Đại biểu Quốc hội đề xuất có cơ chế kết nối để doanh nghiệp không 'bơi' một mình

Đại biểu Lã Thanh Tân - Đoàn Hải Phòng phát biểu tại hội trường. Ảnh: Media Quốc hội

Phát biểu tại phiên thảo luận về kinh tế xã hội sáng ngày 29/10, đại biểu Lã Thanh Tân (Đoàn Hải Phòng) quan tâm đến việc phát triển kinh tế tư nhân - đã được xác định là một động lực quan trọng nhất, nhằm xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự cường gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng.

Theo đại biểu, thời gian qua tình hình hoạt động của doanh nghiệp đã có sự khởi sắc, nhiều chương trình hỗ trợ kinh tế tư nhân được triển khai tích cực và hiệu quả. Tuy nhiên kinh tế tư nhân hiện vẫn đối mặt với nhiều rào cản, chưa bứt phá về quy mô và năng lực cạnh tranh. Hầu hết doanh nghiệp có quy mô siêu nhỏ, nhỏ và vừa, tiềm lực tài chính và trình độ quản trị hạn chế, năng lực công nghệ và đổi mới sáng tạo thấp, năng suất lao động thấp, thiếu tầm nhìn chiến lược, đặc biệt là thiếu kết nối với doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI).

Để phát triển khu vực kinh tế tư nhân, vị đại biểu đề xuất sớm sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa theo hướng mở rộng phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng như hộ kinh doanh chuyển đổi thành doanh nghiệp, doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, doanh nghiệp tham gia liên kết ngành, chuỗi giá trị... Nội dung hỗ trợ là ưu tiên chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, phát triển bền vững và xanh hóa sản xuất; tiếp tục rà soát để bãi bỏ điều kiện kinh doanh không còn cần thiết.

Đại biểu cũng đề xuất nghiên cứu chính sách đột phá để tạo môi trường đầu tư kinh doanh, không chỉ là chính sách ban đầu. “Đẩy mạnh phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo quốc gia, có sự kết nối doanh nghiệp tư nhân, FDI với các trung tâm nghiên cứu, trường đại học, viện nghiên cứu, quỹ đầu tư mạo hiểm... Thúc đẩy nội địa hóa thông qua liên kết giữa FDI và doanh nghiệp nội địa, hướng tới bắt buộc tỷ lệ nội địa hóa với một số lĩnh vực chiến lược,” ông Lã Thanh Tân nêu ý kiến.

Theo vị đại biểu, việc xây dựng các chương trình kết nối doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp nội địa sẽ mang lại hiệu quả cao, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp hỗ trợ, chế tạo, công nghệ cao. Đồng thời, cần có cơ chế khuyến khích doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ, đào tạo nhân lực cho doanh nghiệp Việt Nam. Khuyến khích các doanh nghiệp lớn dẫn dắt chuỗi cung ứng nội địa, phát triển các cụm liên kết ngành trong các lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, chế biến nông sản, công nghệ thông tin...

“Cần có cơ chế để kết nối các doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp FDI, khu vực kinh tế tư nhân, xây dựng hệ sinh thái liên kết ‘đa nhà’, để doanh nghiệp ‘không bơi một mình mà bơi theo đàn’, giảm phụ thuộc vào nhập khẩu, tăng nội địa hóa, thúc đẩy đổi mới sáng tạo,” đại biểu Lã Thanh Tân đề xuất.

Giải bài toán phát triển công nghiệp hỗ trợ

Đại biểu Nguyễn Duy Minh - Đoàn Đà Nẵng. Ảnh: Media Quốc hội

Cũng quan tâm đến xây dựng nền kinh tế tự lập, tự cường, đại biểu Nguyễn Duy Minh (Đoàn Đà Nẵng) cho rằng yêu cầu then chốt là phát triển doanh nghiệp hỗ trợ để phục vụ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, quyết định năng lực làm chủ sản xuất và tham gia chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam.

Theo ông Minh, Việt Nam đã tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, mở ra cơ hội lớn về thuế suất ưu đãi nhưng cũng đặt ra yêu cầu nghiêm ngặt về nguyên tắc xuất xứ và tỷ lệ nội địa hóa. Nếu doanh nghiệp trong nước vẫn phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu, nhiều sản phẩm sẽ không đáp ứng được yêu cầu về xuất xứ Việt Nam, dẫn đến mất ưu đãi thuế và có nguy cơ bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.

“Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân đã khẳng định, kinh tế tư nhân là một động lực quan trong nhất của nền kinh tế, trong đó công nghiệp chế biến, chế tạo là trọng tâm ưu tiên. Đây là cơ sở chính trị vững chắc để khu vực kinh tế trở thành nòng cốt, cùng khu vực FDI và doanh nghiệp Nhà nước hình thành ba trụ cột của công nghiệp Việt Nam,” ông Minh nhấn mạnh.

Vị đại biểu cho biết thêm, Chính phủ mới đây đã ban hành Nghị định 205 sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 111 về phát triển công nghiệp hỗ trợ, trong đó chỉ rõ mục tiêu đến năm 2035 tỷ lệ nội địa hóa phải đạt 50-60%, có ít nhất 3.000 doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ đủ năng lực cung ứng cho doanh nghiệp FDI và công nghiệp hỗ trợ phải đóng góp 10% giá trị sản xuất công nghiệp chế biến chế tạo. Đặc biệt, Nghị định đã mở rộng phạm vi sang phát triển hệ sinh thái sản xuất chế biến chế tạo, coi công nghiệp hỗ trợ trụ cột của nền công nghiệp tự chủ và sáng tạo.

Tuy nhiên theo ông Minh, các cơ chế chính sách hỗ trợ công nghiệp hỗ trợ vẫn đang phân tán ở nhiều luật, nghị định khác nhau, chưa đồng bộ, chưa đủ mạnh để thúc đẩy phát triển. Vì vậy, ông đề xuất sớm xây dựng luật phát triển công nghiệp hỗ trợ để hình thành khung pháp lý thống nhất, ổn định.

Vị đại biểu cũng đề xuất triển khai thực hiện quỹ công nghiệp hỗ trợ quốc gia ngay trong năm 2026, đảm bảo vốn vay ưu đãi đến với các doanh nghiệp sản xuất linh kiện, vật liệu, công nghệ chính xác... Đồng thời cần rút ngắn thủ tục, tạo điều kiện cho doanh nghiệp vừa và nhỏ dễ tiếp cận.

Một giải pháp cũng được đại biểu đề cập là thu hút đầu tư FDI có chọn lọc gắn với cam kết nội địa hóa và chuyển giao công nghệ. Ví dụ như cơ chế ưu đãi có điều kiện đối với những doanh nghiệp FDI, nếu đạt tỷ lệ nội địa hóa tối thiểu 30% sau 5 năm hoặc có lộ trình tăng trưởng nội địa hóa hàng năm sẽ được hưởng thuế thu nhập doanh nghiệp ưu đãi, ưu tiên mở rộng đất, hạ tầng...

“Phát triển công nghiệp hỗ trợ không chỉ là bài toán phát triển kinh tế mà còn là trụ cột của năng lực tự chủ quốc gia, quốc phòng, nâng cao sức cạnh tranh, đảm bảo an ninh kinh tế và phát triển bền vững. Khi công nghiệp hỗ trợ phát triển mạnh, Việt Nam sẽ trở thành nơi thiết kế, sản xuất và phân phối. Khi doanh nghiệp Việt Nam đủ sức tham gia chuỗi giá trị toàn cầu mới là thành công của công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước,” đại biểu Nguyễn Duy Minh nêu góc nhìn.

Đinh Nhung