Cao Bằng: Từ chính sách đa chiều đến cây trồng giúp nông dân thoát nghèo bền vững

Cây mắc ca đã thành cây chủ lực trong xóa đói giảm nghèo của Cao Bằng.

Năm 2021, khi Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025 khởi động, Cao Bằng đã xác định rõ chiến lược: Không chỉ giảm nghèo bằng con số mà phải tạo sinh kế lâu dài, thay đổi nhận thức và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Trong suốt bốn năm qua, tỉnh đã đạt được những kết quả vượt bậc về công tác giảm nghèo, khẳng định sự đồng lòng từ Trung ương đến cơ sở và tinh thần tự lực của người dân Cao Bằng.

CHÍNH SÁCH HỖ TRỢ ĐA CHIỀU NỀN TẢNG VỮNG CHẮC CHO THOÁT NGHÈO BỀN VỮNG

Ngay sau khi Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021 - 2025 bắt đầu được triển khai, Cao Bằng đã vào cuộc quyết liệt triển khai đồng bộ nhiều giải pháp giảm nghèo bền vững, trong đó nổi bật là việc thực hiện Dự án 2: Đa dạng hóa sinh kế và phát triển mô hình giảm nghèo. Thông qua hỗ trợ phát triển sản xuất, khởi nghiệp, nâng cao năng lực và thúc đẩy chuỗi giá trị nông sản, Dự án đã giúp hàng chục nghìn hộ dân vươn lên thoát nghèo bền vững.

Chỉ riêng trong năm đầu thực hiện, toàn tỉnh giảm được 5.043 hộ nghèo, đưa tỷ lệ hộ nghèo từ 22,06% xuống còn 18,03%, tương ứng tỷ lệ giảm 4,03%. Đây là con số ấn tượng, thể hiện sự khởi đầu thuận lợi của giai đoạn mới. Giai đoạn 2022-2024, tỷ lệ hộ nghèo tiếp tục giảm 4,39%, hộ nghèo dân tộc thiểu số giảm 4,37%, các huyện nghèo giảm tới 5,9% – vượt chỉ tiêu bình quân hàng năm của chương trình quốc gia.

Mô hình trồng hồi giúp nhiều hộ dân tại Cao Bằng phát triển kinh tế, thoát nghèo bền vững.

Trong 4 năm, tỉnh xây mới và sửa chữa 8.514 căn nhà cho hộ nghèo, cận nghèo. Mặt trận Tổ quốc các cấp quyên góp hơn 190 tỷ đồng, trong đó gần 100 tỷ đồng xây 2.428 nhà Đại đoàn kết. Những mái ấm không chỉ che mưa nắng mà còn là nền tảng để các gia đình yên tâm lao động, sản xuất, giảm nguy cơ tái nghèo do thiên tai.

Tính đến cuối 2024, tổng dư nợ tín dụng chính sách đạt hơn 2.664 tỷ đồng cho gần 47.382 hộ. Hộ nghèo vay 1.369,5 tỷ đồng (22.397 hộ), hộ cận nghèo 671,2 tỷ đồng (12.956 hộ), hộ mới thoát nghèo 623,6 tỷ đồng (12.029 hộ). Nguồn vốn ưu đãi giúp người dân đầu tư trồng cây ăn trái, dược liệu, chăn nuôi trâu bò – những mô hình gắn với lợi thế địa phương.

Hàng loạt công trình giao thông, thủy lợi, trường học, trạm y tế, nước sinh hoạt tập trung được đưa vào sử dụng, rút ngắn khoảng cách giữa vùng sâu vùng xa với trung tâm. Những con đường bê tông len lỏi vào bản làng không chỉ chở hàng hóa mà còn chở hy vọng.

Những chính sách này không đứng riêng lẻ mà được triển khai đồng bộ, tạo hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện. Và chính hệ sinh thái ấy đã mở ra không gian lý tưởng để các mô hình kinh tế mới, tiêu biểu là cây mắc ca, phát triển mạnh mẽ.

CÂY MẮC CA DẪN DẮT NÔNG DÂN LÀM GIÀU BỀN VỮNG

Giữa những chính sách hỗ trợ đa chiều, cây mắc ca nổi lên như một “ngôi sao” – được mệnh danh là “nữ hoàng hạt khô”, phù hợp thổ nhưỡng, khí hậu Cao Bằng, tuổi thọ kinh tế 50–60 năm, bắt đầu thu hoạch từ năm thứ 5.

Đây không chỉ là cây trồng mà là chiến lược làm giàu dài hạn. Có thể kể nhiều điển hình như tại xã Nguyên Bình ông Phan Minh Tuấn trồng 4.000 cây trên gần 10 ha. Sau 3 năm, hơn 100 cây cho thu hoạch 2 tấn quả tươi, tương đương 600 kg hạt khô, mang về 90 triệu đồng/năm. Ông đang mở rộng thêm 2.000 cây, hướng tới doanh thu hàng tỷ đồng trong tương lai gần.

Mắc ca không chỉ là cây trồng mà là chiến lược làm giàu dài hạn.

Còn gia đình ông Phan Văn Quyết, xóm Trường An, xã Bế Văn Đàn trồng 900 cây mắc ca trên hơn 2 ha đến nay có 30 cây năm đầu ông đã thu về gần 14 triệu đồng. Dự kiến từ 2026, khi toàn bộ vườn vào kỳ thu hoạch ổn định, ông sẽ có thu nhập vài trăm triệu đồng mỗi năm.

Với sự vào cuộc của Hợp tác xã Thuận Phong đã hình thành nên cầu nối chuỗi giá trị cho quả mắc ca. Thành lập năm 2020 tại Thạch An, Thuận Phong đầu tư hơn 300 triệu đồng xây dựng dây chuyền chế biến hiện đại (sấy, đóng gói).

Hợp tác xã bao tiêu quả tươi với giá 23.000 đồng/kg, cung cấp giống, phân bón, kỹ thuật cho nông dân. Mục tiêu của Thuận Phong là tiếp tục mở rộng vùng trồng lên 500–1.000 ha, xây dựng thương hiệu “Hạt mắc ca Thuận Phong sấy nguyên vị”, hướng tới xuất khẩu. Cao Băng khuyến khích chuyển đổi đất bạc màu, phủ xanh đồi trọc, hình thành chuỗi liên kết từ giống – kỹ thuật – thu mua – chế biến – tiêu thụ.

Chính sách hỗ trợ đa chiều của Cao Bằng đã tạo nên bệ phóng cho những mô hình kinh tế bền vững như cây mắc ca. Khi nhà ở có, vốn vay sẵn, đường sá thông, nhận thức thay đổi và có đầu ra ổn định từ HTX – người nông dân không còn lo tái nghèo.

Năm 2025, Cao Bằng tiếp tục đặt mục tiêu giảm nghèo theo lộ trình quốc gia, nhân rộng các mô hình hiệu quả, gắn giảm nghèo với xây dựng nông thôn mới. Với nền tảng đã xây dựng và những vườn mắc ca ngày càng xanh, vùng đất biên cương này đang vững bước trên hành trình không chỉ thoát nghèo mà còn làm giàu bền vững.

Dũng Hiếu