Chính phủ đề xuất tiếp tục giảm thuế giá trị gia tăng

Giảm thuế thúc đẩy tăng trưởng kinh tế

Đề xuất của Chính phủ về việc giảm thuế GTGT từ 10% xuống 8% cho một loạt hàng hóa và dịch vụ phản ánh nỗ lực chiến lược nhằm kích thích tiêu dùng nội địa và hỗ trợ doanh nghiệp trong bối cảnh kinh tế còn nhiều thách thức. Tiếp nối thành công của các đợt giảm thuế GTGT từ năm 2022 đến giữa năm 2025, đã hỗ trợ doanh nghiệp và người dân khoảng 133,1 nghìn tỷ đồng, chính sách mới kéo dài thời gian giảm thuế lên 18 tháng, từ ngày 1/7/2025 đến 31/12/2026. Khác với các nghị quyết trước, đề xuất lần này mở rộng phạm vi áp dụng, bao gồm các mặt hàng trước đây bị loại trừ như sản phẩm công nghệ thông tin, sản phẩm dầu mỏ tinh chế, sản phẩm hóa chất và xăng, nhằm giảm chi phí sản xuất và giá tiêu dùng.

Chính sách này phù hợp với các mục tiêu kinh tế rộng lớn hơn được nêu trong Nghị quyết số 192/2025/QH15 của Quốc hội, đặt mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 để tạo nền tảng cho tăng trưởng hai con số trong giai đoạn 2026-2030. Chính phủ nhấn mạnh rằng, việc kích thích tiêu dùng nội địa, dự kiến tăng 12% trong năm 2025, là lý do chính cho mục tiêu này. Bằng cách giảm thuế GTGT, chính sách nhằm hạ giá hàng hóa và dịch vụ, từ đó thúc đẩy sức mua, khuyến khích doanh nghiệp mở rộng và tạo thêm việc làm. Việc đưa xăng vào diện giảm thuế GTGT đặc biệt quan trọng, do tác động rộng lớn của mặt hàng này đến chi phí sản xuất và tiêu dùng, góp phần ổn định giá cả trong bối cảnh thị trường năng lượng toàn cầu biến động.

Để giảm thiểu khoản hụt thu ngân sách dự kiến 121,74 nghìn tỷ đồng (39,54 nghìn tỷ trong năm 2025 và 82,2 nghìn tỷ trong năm 2026), Chính phủ đề xuất một cách tiếp cận đa chiều. Các biện pháp bao gồm tăng cường thu ngân sách thông qua chuyển đổi số, trấn áp trốn thuế ở các lĩnh vực rủi ro cao như thương mại điện tử và bất động sản, đồng thời ứng dụng trí tuệ nhân tạo để nâng cao quản lý thuế. Ngoài ra, Chính phủ dự kiến tối ưu hóa chi tiêu công, sử dụng quỹ dự phòng và huy động các nguồn lực hợp pháp khác để đảm bảo cân đối tài khóa. Những biện pháp này nhằm bù đắp khoản hụt thu trong khi duy trì ổn định kinh tế vĩ mô và kiểm soát lạm phát, vốn được quản lý tốt ở mức 3,63% trong năm 2024 và 3,22% trong quý I/2025.

Đề xuất cũng nhấn mạnh cam kết của Việt Nam đối với các nghĩa vụ quốc tế, với việc rà soát kỹ lưỡng xác nhận rằng việc giảm thuế GTGT tuân thủ các hiệp định thương mại toàn cầu. Bằng cách tập trung vào các hàng hóa và dịch vụ mang lại lợi ích trực tiếp cho người tiêu dùng và nhà sản xuất, Chính phủ hướng đến tạo ra một môi trường kinh doanh cạnh tranh mà không ảnh hưởng đến an ninh quốc gia hay hiệu quả hành chính. Việc triển khai chính sách được đơn giản hóa, tận dụng các hệ thống quản lý thuế hiện có, đảm bảo không phát sinh chi phí bổ sung cho người nộp thuế và cơ quan quản lý.

Ủng hộ nhưng lo ngại về tài khóa

Ủy ban Kinh tế và Tài chính phần lớn ủng hộ đề xuất của Chính phủ nhưng bày tỏ những lo ngại quan trọng về tác động tài khóa và chính sách, kêu gọi xem xét cẩn trọng để đảm bảo tính bền vững lâu dài. Ủy ban công nhận sự cần thiết của việc giảm thuế GTGT để hỗ trợ doanh nghiệp và kích thích tăng trưởng trong bối cảnh kinh tế đầy thách thức, với những bất ổn toàn cầu và hạn chế trong nước. Phạm vi mở rộng và thời hạn 18 tháng của chính sách được xem là phù hợp để cung cấp cho doanh nghiệp sự chắc chắn trong kế hoạch và thúc đẩy tiêu dùng, góp phần đạt mục tiêu tăng trưởng 8%.

Tuy nhiên, Ủy ban chỉ ra một số rủi ro. Một mối quan ngại lớn là khoản hụt thu 39,54 nghìn tỷ đồng trong năm 2025, chưa được tính vào kế hoạch ngân sách nhà nước, có thể gây áp lực lên dự trữ tài khóa và hạn chế khả năng ứng phó với các cuộc khủng hoảng kinh tế trong tương lai. Một số ý kiến cho rằng việc liên tục kéo dài các đợt giảm thuế GTGT tạo tiền lệ không tốt, làm suy yếu tính ổn định và nhất quán của chính sách thuế, đặc biệt sau khi Luật Thuế GTGT sửa đổi vừa được thông qua. Họ cảnh báo rằng việc giảm thuế kéo dài có thể làm bão hòa hiệu quả kích thích của chính sách, giảm khả năng thúc đẩy tiêu dùng như kỳ vọng.

Ủy ban cũng tranh luận về phạm vi của chính sách, với một số ý kiến đề xuất giảm thuế GTGT đồng đều cho tất cả hàng hóa và dịch vụ để đảm bảo công bằng và đơn giản hóa việc thực hiện. Hiện tại, các mặt hàng loại trừ như viễn thông, dịch vụ tài chính, bất động sản và hầu hết các mặt hàng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt gây ra phức tạp trong quản lý và tiềm ẩn bất bình đẳng. Tuy nhiên, một số ý kiến khác kêu gọi thận trọng trong việc mở rộng chính sách, viện dẫn sự phục hồi kinh tế ổn định của Việt Nam - thể hiện qua tăng trưởng GDP 7,09% trong năm 2024 và 6,93% trong quý I/2025 - là lý do để ưu tiên thận trọng tài khóa hơn là giảm thuế rộng rãi.

Về mặt pháp lý, Ủy ban đồng ý rằng một Nghị quyết độc lập của Quốc hội là phù hợp, do thời hạn kéo dài và phạm vi mở rộng của chính sách, đảm bảo tuân thủ Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật. Tuy nhiên, Ủy ban đề xuất Nghị quyết được định khung như một thí điểm để dung hòa với sự khác biệt so với Luật Thuế GTGT sửa đổi, tăng cường tính vững chắc pháp lý. Ủy ban cũng kêu gọi đánh giá kỹ lưỡng tác động để cân bằng giữa lợi ích của chính sách và chi phí tài khóa, đồng thời đảm bảo sự thống nhất với các chính sách thuế khác như thuế bảo vệ môi trường và thuế tiêu thụ đặc biệt, nhằm duy trì ổn định tài khóa trung hạn và an toàn nợ công.

Dương Công Chiến