Đầu tư Cảng biển Nghi Sơn - 'đòn bẩy' phát triển kinh tế biển Thanh Hóa và khu vực Bắc Trung bộ

Tàu cập Cảng biển Nghi Sơn xếp dỡ hàng hóa. Ảnh: Thanh Thủy

Thời gian qua, nhiều tuyến giao thông kết nối quan trọng, các khu bến cảng, khu neo đậu chuyển tải, luồng hàng hải tại Cảng biển Nghi Sơn được đầu tư xây dựng đồng bộ và hoàn thiện. Cảng biển Nghi Sơn hiện có 22 bến và khu bến với 11/22 bến, khu bến đã được đưa vào khai thác, gồm 6 bến cảng tổng hợp có khả năng tiếp nhận tàu trọng tải lên đến 70.000 tấn và 5 bến cảng chuyên dùng phục vụ hoạt động của các dự án trọng điểm như Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn, Trung tâm nhiệt điện Nghi Sơn, Nhà máy xi măng Nghi Sơn. Năng lực lưu chuyển hàng hóa đạt khoảng 81 triệu tấn/năm. Ngoài ra, đã đưa vào hoạt động khu neo chuyển hàng rời, dịch vụ kỹ thuật Nghi Sơn; khu neo chuyển tải than cho Nhà máy nhiệt điện Nghi Sơn 2; bến phao nổi SPM của Nhà máy Lọc hóa dầu Nghi Sơn có thể tiếp nhận tàu trọng tải đến 400.000 tấn; có 2 bến cảng container đã được chấp thuận chủ trương đầu tư, trong đó bến container số 3 của Công ty TNHH Long Sơn đang khẩn trương thi công xây dựng. Nhiều doanh nghiệp cũng quan tâm đầu tư hiện đại hóa thiết bị bốc dỡ, mở rộng kho bãi, từng bước hình thành hệ thống cảng đồng bộ, chuyên nghiệp và hiệu quả.

Cùng với việc quan tâm bố trí, thu hút các nguồn lực đầu tư, từng bước hoàn thiện hạ tầng, Trung ương và tỉnh Thanh Hóa đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách thu hút các hãng vận tải biển, thúc đẩy hoạt động xuất nhập khẩu tại Cảng biển Nghi Sơn. Các chủ trương, chính sách này là động lực để tiếp tục tập trung huy động các nguồn lực hoàn thiện hạ tầng hệ thống Cảng biển Nghi Sơn, triển khai các giải pháp để gia tăng số lượng, sản lượng hàng hóa xuất nhập khẩu qua cảng, tăng thu ngân sách cho tỉnh, giải quyết việc làm cho nhiều lao động địa phương.

Cảng biển Nghi Sơn đã thu hút được 3 hãng tàu vận chuyển container quốc tế, gồm: Công ty CP CMA - CGM Việt Nam (bắt đầu khai thác từ tháng 5/2019) và Công ty Vận tải biển VIMC (khai thác từ tháng 12/2022); 1 hãng tàu vận chuyển container nội địa là Công ty TNHH Đại lý và tiếp vận Hải An, khai thác từ tháng 11/2023. Cuối tháng 6 vừa qua, Công ty CP Tập đoàn MACSTAR đã mở tuyến khai thác Hải Phòng - Nghi Sơn trung chuyển hàng hóa container đi quốc tế với mật độ 2 chuyến/tuần; dự kiến đến năm 2026 sẽ tăng lên 5 - 6 chuyến/tuần.Tổng kim ngạch xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cảng biển Nghi Sơn từ giai đoạn 2021-2024 đạt khoảng 34,73 tỷ USD; thu ngân sách Nhà nước đạt 67.105 tỷ đồng. Thu ngân sách Nhà nước 11 tháng đầu năm 2025 đạt khoảng 18 nghìn tỷ đồng, ước năm 2025 đạt trên 18 nghìn 130 tỷ đồng.

Được đánh giá là một trong những cảng biển có tốc độ phát triển nhanh nhất cả nước với mức độ đầu tư, kích cầu lớn nhưng thực tế hoạt động xuất, nhập khẩu qua Cảng biển Nghi Sơn chưa tương xứng với tiềm năng và kỳ vọng.

Tần suất số chuyến còn thấp (khoảng 10 ngày/chuyến đối với tàu quốc tế; 7 ngày/chuyến đối với tàu nội địa), chưa đa dạng tuyến dẫn đến việc vận chuyển hàng hóa qua nhiều cảng phải trung chuyển nên phát sinh chi phí so với các tàu không chuyển tải. Thiếu sự đa dạng về các mặt hàng xuất và nhập khẩu; giá cước vận chuyển đường biển và các chi phí dịch vụ tại cảng còn cao. Hạ tầng, máy móc thiết bị, kho bãi khu vực cảng chưa được đầu tư đồng bộ do Cảng biển Nghi Sơn chưa có cảng container chuyên dụng được đưa vào khai thác. Chưa có nhà đầu tư vào lĩnh vực dịch vụ logistics, dịch vụ vận tải đường bộ vận chuyển hàng container; chưa có các kho bãi lưu trữ, bảo quản hàng hóa lớn tại Khu kinh tế Nghi Sơn (KKTNS) và trên địa bàn tỉnh dẫn đến không có nơi tập kết hàng hóa làm ảnh hưởng đến việc lưu thông hàng hóa... Đây là những “điểm nghẽn” đang được các cấp, các ngành chức năng quan tâm tháo gỡ.

