Dự thảo Luật Nhà giáo: Tinh chỉnh chính sách, đảm bảo công bằng và đặc thù

Hoàn thiện quyền, nghĩa vụ: Tôn vinh đặc thù nghề giáo

Dự thảo Luật Nhà giáo đã được rà soát kỹ lưỡng để đảm bảo các quy định về quyền và nghĩa vụ tại Điều 8, Điều 9 phù hợp với hệ thống pháp luật hiện hành, đồng thời phản ánh rõ nét đặc thù của nghề giáo. Các quyền và nghĩa vụ được phân loại cụ thể, áp dụng chung cho nhà giáo, đồng thời có sự phân định rõ ràng giữa nhà giáo công tác tại cơ sở giáo dục công lập và ngoài công lập. Những nội dung trùng lặp với các quy định pháp luật liên quan, như quyền và trách nhiệm của người lao động, đã được loại bỏ để tránh chồng chéo, giúp văn bản pháp luật trở nên tinh gọn và dễ áp dụng.

Đáng chú ý, dự thảo bổ sung quyền của nhà giáo được tham gia quản lý và điều hành doanh nghiệp công nghệ do cơ sở giáo dục đại học thành lập, tập trung vào lĩnh vực phát triển khoa học, ứng dụng và chuyển giao công nghệ. Quy định này không chỉ khuyến khích sự đổi mới sáng tạo mà còn phù hợp với Nghị quyết số 193/2025/QH15, tạo cơ chế đột phá cho phát triển khoa học công nghệ và chuyển đổi số. Đây là bước tiến quan trọng, mở ra cơ hội để nhà giáo tham gia trực tiếp vào các hoạt động mang tính thực tiễn, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu.

Bên cạnh đó, dự thảo giữ nguyên quy định cấm lan truyền, phát tán thông tin không chính xác về nhà giáo, đồng thời hạn chế công khai thông tin sai phạm khi chưa có kết luận chính thức từ cơ quan có thẩm quyền. Quy định này nhằm bảo vệ uy tín và hình ảnh nhà giáo trước những thông tin thiếu kiểm chứng, đặc biệt trong bối cảnh mạng xã hội phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, điều này không mâu thuẫn với quyền tiếp cận thông tin, bởi dự thảo vẫn cho phép phản ánh dấu hiệu sai phạm nếu chưa có quá trình thanh tra, kiểm tra. Quy định này được đánh giá là cân bằng giữa bảo vệ nhà giáo và đảm bảo tính minh bạch, khách quan trong xử lý thông tin.

Đổi mới tuyển dụng và chính sách tiền lương: Hướng tới công bằng và hiệu quả

Quá trình tiếp thu ý kiến đại biểu Quốc hội đã dẫn đến những điều chỉnh quan trọng trong quy định về tuyển dụng và sử dụng nhà giáo. Dự thảo thống nhất giao thẩm quyền tuyển dụng cho ngành giáo dục, tạo điều kiện để ngành chủ động đáp ứng yêu cầu về số lượng, cơ cấu và chất lượng nhà giáo. Điều này đặc biệt quan trọng trong việc khắc phục tình trạng thừa, thiếu cục bộ và mất cân đối cơ cấu nhà giáo giữa các vùng miền.

Để tăng tính linh hoạt, dự thảo phân cấp thẩm quyền tuyển dụng theo cấp học và trình độ đào tạo, đồng thời cho phép Bộ Công an, Bộ Quốc phòng quy định riêng đối với các cơ sở giáo dục thuộc lực lượng vũ trang. Chính phủ cũng được giao nhiệm vụ hướng dẫn chi tiết, đảm bảo tính thống nhất và minh bạch trong triển khai.

Một chính sách mới đáng chú ý là quy định về điều động nhà giáo trong các cơ sở giáo dục công lập. Điều 19 của dự thảo đã được chỉnh lý để làm rõ đối tượng, nguyên tắc, thẩm quyền và các trường hợp không được điều động. Đặc biệt, chính sách này ưu tiên điều động nhà giáo đến các vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, hải đảo và khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Đây là giải pháp mang tính chiến lược, không chỉ giải quyết tình trạng thiếu hụt giáo viên mà còn góp phần nâng cao chất lượng giáo dục tại các địa bàn khó khăn.

Về chính sách tiền lương, dự thảo đã thể chế hóa chủ trương của Đảng tại Kết luận số 91-KL/TW, quy định lương nhà giáo ở mức cao nhất trong hệ thống thang bậc lương hành chính sự nghiệp, kèm theo phụ cấp tùy theo tính chất công việc và khu vực công tác. Quy định này không chỉ thể hiện sự tôn vinh nghề giáo mà còn tạo động lực để thu hút và giữ chân nhân tài. Tuy nhiên, để tránh trùng lặp và đảm bảo tính thống nhất, dự thảo đã bỏ quy định tăng một bậc lương khởi điểm cho nhà giáo mới tuyển dụng, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết. Chính sách hỗ trợ nhà ở cũng được điều chỉnh, bổ sung hỗ trợ tiền thuê nhà bằng mức thuê nhà ở công vụ cho nhà giáo công tác tại nơi không có nhà ở công vụ hoặc nhà ở tập thể, phù hợp với Luật Nhà ở hiện hành.

Chế độ nghỉ hưu: Linh hoạt và phù hợp đặc thù

Chế độ nghỉ hưu của nhà giáo là một trong những nội dung nhận được nhiều ý kiến đóng góp. Đối với giáo viên mầm non, dự thảo đề xuất giảm tuổi nghỉ hưu, xuất phát từ đặc thù công việc có áp lực lớn về thời gian và cường độ lao động. Mặc dù không thuộc nhóm ngành nghề nặng nhọc, độc hại, giáo viên mầm non phải đối mặt với nhiều thách thức khi tuổi cao, ảnh hưởng đến khả năng hoàn thành nhiệm vụ. Quy định này nhận được sự đồng thuận cao từ các đại biểu và cơ quan liên quan, với các chế độ nghỉ hưu được xây dựng phù hợp với nguyên tắc “có đóng - có hưởng” của Luật Bảo hiểm xã hội.

Đối với nhà giáo có trình độ, học hàm, học vị cao hoặc làm việc trong các lĩnh vực chuyên sâu, dự thảo cho phép kéo dài thời gian làm việc và nghỉ hưu ở tuổi cao hơn, với điều kiện cơ sở giáo dục có nhu cầu, nhà giáo đủ sức khỏe và tự nguyện. Quy định này nhằm tận dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, đặc biệt trong bối cảnh thiếu hụt nhà giáo trình độ cao ở một số ngành chuyên sâu. Tuy nhiên, để đảm bảo công bằng, dự thảo quy định rõ nhà giáo kéo dài thời gian làm việc không được giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý và không bảo lưu phụ cấp chức vụ, đồng thời phải đáp ứng các tiêu chuẩn, điều kiện của cơ sở giáo dục.

Ngoài ra, dự thảo đã được rà soát kỹ thuật, đảm bảo không mâu thuẫn hoặc chồng chéo với các văn bản pháp luật hiện hành. Các điều khoản chuyển tiếp tại Chương IX được xây dựng để tạo sự liên thông trong quá trình áp dụng luật, đồng thời bãi bỏ, sửa đổi các quy định liên quan trong luật chuyên ngành, đảm bảo tính đồng bộ và khả thi.

Trần Hương