Bảo vệ tài sản vô hình của doanh nghiệp theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW

Nghị quyết 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân lần đầu tiên gọi đích danh “tài sản vô hình” là nguồn lực then chốt và yêu cầu thể chế hóa đầy đủ quyền sở hữu, quyền định giá và tài chính hóa đối với loại tài sản đặc biệt này.

Tại diễn đàn, đại diện các bộ, ngành và cơ quan nhà nước liên quan đến công thương, khoa học công nghệ và sở hữu trí tuệ, các chuyên gia pháp lý đầu ngành về sở hữu trí tuệ và các doanh nghiệp tiêu biểu đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc coi tài sản vô hình, tài sản trí tuệ là nền tảng của nền kinh tế số, đồng thời kiến nghị xây dựng cơ chế chính sách nhằm đẩy mạnh đổi mới sáng tạo, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ, lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp.

Quang cảnh diễn đàn.

Luật sư Trương Anh Tú, Chủ tịch Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú nhấn mạnh, Việt Nam đang bước vào thời đại mới, nơi tài sản vô hình như thương hiệu, dữ liệu, phần mềm, giải pháp kỹ thuật và thuật toán trở thành “mỏ vàng” thực sự của nền kinh tế. Tuy nhiên, trong khi giá trị tài sản vô hình toàn cầu đã vượt mốc 80 nghìn tỷ USD, tại Việt Nam nhiều ý tưởng vẫn chỉ dừng lại ở "ý tưởng", chưa được tài chính hóa hay bảo vệ đúng mức.

Nguyên nhân không nằm ở sáng tạo, mà ở thể chế - chưa đủ mạnh để tài sản vô hình được định giá, giao dịch, thế chấp và trở thành tài sản ngang hàng chấp nhận. “Tài sản vô hình là đất đai của nền kinh tế số. Nếu không làm chủ, chúng ta sẽ bị chiếm dụng”, Luật sư Trương Anh Tú cho biết.

Liên quan đến cơ chế tài phán quốc gia về sở hữu trí tuệ, TS Phạm Minh Huyền, Phó trưởng Bộ môn Luật Sở hữu trí tuệ, Trường Đại học Luật Hà Nội nhấn mạnh rằng việc thành lập Tòa Sở hữu trí tuệ ở Việt Nam theo tinh thần Nghị quyết 68-NQ/TW là bước tiến lớn, song cần được hoàn thiện để bảo đảm hiệu quả bảo vệ quyền sáng tạo.

Theo bà Phạm Minh Huyền, mặc dù Luật Tổ chức Tòa án nhân dân (sửa đổi 2025) và Nghị quyết 81/2025 đã cho phép thành lập Tòa Sở hữu trí tuệ tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh, nhưng hiện vẫn tồn tại khoảng trống. Cụ thể, tòa chưa có thẩm quyền hình sự, chưa có tiêu chuẩn nhân sự rõ ràng, thiếu quy trình chuyên biệt trong giải quyết tranh chấp.

Từ kinh nghiệm quốc tế bà Phạm Minh Huyền đề xuất Việt Nam cần bổ sung thẩm quyền hình sự cho Tòa Sở hữu trí tuệ, đồng thời quy định biên chế tối thiểu và đào tạo chuyên sâu cho thẩm phán, thư ký, thẩm tra viên. Đặc biệt cần xây dựng thủ tục rút gọn với vụ việc đơn giản và ứng dụng công nghệ thông tin trong tố tụng, kể cả xét xử trực tuyến với đương sự ở nước ngoài.

Luật sư Trương Anh Tú phát biểu tại diễn đàn.

Thực tế, nhiều thương hiệu Việt đã và đang bị xâm phạm, từ Nhựa Bình Minh, gạo ST25… Điểm chung là doanh nghiệp phải gánh chịu thiệt hại lớn về thị phần, uy tín và cơ hội phát triển. Điều này trực tiếp ảnh hưởng đến niềm tin đầu tư và môi trường kinh doanh.

Hệ sinh thái đổi mới sáng tạo của Việt Nam đang thiếu một “lá chắn pháp lý” đủ mạnh để bảo vệ thành quả trí tuệ trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu, đặc biệt là khi nền kinh tế đang chuyển dịch nhanh sang các mô hình phi vật chất.

Tại diễn đàn, nhiều ý kiến cũng kiến nghị, cần áp dụng cơ chế bồi thường mang tính trừng phạt với hành vi xâm phạm nghiêm trọng để răn đe; thành lập hệ thống tòa án chuyên trách về sở hữu trí tuệ; mở rộng tổ chức giám định độc lập nhằm tránh tình trạng kéo dài vụ việc, đồng thời thành lập Quỹ hỗ trợ pháp lý sở hữu trí tuệ để giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa có điều kiện theo đuổi các vụ kiện…

VŨ DUNG