây lâu như vậy và chim bay theo nhiều như vậy tức là con mồi khá nhiều.

Cho nên không phải chỉ bảo vệ cá voi mà cần phải bảo vệ nguồn thức ăn thì cá voi mới ở lâu được, bởi nếu hết mồi chúng sẽ bơi đi chỗ khác. Qua quan sát thì vùng nước biển ở Bình Định khá trong xanh. Môi trường biển sạch là yếu tố quan trọng đầu tiên để tạo nên hệ sinh thái biển đa dạng, phong phú.

Những con cá voi này thuộc loài quý hiếm, có thể được tìm thấy ở Thái Bình Dương, Ấn Độ Dương và Đại Tây Dương, nhưng chúng thường xuất hiện nhiều nhất ở vùng biển nhiệt đới và cận nhiệt đới, nhiệt độ từ 16 - 22°C, từ 400N vĩ độ Bắc - 400S vĩ độ Nam. Sự xuất hiện của cá voi gần bờ tại Việt Nam là điều rất đáng mừng, tuy nhiên nếu chúng cảm thấy không an toàn thì sẽ sớm di cư đến vùng biển khác để sinh sống.

Chúng là loài cá voi nhỏ, thuộc họ Balaenopteridae, con đực có kích thước từ 12 đến 13 m, trong khi con cái lớn hơn một chút, từ 13 đến 14 m. Cả hai giới đều nặng từ 13,6 tấn đến 15 tấn. Cơ thể của chúng có màu xám khói sẫm ở trên, sau đó khuếch tán thành màu trắng ở dưới. Đầu của chúng chiếm 25% cơ thể và có 3 gờ trên đỉnh chạy từ đầu mõm đến trước lỗ thở. Cá voi Bryde nằm trong danh sách đỏ IUCN về các loài bị đe dọa cần được bảo vệ.

Cá voi Bryde sống gần bờ, xuất hiện nhiều ở vùng biển Việt Nam, Trung Quốc, Thái Lan, đặc biệt quanh khu vực Vịnh Thái Lan. Tại Việt Nam, chúng được ghi nhận ở các tỉnh Nam Trung Bộ và Nam Bộ. Riêng tại Gia Lai, tần suất cá voi Bryde xuất hiện ngày càng dày trong khoảng 5 năm trở lại đây.

Cá voi Bryde thuộc họ cá voi lưng gù (Balaenopteridae), có đặc điểm dễ nhận diện là ba đường gờ chạy trên đỉnh đầu phía trước lỗ thở, cùng 40-70 nếp gấp ở vùng cổ họng giúp mở rộng miệng khi kiếm ăn.

Tô Hội