Chủ tịch Quốc hội: Tháo gỡ kịp thời các điểm nghẽn để lĩnh vực đường sắt bứt phá

Quang cảnh phiên họp

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy cho biết, sự cần thiết khẩn trương triển khai thực hiện chỉ đạo của cấp có thẩm quyền nhằm tạo hành lang pháp lý mang tính đột phá đầu tư phát triển hệ thống đường sắt, do đó cơ bản nhất trí với việc thẩm tra bổ sung dự án Luật và báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến; thống nhất đề nghị thông qua dự án Luật tại Kỳ họp thứ 9 của Quốc hội (theo quy trình tại 01 kỳ họp); đồng thời đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo giải trình, bổ sung đầy đủ hồ sơ để báo cáo Quốc hội.

Theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật đã được bổ sung, chỉnh lý để luật hóa 23 cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt, trong đó có: 21 cơ chế, chính sách được luật hóa từ các Nghị quyết của Quốc hội; 2 cơ chế, chính sách là quy định mới, bao gồm Điều 24 về đầu tư dự án đường sắt bằng nguồn vốn ngoài nhà nước và Điều 36 về hợp đồng.

Mục tiêu các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt nhằm đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, chủ động thực hiện và chịu trách nhiệm về kết quả thực hiện; rút ngắn trình tự, thủ tục, đẩy nhanh tiến độ, sớm hoàn thành các dự án đường sắt; khuyến khích sự tham gia của doanh nghiệp tư nhân.

Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy phát biểu

Về cơ bản, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội thống nhất cao với chủ trương cần có cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để đầu tư hệ thống đường sắt Việt Nam. Tuy nhiên, thể chế hóa chủ trương của Đảng và luật hóa các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt đã được quy định trong các Nghị quyết của Quốc hội về đầu tư phát triển một số công trình đường sắt cụ thể, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo lưu ý: giới hạn phạm vi, đối tượng được áp dụng các cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt; bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất, phổ quát, bền vững của hệ thống pháp luật; tăng cường giám sát, công khai, minh bạch thông tin; có chế tài phù hợp. Đồng thời bảo đảm 3 yêu cầu khả thi; chặt chẽ; và hiệu quả.

Góp ý chi tiết trong dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đề nghị cần phải tiếp tục rà soát, cắt bớt những lĩnh vực thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ thì không đưa vào Luật. Chủ tịch Quốc hội nêu ví dụ, trong dự thảo luật sửa đổi quy lần này quy định những vấn đề cụ thể như đăng ký phương tiện giao thông đường sắt, thẩm quyền cấp Giấy chứng nhận; giấy phép lái tàu; giá phụ thu ngoài giá vận tải đường sắt; quyền, nghĩa vụ của hành khách; Quyền, nghĩa vụ của người thuê vận tải; Giá phụ thu ngoài giá dịch vụ điều hành giao thông vận tải. Điều này quá chi tiết và không cần thiết.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn chủ trì phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến về dự án Luật Đường sắt (sửa đổi)

Theo Chủ tịch Quốc hội, Luật đường sắt (sửa đổi) cần ngắn gọn, tập trung vào những vấn đề để tháo gỡ điểm nghẽn hiện nay, tạo hành lang pháp lý triển khai các dự án đường sắt, đặc biệt là đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam: "Tôi đồng ý là phạm vi các cơ chế đặc thù nhưng phải giới hạn trong phạm vi cơ chế đặc thù, chính sách đặc thù, chỉ áp dụng đối với một số dự án đường sắt quan trọng, cấp bách do cấp có thẩm quyền quyết định, không áp dụng tràn lan. Nếu áp dụng tràn lan thì không còn đặc thù, đặc biệt nữa. Tôi thấy cần nghiên cứu trong luật áp dụng những dự án lớn, những dự án trọng điểm. Ví dụ như đường sắt TP.HCM, đường sắt Hà Nội, đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Đây là những dự án đặc thù, đặc biệt, trọng điểm".

Vấn đề quan trọng nữa được Chủ tịch Quốc hội nêu, đó là quy định rõ các chính sách về phát triển công nghiệp đường sắt, chuyển giao công nghệ. Bởi dự án đường sắt tốc độ cao không chỉ là cơ hội để nâng cấp hạ tầng mà còn là bước đi chiến lược để làm công nghệ vận tải bảo trì; đề nghị dự thảo luật cần có các điều khoản cụ thể về ưu tiên doanh nghiệp trong nước, thúc đẩy chuyển giao công nghệ, xây dựng chương trình đào tạo nguồn nhân lực dài hạn, để nâng cao tính tự lực, tự cường, vị thế Việt Nam trong ngành đường sắt.

Chủ tịch Quốc hội cũng lưu ý cần rà soát, cập nhật những dự án luật mà Quốc hội sắp thông qua để bổ sung như Luật đầu tư, Luật đầu tư công, Luật Quản lý, sử dụng tài sản công. Bên cạnh đó nâng cao tính minh bạch thông tin, tăng cường giám sát, công khai danh mục dự án áp dụng cơ chế kèm theo tiêu chí ưu đãi danh sách đơn vị được chọn, để người dân giám sát và tăng cường giám sát độc lập thông qua Quốc hội, kiểm toán Nhà nước.

Chủ tịch Quốc hội cũng yêu cầu Chính phủ định kỳ báo cáo Quốc hội về thực hiện dự án luật.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu

Phát biểu kết luận nội dung này, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng, dự án Luật có nhiều nội dung mới, chuyên ngành sâu liên quan đến nhiều quy định của pháp luật khác; đánh giá cao Chính phủ, Bộ Xây dựng, Ủy ban Khoa học công nghệ và Môi trường, các cơ quan Quốc hội đã tích cực chuẩn bị hồ sơ dự án Luật và Báo cáo thẩm tra bổ sung.

Để đảm bảo chất lượng, tiến độ dự thảo Luật trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đề nghị Chính phủ khẩn trương, nghiêm túc nghiên cứu, tiếp thu ý kiến để hoàn thiện dự thảo Luật. Trong đó, lưu ý đảm bảo thể chế hóa, cụ thể hóa đầy đủ toàn diện các quan điểm, chủ trương, đường lối của Đảng, đặc biệt là Nghị quyết số 66 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật, không luật hóa những vấn đề thuộc thẩm quyền của Chính phủ, các bộ.

Về đề xuất bổ sung 23 cơ chế, chính sách đặc thù, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan lưu ý cần tạo ra sự linh hoạt cho Chính phủ để điều hành, đồng thời phải minh bạch, tránh xung đột rủi ro.

Lê Tuyết/VOV