Cái giá của lòng trung thành

Việc hai ông Waltz và Wong rời đi đánh dấu sự kết thúc của một nhiệm kỳ đầy căng thẳng. Vào tháng 3, ông Waltz vô tình thêm Jeffrey Goldberg, tổng biên tập của tờ Atlantic, vào một cuộc trò chuyện nhóm Signal chia sẻ thông tin nhạy cảm về các cuộc tấn công bằng tên lửa của Mỹ ở Yemen trước khi chúng diễn ra.

Ông Mike Waltz.

Ông Trump tuyên bố trong một bài đăng trên Truth Social ngay sau đó rằng ông sẽ chỉ định Ngoại trưởng Marco Rubio đảm nhiệm công việc Cố vấn an ninh quốc gia tạm thời và rằng ông sẽ đề cử ông Waltz làm đại sứ Mỹ tại Liên hợp quốc.

Tổng thống đã cân nhắc sơ bộ việc sa thải ông Waltz vì vụ việc Signal, nhưng quyết định rằng ông không muốn giới truyền thông đưa tin về vụ việc một quan chức nội các bị phế truất sau vài tuần trong nhiệm kỳ thứ hai của ông. Ông Trump cũng được xoa dịu sau một cuộc đánh giá nội bộ phát hiện ra rằng “ông Waltz đã vô tình lưu số của biên tập viên tờ Atlantic”. Trong những ngày sau vụ việc nhóm trò chuyện Signal, ông Waltz đã tìm kiếm lời khuyên từ JD Vance và những người khác về cách thiết lập lại mối quan hệ.

Nhưng ông Waltz cũng bị chỉ trích từ những phía khác. Mặc dù ông đã được xóa tội trong cuộc đánh giá nội bộ về Signalgate, như đã được biết đến, ông Waltz vẫn phải đối mặt với áp lực vì bị coi là một kẻ hiếu chiến và bất đồng quan điểm với chương trình nghị sự "Nước Mỹ trên hết" của ông Trump.

Điều đó bao gồm cả việc xem xét kỹ lưỡng tại bữa tối mà ông Waltz tham dự cùng ông Trump và một số đồng minh của ông Trump bao gồm Tucker Carlson, người đã tỏ ra nghi ngờ vị cố vấn này. Những người này cho biết chiến dịch gây sức ép bên ngoài nhằm loại bỏ ông Waltz cũng bao gồm một nỗ lực do Steve Bannon lãnh đạo.

Và nhà hoạt động cực hữu Laura Loomer, người đã thúc đẩy thuyết âm mưu rằng ông Wong trung thành với Trung Quốc, đã làm suy yếu quyền lực của ông Waltz sau khi bà đến Nhà Trắng vào tháng trước theo lời mời của ông Trump và đã thành công trong việc thúc đẩy ông Trump sa thải một số nhân viên của ông Waltz.

Việc sa thải nhân viên của ông Waltz được cho là đã làm suy yếu vị thế của ông trong quỹ đạo của ông Trump. Khi các vị Carlson, Bannon và Loomer thúc đẩy riêng một chiến dịch tung tin đồn rằng ông Waltz sẽ ra đi trước tháng 6, các quan chức trong Nhà Trắng đồng tình rằng ảnh hưởng của ông Waltz đã suy yếu.

Việc ông Waltz bị sa thải đột ngột đến mức nhiều người trong Nhà Trắng chỉ nhận biết được vào sáng ngày 1/5. Ông Waltz dường như cảm nhận được điều gì đó đang diễn ra trước khi ông xuất hiện trên Fox News vào buổi sáng, nhưng ông không biết rằng mình đang bị loại.

Với việc ông Waltz rời đi chỉ sau vài tháng làm việc, Hội đồng An ninh quốc gia đã không có chiến lược bao quát. Thông thường, cố vấn an ninh quốc gia sẽ xây dựng chiến lược bằng cách thảo luận các kế hoạch với các cơ quan khác trong nhiều tháng.

Chiến lược của Mỹ đối với một số vấn đề an ninh quốc gia nước ngoài quan trọng, bao gồm cách thức tương tác với Trung Quốc về các vấn đề gai góc như lập trường của nước này đối với Đài Loan, các ưu tiên của nước này ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương và các kế hoạch quân sự đối đầu chống lại các đồng minh, vẫn đang trong quá trình hoàn thiện.

Và với xung đột Nga -Ukraine, ông Waltz đã thúc giục ông Trump áp dụng các biện pháp trừng phạt sâu rộng đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin nếu ông Putin không đồng ý với một thỏa thuận hòa bình do đặc phái viên Steve Witkoff của ông Trump làm trung gian. Loại khuyến nghị ôn hòa đó trong các cuộc thảo luận chính sách cũng có thể biến mất khi ông Waltz bị cách chức.

Cuộc đua thay thế ông Waltz làm cố vấn an ninh quốc gia đã chính thức bắt đầu. Nhiều người rất muốn được ông Trump để mắt tới cho vai trò này. Nhưng hiện tại chỉ có hai cái tên nổi bật nhất được nhắc tới.

Phát biểu trên chiếc chuyên cơ Air Force One vào tối ngày 4/5, ông Trump gợi ý rằng Ngoại trưởng Marco Rubio có thể tiếp tục kiêm nhiệm cả hai chức danh, Ngoại trưởng và Cố vấn an ninh quốc gia tạm thời. Nhưng ông cũng khen ngợi Stephen Miller, người mà ông cho biết là "đứng đầu" trong cuộc bổ nhiệm này và nói rằng ông ấy thực tế đã làm công việc này rồi.

Hai người đại diện cho hai phe ủng hộ đảng Cộng hòa riêng biệt của ông Trump: Rubio là một đối thủ cũ đã cố gắng thay đổi hình dạng thành một đảng viên Cộng hòa Maga, giữ nguyên vai trò của mình trong chính quyền Trump và có khả năng thiết lập một cuộc chạy đua vào vị trí Tổng thống năm 2028. Miller là một nhà tư tưởng cánh hữu đã khẳng định danh tiếng là người theo chủ nghĩa diều hâu của chính quyền về vấn đề nhập cư và là người thực thi chính sách của ông Trump trong số các trợ lý hàng đầu của ông.

Vai trò cố vấn an ninh quốc gia “thực sự không thể do một người vừa kiêm nhiệm vừa điều hành một bộ phận nội các”, John Bolton, cựu cố vấn an ninh quốc gia của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông, cho biết.

Miller là một trong những thành viên nhiệt thành nhất của phe Maga trong nhóm của ông Trump. Mặc dù ông chủ yếu tập trung vào các vấn đề trong nước - đặc biệt là quản lý chính sách chống nhập cư quyết liệt của chính phủ cũng như đối với Ukraine và các chính sách ủng hộ Israel, đặc biệt là liên quan đến việc đàn áp những người biểu tình phản chiến ở Mỹ. Nhưng quan trọng hơn, ông đã chứng tỏ mình là người thực thi quyền lực mạnh mẽ trong chính quyền.

Trương Hùng (Tổng hợp)