ĐBQH: Nông dân và doanh nghiệp chế biến lo lắng nước dừa bị đánh thuế

Đại biểu Trần Văn Khải phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

Về thuế TTĐB đối với nước giải khát có đường, ĐB Trần Văn Khải (Đoàn Hà Nam) đặt vấn đề: Dự thảo Luật bổ sung thuế suất 10% đối với nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml. Tuy nhiên, quy định hiện tại chưa hợp lý vì phạm vi chưa rõ ràng và có thể gây tác động ngoài mong muốn. Khái niệm “nước giải khát có đường theo tiêu chuẩn Việt Nam” chưa được định nghĩa cụ thể, dẫn đến lo ngại sản phẩm tự nhiên như nước dừa, nước trái cây có thể bị đánh đồng với nước ngọt có gas.

“Thực tế, 200.000 nông dân trồng dừa và hàng trăm doanh nghiệp chế biến lo lắng sản phẩm nước dừa chế biến của họ có bị coi là nước giải khát chịu thuế TTĐB. Việc áp cùng mức thuế 10% như nước ngọt có gas là chưa phù hợp, ảnh hưởng xấu đến sản xuất nông nghiệp”, ông Khải dẫn chứng.

Ông Khải đề nghị xây dựng lộ trình áp thuế phù hợp, có thể lùi thời điểm áp thuế đến năm 2027 với mức khởi điểm thấp. Ví dụ 5-8% trong năm đầu, rồi tăng lên 10% trong các năm tiếp theo, điều này giúp doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ có thời gian thích ứng và cải tiến công thức giảm đường.

“Bên cạnh đó, sử dụng nguồn thu hiệu quả một phần nguồn thu thuế từ đồ uống có đường nên được đầu tư vào y tế dự phòng và giáo dục dinh dưỡng để đảm bảo mục tiêu bảo vệ sức khỏe cộng đồng được thực hiện một cách bền vững, thay vì chỉ tập trung vào tăng thu ngân sách nhà nước. Điều này vừa đảm bảo lợi ích Nhà nước, tăng thu và giảm gánh nặng bệnh tật về sau, lợi ích nhân dân, sức khỏe được cải thiện, lại hài hòa lợi ích doanh nghiệp, có lộ trình điều chỉnh sản xuất phù hợp, khuyến khích nghiên cứu đồ uống ít đường. Đồng thời, khuyến khích đổi mới sáng tạo trong ngành thực phẩm, phát triển các sản phẩm nước giải khát ít đường, sử dụng chất tạo ngọt tự nhiên an toàn. Qua đó thúc đẩy khoa học công nghệ trong nước và đáp ứng xu hướng tiêu dùng lành mạnh”, ông Khải nêu rõ.

Đại biểu Mai Văn Hải phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

ĐB Mai Văn Hải (Đoàn Thanh Hóa) cho hay, đối tượng chịu thuế TTĐB đối với nước giải khát có hàm lượng đường trên 5g/100ml sẽ ảnh hưởng lớn tới ngành sản xuất nước giải khát trong nước, nhất là các doanh nghiệp nhỏ và vừa chịu gánh nặng tăng thêm chi phí, khả năng cạnh tranh với hàng nhập khẩu sẽ khó khăn, giá thành sản phẩm tăng khiến tiêu dùng giảm, ảnh hưởng đến doanh thu và việc làm của người lao động, và người nông dân, bởi nước ngọt giải khát sử dụng nhiều nguyên liệu trong nước như mía đường, trái cây, cà phê.

Việc giải trình đưa nước giải khát có đường vào diện chịu thuế TTĐB vì do nguyên nhân chính dẫn đến béo phì, tiểu đường và các bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn. Song theo ông Hải, việc này có nhiều nguyên nhân, nhưng trong đó có nguyên nhân do ý thức, việc lạm dụng sử dụng các chất có đường để gây lên béo phì, tiểu đường. Nhưng trên thực tế nhiều thứ có thể còn có đường cao hơn nước giải khát tại sao không đưa vào đánh thuế? ví dụ như bánh kẹo, sữa có đường và nhiều đồ ngọt khác? Do đó cần cân nhắc đánh giá kỹ lưỡng tác động, ảnh hưởng của việc áp thuế để có biện pháp và lộ trình thực hiện phù hợp. “Tại thời điểm hiện nay nên chưa đánh thuế đối với nước giải khát”, ông Hải nói.

“Nếu nói nước giải khát có đường gây béo phì thì chưa chắc. Vì gây béo phì cho trẻ hiện nay có nhiều loại thực phẩm ngọt khác có đường ở các quán ăn. Nếu nói ngọt thì người lớn cũng mê ngọt chứ không riêng gì trẻ em. Nếu đã thu thì các sản phẩm khác có đường cũng phải thu như: bánh, kẹo là các sản phẩm thậm chí còn ngọt hơn nước giải khát mà lại không thu. Do đó cần xem xét, tính toán hợp lý”, ĐB Phạm Văn Hòa (Đoàn Đồng Tháp) bày tỏ quan điểm.

Đại biểu Phan Thị Mỹ Dung phát biểu (Ảnh: Quang Vinh)

ĐB Phan Thị Mỹ Dung (Đoàn Long An) cũng nói rằng, đối tượng chịu thuế TTĐB cần cân nhắc và chưa đánh thuế đối với nước uống giải khát có đường vì các sơ sở khoa học, thực tiễn chưa thuyết phục, không công bằng minh bạch đối với sản phẩm có đường khác như bánh, kẹo. Nên Quốc hội cần cân nhắc đối với đưa nước giải khát có đường vào diện đánh thuế.

Trước đó, báo cáo trước Quốc hội liên quan đến việc bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế TTĐB, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế - Tài chính của Quốc hội nêu rằng, đề xuất áp thuế đối với nước giải khát có đường là bước đi đầu tiên trong tiến trình thực hiện các giải pháp nhằm hạn chế việc sản xuất, tiêu dùng các sản phẩm có nhiều đường trong thực phẩm, đồ uống, góp phần định hướng sản xuất, tiêu dùng. Đây là một trong các nguyên nhân chính gây thừa cân, béo phì và các bệnh không lây nhiễm liên quan đến chế độ ăn.

Vì vậy, theo ông Mãi, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xin Quốc hội cho giữ như dự thảo Luật, đồng thời đề nghị Chính phủ tiếp tục nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để có thể cân nhắc khả năng bổ sung các sản phẩm khác có chứa đường vào diện chịu thuế TTĐB.

Ngoài ra, vì mặt hàng này mới được bổ sung vào đối tượng chịu thuế nên cần có lộ trình thực hiện để các doanh nghiệp có thời gian thích ứng, điều chỉnh kế hoạch sản xuất, kinh doanh, từng bước chuyển đổi sang các sản phẩm có hàm lượng đường thấp. Do đó, tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội thống nhất với đề xuất của Cơ quan soạn thảo xin được chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng quy định lộ trình thực hiện: Từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10%.

Việt Thắng