Di sản văn hóa - tiềm năng du lịch

ĐBP - Khai thác giá trị di sản văn hóa để thực hiện mục tiêu phát triển du lịch thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh. Đây là mục tiêu Điện Biên hoàn toàn có thể thực hiện bởi tỉnh có hệ thống di sản văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú, đa dạng cùng quần thể di tích lịch sử quốc gia chiến trường Điện Biên Phủ.

Người Sán Chay bản Huổi Thanh 1, xã Nậm Kè mặc trang phục truyền thống.

Với cộng đồng 19 dân tộc sinh sống, mỗi dân tộc có phong tục tập quán, lễ hội, đời sống văn hóa tinh thần đặc trưng đã tạo nên sự đa dạng văn hóa của Điện Biên. Năm 2025 Điện Biên có 2 di sản gồm kỹ thuật đan mây tre của người Thái và lễ mừng cơm mới của người Si La được đưa vào danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Thêm 2 di sản được ghi danh, toàn tỉnh hiện có 22 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, trong đó, nghệ thuật xòe Thái và thực hành then của người Tày, Nùng, Thái được UNESCO ghi danh là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hệ thống di tích lịch sử, cảnh quan thiên nhiên, lễ hội, làng nghề thủ công truyền thống... là tiềm năng để Điện Biên khai thác, phát triển du lịch trải nghiệm gắn với văn hóa nếu biết khai thác, phát huy giá trị, tổ chức tua, tuyến với dịch vụ đa dạng, quảng bá hiệu quả.

Công tác trùng tu, tôn tạo hệ thống quần thể di tích lịch sử quốc gia chiến trường Điện Biên Phủ đã và đang được tỉnh thực hiện, tạo điểm nhấn thu hút du khách đến với Điện Biên. Di tích chiến trường Điện Biên Phủ có thể nói là quần thể di tích lịch sử được nhiều du khách biết, đến Điện Biên tìm hiểu, khám phá. Ngoài ra, mỗi địa phương đều có loại hình văn hóa phi vật thể như lễ hội, phong tục, nghề thủ công truyền thống và cảnh quan thiên nhiên thanh bình... là những điều tạo sự hấp dẫn để du khách đến với Điện Biên tham quan, trải nghiệm. Các môn thể thao dân tộc, trò chơi dân gian như tung còn, đẩy gậy, bắn nỏ, ném pa pao, đánh tù lu, đi cà kheo... thu hút sự tham gia hào hứng của người dân và cả du khách.

Nghệ nhân bản Hua Rốm, xã Nà Tấu biểu diễn khèn Mông. Ảnh: Hà Linh

Việc đưa hệ thống di sản văn hóa vào phát triển du lịch đã được tỉnh quan tâm, triển khai. Đến với Điện Biên vào bất kỳ thời điểm nào, hoạt động giao lưu luôn kết thúc bằng vòng xòe đoàn kết bởi dân tộc Thái là dân tộc có tỷ lệ lớn thứ 2 tại Điện Biên. Điệu múa xòe của đồng bào Thái đã được ghi danh di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại, thể hiện đặc trưng đời sống văn hóa tinh thần của đồng bào. Tương tự, múa khèn của người Mông thu hút sự tò mò của du khách bởi âm thanh cuốn hút từ chiếc khèn gỗ được người đàn ông vừa thổi vừa múa. Hay đến với phường Mường Lay tìm hiểu lễ hội Kin pang then của người Thái trắng, lễ hội đua thuyền đuôi én cùng các hoạt động trải nghiệm lướt ván phản lực, dù lượn, du lịch trên lòng hồ sông Đà... Kỹ thuật đan mây, tre của người Thái là kết tinh của tri thức dân gian, kỹ năng thủ công và tư duy thẩm mỹ đặc sắc. Những vật dụng tưởng chừng đơn sơ như gùi, mẹt, nia… lại mang trong mình tinh thần lao động và nét đẹp văn hóa độc đáo của người Thái. Đây chính là điều thu hút sự quan tâm tìm hiểu, hưởng ứng của người dân, du khách.

Điện Biên có nhiều sản phẩm nông sản đạt chuẩn OCOP được quảng bá, giới thiệu, tham gia hội chợ thương mại ở một số địa phương và hội chợ mùa thu lần thứ nhất tổ chức tại Hà Nội tháng 10 vừa qua. Người dân tới hội chợ không chỉ để tham quan, mua sắm hàng hóa, sản vật địa phương mà còn thưởng thức ẩm thực, nghệ thuật văn hóa đặc sắc. Đây cũng là cơ hội để các địa phương giới thiệu đời sống văn hóa phong phú, đa dạng của các dân tộc; giới thiệu điểm du lịch, khám phá để du khách tìm hiểu, trải nghiệm.

Người Lào xã Mường Luân phơi bông làm vải.

Hệ thống di sản văn hóa phi vật thể phong phú cùng đời sống văn hóa đặc sắc của cộng đồng các dân tộc, quần thể di tích chiến trường Điện Biên Phủ đã tạo nên bức tranh đa dạng, nhiều màu sắc của du lịch Điện Biên. Đây là nguồn tiềm năng phong phú để Điện Biên đẩy mạnh xây dựng các mô hình du lịch trải nghiệm gắn với văn hóa bản địa, khuyến khích sáng tạo trong bảo tồn, tạo sinh kế bền vững cho đồng bào dân tộc thiểu số. Đảng bộ tỉnh đã xác định mục tiêu phát triển du lịch Điện Biên đến năm 2025 định hướng đến năm 2030 tại Nghị quyết 03-NQ/TU theo hướng “phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh trên cơ sở khai thác hiệu quả các tiềm năng, lợi thế; dựa trên ba trụ cột chính là: Du lịch lịch sử - tâm linh; du lịch bản sắc văn hóa dân tộc, khám phá cảnh quan thiên nhiên; du lịch nghỉ dưỡng, giải trí, chăm sóc sức khỏe”. Bám sát mục tiêu Nghị quyết, di sản văn hóa tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong thế chân kiềng phát triển du lịch, đưa du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của tỉnh.

Thực tế hoạt động du lịch những năm qua cho thấy, chất lượng dịch vụ các điểm du lịch; xây dựng thương hiệu, hệ thống hóa sản phẩm; việc đầu tư quảng bá, liên kết vùng, thu hút du khách trong và ngoài nước đến với Điện Biên... vẫn là những hạn chế cần được đổi mới tích cực thời gian tới. Nhiều điểm di tích, văn hóa chưa có nhiều dịch vụ, khó thu hút sự quan tâm của các công ty du lịch lớn để tổ chức các tua, tuyến tham quan trọng điểm, chất lượng. Thêm vào đó, chất lượng nguồn nhân lực, hướng dẫn viên du lịch còn hạn chế khiến việc khai thác, phát triển du lịch lịch sử, văn hóa của Điện Biên chưa thực sự hiệu quả.

Quá trình giao lưu và hội nhập kinh tế, văn hóa diễn ra ngày càng mạnh mẽ, việc phát triển du lịch di sản văn hóa trở thành điểm nhấn mang đậm bản sắc văn hóa các dân tộc ở Điện Biên. Với hệ thống di sản văn hóa phi vật thể đa dạng, phong phú tạo nên bản sắc văn hóa, điểm nhấn cho du khách tham quan, tìm hiểu, trải nghiệm và khám phá mảnh đất, con người, văn hóa Điện Biên.

Hà Anh