Đại biểu Quốc hội đề nghị bổ sung quy định ưu tiên sử dụng AI Việt

Xây dựng cơ chế vượt trội để phát triển AI Việt

Chiều 27/11/2025, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo.

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - đoàn Lạng Sơn

Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa - đoàn Lạng Sơn cho biết, từ nhiều kỳ họp trước, đã có ý kiến của đại biểu Quốc hội đề xuất xây dựng Luật về trí tuệ nhân tạo (AI).

"Việc Chính phủ trình Quốc hội tại kỳ họp này Dự án Luật Trí tuệ nhân tạo trên cơ sở nâng cấp Chương 4 của Luật Công nghiệp công nghệ số là hết sức cần thiết. Hồ sơ dự án Luật được chuẩn bị công phu, nghiêm túc, đáp ứng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật" - ông Nghĩa nói.

Theo đại biểu đoàn Lạng Sơn, phát triển AI bền vững đòi hỏi một hệ sinh thái, trong đó nhà nước tạo ra luật chơi, thị trường là người chơi và xã hội là người giám sát. Xác định đúng vai trò mỗi bên sẽ đảm bảo AI phát triển thành công và mang lại lợi ích cho mọi người.

Trên cơ sở như vậy, các quy định pháp lý về AI phải cân bằng giữa một bên là thúc đẩy đổi mới sáng tạo, thu hút đầu tư và tăng tính cạnh tranh với một bên là phòng ngừa, hạn chế rủi ro và bảo vệ người sử dụng - đây cũng là hai trụ cột của dự thảo Luật như ý kiến các đại biểu đã nêu. Đại biểu Nghĩa nhất trí với cách tiếp cận này.

Đồng thời, đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát làm rõ tính vượt trội trong các quy định của dự thảo Luật, nhất là so sánh với các quốc gia khác để sửa đổi, bổ sung bảo đảm tính khả thi và góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.

"Trong đó, đề nghị bổ sung quy định ưu đãi, ưu tiên sử dụng AI Việt, nhất là trong các dự án sử dụng nguồn lực công với quan điểm Nhà nước là khách hàng tiên phong của AI Việt" - đại biểu Phạm Trọng Nghĩa nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, đại biểu cho rằng, cùng với cơ hội, phụ thuộc quá mức vào AI làm giảm năng lực tư duy và khả năng sáng tạo. Việc lạm dụng AI tiềm ẩn nhiều bất ổn như: Xâm phạm chủ quyền quốc gia, giảm hiệu lực của quản trị công và ảnh hưởng tiêu cực đến mỗi cá nhân, mỗi gia đình nhất là thế hệ trẻ.

Đối với khu vực công, lạm dụng AI làm giảm tính khả thi, tính nhân văn và hiệu quả của chính sách, pháp luật. Việc cung cấp các thông tin, dữ liệu nhạy cảm vào AI, nếu không được kiểm soát chặt, có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu, gây tổn hại đến an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội với hệ lụy khó lường.

AI không trung lập, là công cụ của người tạo ra nó. Có những việc mà người dùng không biết nhưng người phát triển hay người sở hữu công nghệ lại biết.

Lạm dụng AI có thể làm cho chính sách công bị “bẻ lái” phục vụ mục đích của người phát triển, người sở hữu công nghệ mà hiện thường ở nước ngoài.

Do đó, ông Nghĩa đề nghị bổ sung vào dự thảo Luật một điều quy định hành vi bị nghiêm cấm như nêu trong Báo cáo thẩm tra, trong đó, có cấm lạm dụng AI trong khu vực công.

"Chính phủ cần sớm ban hành quy định về trách nhiệm khi sử dụng AI trong công vụ và ban hành khung đạo đức trí tuệ nhân tạo; xây dựng cơ chế vượt trội để phát triển AI Việt và xem xét bổ sung quy định cần thiết trong Dự thảo Luật Đầu tư (sửa đổi) đang trình kỳ họp này" - ông Nghĩa đề nghị.

Về trách nhiệm pháp lý của AI, đại biểu Phạm Trọng Nghĩa nêu rõ, việc xác định địa vị và trách nhiệm pháp lý của AI hết sức quan trọng. Vì vậy, đề nghị xem xét quy định cụ thể hơn về trách nhiệm pháp lý (hình sự, hành chính, dân sự) trong việc phát triển và sử dụng AI.

Theo đó, quy định: Thứ nhất, xác định AI không phải là chủ thể pháp lý, không chịu trách nhiệm dân sự, hành chính hoặc hình sự. Khẳng định trách nhiệm pháp lý của con người.

Thứ hai, quy định trách nhiệm pháp lý của 3 nhóm chủ thể: Bên triển khai hệ thống trí tuệ nhân tạo; nhà cung cấp hệ thống trí tuệ nhân tạo và nhà phát triển hệ thống trí tuệ nhân tạo.

Thứ ba, đề nghị bổ sung quy định về bảo hiểm trách nhiệm đối với việc phát triển và sử dụng AI.

Ngoài ra, theo đại biểu, các mô hình trí tuệ nhân tạo hiện đại không chỉ tiêu thụ một lượng điện khổng lồ mà còn phụ thuộc đáng kể vào nước để làm mát và duy trì hoạt động ổn định.