Trước yêu cầu của thời kỳ phát triển mới, để đẩy mạnh hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cảng biển Nghi Sơn, phát huy hiệu quả nhất, khai thác các tiềm năng, lợi thế, cơ chế, chính sách “kích cầu”, tỉnh Thanh Hóa đã tập trung rà soát, hoàn thiện quy hoạch chi tiết hệ thống Cảng biển Nghi Sơn, trong đó ưu tiên mở rộng các bến container, khu kho vận, bến bãi bốc xếp hàng hóa; quy hoạch khu tái định cư phục vụ triển khai các dự án đầu tư cảng biển, hậu cần cảng. Thu hút, bố trí nguồn lực để đẩy nhanh tiến độ các dự án hạ tầng giao thông kết nối KKTNS đến các khu công nghiệp, cụm công nghiệp, các trung tâm kinh tế động lực của tỉnh; đẩy nhanh các dự án hạ tầng cảng biển, nhất là các bến container và nạo vét luồng hàng hải đảm bảo tiếp nhận, phục vụ tốt cho các phương tiện ra vào cảng.

Đại diện lãnh đạo Ban quản lý KKTNS và các khu công nghiệp, cho biết: Với việc đầu tư mở rộng các tuyến luồng vào Cảng biển Nghi Sơn, đủ điều kiện cho việc tiếp nhận tàu 100.000 DWT trở lên đã biến Cảng biển Nghi Sơn trở thành một cảng biển “cửa ngõ” quan trọng, không chỉ phục vụ khu vực Thanh Hóa mà cả vùng Bắc Trung bộ. Tỉnh đã có định hướng và xây dựng kế hoạch phát triển khu vực Cảng biển Nghi Sơn đến năm 2030. Trong đó ưu tiên thu hút đầu tư vào phát triển hạ tầng cảng biển và đầu tư hạ tầng kết nối, đảm bảo phát huy hết tiềm năng lợi thế của khu vực Cảng biển Nghi Sơn, đáp ứng khả năng thông qua khoảng 81 triệu tấn hàng/năm. Thực tế việc mở rộng Cảng biển Nghi Sơn kết hợp với chính sách ưu đãi đã giúp thu hút thêm tàu quốc tế và các hãng vận tải container; tuyến tàu ven biển Hải Phòng - Nghi Sơn mới đã được thiết lập, nhờ đó giảm áp lực cho đường bộ, tiết kiệm chi phí logistics và tăng tính cạnh tranh cho xuất khẩu tỉnh.

Khi hạ tầng được cải thiện đồng bộ, đặc biệt là Cảng biển Nghi Sơn nâng năng lực đón tàu lớn, Thanh Hóa mở ra cơ hội thu hút hàng hóa trong và ngoài nước. Cùng với chính sách hỗ trợ tàu biển và cải cách thủ tục hành chính, hoạt động logistics trên địa bàn tỉnh đã tăng trưởng mạnh mẽ cả về chất và lượng.

Cùng với việc đầu tư chiến lược vào Cảng biển Nghi Sơn, hạ tầng giao thông và cải cách hành chính, các cơ quan chức năng của Thanh Hóa đã tăng cường tuyên truyền các chủ trương, chính sách của Trung ương và của tỉnh để thu hút các doanh nghiệp thực hiện xuất nhập khẩu hàng hóa qua Cảng biển Nghi Sơn. Đồng thời, chủ động kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp, nhà đầu tư xây dựng các khu cảng cạn ICD, hệ thống kho bãi, thúc đẩy phát triển hình thành trung tâm logistics cấp vùng ở KKTNS và khu logistics cấp tỉnh tại các vùng kinh tế động lực trên địa bàn tỉnh. Kịp thời hỗ trợ, cung cấp thông tin cho các hãng tàu và doanh nghiệp hoạt động xuất nhập khẩu nghiên cứu tìm hiểu vận chuyển hàng hóa qua Cảng biển Nghi Sơn, tạo được sự kết nối giữa các đơn vị. Tiếp tục phối hợp với các đơn vị có liên quan, đôn đốc các nhà đầu tư khai thác cảng đẩy nhanh tiến độ đầu tư hạ tầng, máy móc, thiết bị, đáp ứng nhu cầu vận chuyển, xếp dỡ hàng hóa...

Tin tưởng rằng với các nhóm nhiệm vụ, giải pháp và nỗ lực được triển khai quyết liệt, đồng bộ, mở ra cơ hội, phát huy hiệu quả, tối đa tiềm năng, lợi thế của cảng biển, Thanh Hóa sẽ sớm trở thành trung tâm logistics chiến lược của vùng Bắc Trung bộ. Từ đó gia tăng nguồn lực kinh tế biển, tạo đột phá thúc đẩy kinh tế - xã hội, hướng đến gần hơn với mục tiêu trở thành tỉnh mạnh về kinh tế biển, một cực tăng trưởng mới ở phía Bắc của Tổ quốc.

Thùy Dương