Đề nghị bổ sung quy định về quyền tiếp cận thông tin thống kê của nhân dân

Chiều 3/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.

Các ý kiến đại biểu Quốc hội bày tỏ sự nhất trí cao với hồ sơ dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê; đánh giá cao sự cần thiết và tính kịp thời của dự thảo Luật nhằm thể chế hóa các chủ trương lớn về cải cách bộ máy, chuyển đổi số và nâng cao hiệu quả hoạt động thống kê, đáp ứng yêu cầu quản lý trong tình hình mới.

Đẩy mạnh chuyển đổi số, tăng kết nối dữ liệu thống kê “sống”

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn thành phố Hà Nội) nhấn mạnh, dự luật này có ý nghĩa quan trọng trong quản lý vĩ mô, song cần được điều chỉnh theo hướng phù hợp với tiến trình chuyển đổi số và yêu cầu thực tiễn hiện nay. Thống kê phải dựa trên dữ liệu số, cập nhật theo thời gian thực .

Đại biểu Hoàng Văn Cường cho rằng, trong các nội dung sửa đổi của Luật Thống kê, phần lớn tập trung vào tổ chức bộ máy và quy trình điều tra, trong khi điểm đột phá cần thiết nhất là phương pháp thống kê dựa trên chuyển đổi số và công nghệ hiện đại.

Theo đại biểu, với hạ tầng số hiện nay, việc thu thập, xử lý và tổng hợp dữ liệu có thể được thực hiện tự động, liên thông, giúp tiết kiệm chi phí và phản ánh chính xác thực tiễn.

Đại biểu Quốc hội Hoàng Văn Cường (Đoàn thành phố Hà Nội) phát biểu tại tổ. (Ảnh: DUY LINH)

Trên cơ sở đó, đại biểu đề nghị, hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia không nên bị giới hạn cứng ở con số 230 chỉ tiêu như hiện nay, mà cần được mở rộng linh hoạt trên nền tảng dữ liệu lớn, phục vụ phát triển Chính phủ số, kinh tế số và trí tuệ nhân tạo. Đồng thời, cần giao Chính phủ chỉ đạo cơ quan chuyên môn xây dựng hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia kết nối trực tuyến, tạo thành cơ sở dữ liệu thống nhất, đầy đủ và có giá trị như “tài sản quốc gia”.

Theo đó, cần đổi mới căn bản hoạt động thống kê, giảm điều tra định kỳ, thay vào đó là cập nhật dữ liệu “sống”, đồng thời quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan trong quản lý, bảo mật, chia sẻ và khai thác dữ liệu.

Một số đại biểu chỉ ra thực tế, hiện nay tại cấp xã chưa có nền tảng công nghệ và cơ sở dữ liệu quốc gia tốt, do đó chưa cập nhật kịp thời, đồng bộ các số liệu, dữ liệu trên toàn quốc và khai thác chung để giảm bớt các báo cáo, dành thời gian giải quyết công việc. Trên cơ sở đó, các đại biểu đề nghị cần ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ rút ngắn thời gian khai thác dữ liệu thống kê, quy định cụ thể về phương thức, cơ chế phối hợp, kết nối, tích hợp, chia sẻ dữ liệu để bảo đảm dữ liệu thống kê quốc gia liên thông, thống nhất dùng chung.

Đề nghị bổ sung các chỉ tiêu mới để bắt kịp xu hướng

Theo đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đoàn Lâm Đồng), hiện nay, quy định trong dự thảo Luật còn chung chung, chưa thể hiện rõ sự phân biệt giữa hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh, cấp xã và hệ thống chỉ tiêu thống kê quốc gia. Do đó, đại biểu đề nghị cần quy định cụ thể hơn để làm rõ dữ liệu thuộc hệ thống chỉ tiêu cấp tỉnh là của cấp tỉnh quản lý và khai thác, phục vụ cho các mục tiêu trong phạm vi của tỉnh.

Đại biểu Trần Thị Thu Hằng (Đoàn Lâm Đồng). (Ảnh: QH)

Về chế độ báo cáo thống kê cấp tỉnh và cấp xã, đại biểu cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ và thống nhất giữa các bộ, ngành, địa phương trong công tác thống kê và báo cáo số liệu. Khi cá nhân, tổ chức có nhu cầu khai thác, cập nhật số liệu, phải được tiếp cận với nguồn dữ liệu thống nhất, có độ tin cậy cao, tránh tình trạng cùng một chỉ tiêu mà có nhiều nguồn số liệu khác nhau, gây khó khăn trong sử dụng và làm giảm độ chính xác của thống kê.

Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Lâm Đồng Dương Khắc Mai đề nghị bổ sung quy định về quyền tiếp cận thông tin thống kê của nhân dân, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị xã hội, và doanh nghiệp đối với thông tin thống kê công khai.

Theo đại biểu, quy định này giúp các cơ quan, tổ chức thực hiện tốt vai trò đại diện quyền lợi của nhân dân, thông qua việc tiếp cận và sử dụng thông tin thống kê để phản biện xã hội, giám sát hoạt động của Nhà nước.

Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội chuyên trách tỉnh Lâm Đồng Dương Khắc Mai. (Ảnh: QH)

Cũng theo đại biểu, dự thảo Luật đã cập nhật phụ lục đối với danh mục chỉ tiêu thống kê quốc gia để phù hợp với thực tiễn và yêu cầu so sánh quốc tế. Tuy nhiên, qua nghiên cứu, đại biểu đề nghị bổ sung các chỉ tiêu mới để bắt kịp với xu hướng kinh tế số, môi trường chuyển đổi năng lượng trong tương lai. Đồng thời, cần quy định cụ thể về thời gian công bố về số liệu, cơ chế kiểm tra độc lập nhằm tăng cường độ tin cậy của số liệu.

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí (Đoàn thành phố Hà Nội) cho rằng trong phụ lục thống kê, mục 16 về y tế và chăm sóc sức khỏe (từ chỉ tiêu 180 đến 189), phần lớn các chỉ tiêu là hợp lý. Tuy nhiên, đại biểu đề nghị xem xét loại bỏ chỉ tiêu “số giường bệnh trên vạn dân” khỏi nhóm chỉ tiêu thống kê quốc gia, vì không còn phù hợp với bối cảnh hiện nay. Theo đại biểu, chỉ tiêu này có thể vẫn cần thiết, nhưng chỉ nên được sử dụng ở cấp độ ngành y tế, để phục vụ công tác chuyên môn và quy hoạch trong nội bộ Bộ Y tế, thay vì đưa vào thống kê quốc gia.

VY ANH