Với sự phát triển nhanh chóng của AI và trung tâm dư liệu, nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng, nhu cầu nước của AI có khả năng đe dọa an ninh nguồn nước toàn cầu và nhiều quốc gia. Năm 2024, Liên minh châu Âu đã ban hành quy định yêu cầu các trung tâm dữ liệu phải báo cáo mức tiêu thụ nước ngọt hàng năm.

Do đó, cùng các chính sách bảo đảm năng lượng và nguồn nước nhằm thu hút đầu tư phát triển AI, đề nghị xem xét bổ sung vào khoản 6, điều 4 nguyên tắc sử dụng nguồn nước hiệu quả, tiết kiệm.

Cần quy định riêng về lưu hành AI trong y tế

Tham gia góp ý kiến, đại biểu Trần Khánh Thu - đoàn Hưng Yên chia sẻ, thế kỷ 21, trí tuệ nhân tạo đã trở thành một cuộc cách mạng công nghệ và tác động sâu rộng đến nhiều lĩnh vực khoa học, công nghệ và đời sống.

Đại biểu Trần Khánh Thu - đoàn Hưng Yên.

Trong số đó, ngành y tế được đánh giá là một trong những lĩnh vực có nhiều tiềm năng ứng dụng trí tuệ nhân tạo nhất, với những ảnh hưởng rõ rệt lên quy trình chẩn đoán, điều trị, quản lý bệnh nhân, cũng như nghiên cứu và phát triển dược phẩm.

Việc kết hợp các phần mềm như học máy (Machine Learning), học sâu (Deep Learning) và dữ liệu lớn (Big Data) đã mở ra nhiều hướng đi mới, giúp nâng cao chất lượng chăm sóc sức khỏe và hiệu quả trong điều trị bệnh tật.

Trí tuệ nhân tạo không chỉ giúp tối ưu hóa các quy trình trong ngành y tế, giảm tải công việc cho các bác sĩ và chuyên gia y tế, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc cá nhân hóa điều trị, từ đó cải thiện kết quả chăm sóc sức khỏe và tăng cường hiệu quả sử dụng nguồn lực.

Tại Việt Nam, việc áp dụng trí tuệ nhân tạo trong y tế đang ngày càng phát triển, tuy nhiên, vẫn đối mặt với nhiều thách thức như cơ sở hạ tầng hạn chế, khả năng tiếp cận công nghệ và nhân lực y tế chưa đồng đều.

Theo đại biểu, các luật như Luật Khám bệnh, chữa bệnh 2023 và Luật Dược 2016 điều chỉnh các hoạt động khám chữa bệnh và sản phẩm y tế, nhưng các quy định cụ thể về sản phẩm ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong y học vẫn chưa rõ ràng.

Các sản phẩm phục vụ khám bệnh, chữa bệnh dựa trên trí tuệ nhân tạo hiện vẫn phải tuân theo quy trình cấp phép chung dành cho thiết bị y tế, nhưng thiếu các tiêu chuẩn và quy định riêng về trí tuệ nhân tạo cho các sản phẩm đó.

Ngoài ra, một số vấn đề như trách nhiệm pháp lý trong trường hợp trí tuệ nhân tạo mắc sai sót, bảo mật dữ liệu y tế, bảo đảm an toàn cho bệnh nhân cũng chưa được quy định rõ ràng trong các văn bản quy phạm pháp luật hiện hành.

Do đó, đại biểu hy vọng trong dự thảo Luật Trí tuệ nhân tạo lần này sẽ có thêm điều khoản khung pháp lý cụ thể hơn để quản lý các sản phẩm trí tuệ nhân tạo trong y tế, đặc biệt là về trách nhiệm của các bên liên quan.

Đại biểu Lê Văn Khảm - đoàn TP. Hồ Chí Minh

Cùng thảo luận, đại biểu Lê Văn Khảm - đoàn TP. Hồ Chí Minh cho rằng, cần có quy định riêng cho một số lĩnh vực có rủi ro cao như y tế, tài chính, giao thông. Đặc biệt với y tế, đây là lĩnh vực có rủi ro sai số lớn, liên quan trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng người dân nên yêu cầu kiểm soát chặt chẽ hơn.

Ví dụ, những công nghệ AI hỗ trợ ra quyết định lâm sàng như AI chẩn đoán, AI dự đoán nguy cơ tử vong hoặc biến chứng, robot phẫu thuật sử dụng AI, AI hỗ trợ kê đơn hoặc phác đồ điều trị phải được kiểm định bắt buộc.

Đồng thời, cần có quy định riêng về giám sát lưu hành AI trong y tế, như báo cáo định kỳ, cảnh báo nhanh sự cố, kiểm toán thuật toán, theo dõi sai số theo thời gian thực.

Vì vậy, đại biểu đề nghị giao trách nhiệm quản lý AI trong y tế cho Bộ Y tế phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ để ban hành tiêu chuẩn, quy chuẩn và hướng dẫn kỹ thuật. Đồng thời, cần cân nhắc quy định việc nhà cung cấp tự phân loại rủi ro đối với AI trong y tế như tại Điều 9 của dự thảo luật.

Ông Lê Văn Khảm cũng đề nghị dự thảo luật có quy định riêng về dữ liệu y tế vì đây là loại dữ liệu đặc thù, yêu cầu cao về tính chính xác, đồng bộ, bảo mật, đặc hiệu và khả năng so sánh đối chiếu. Việc này vừa giúp phát triển AI trong y tế, vừa bảo đảm an toàn người bệnh, chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe và giảm thiểu rủi ro xã hội.

Quỳnh Nga