Đưa pháp luật về tận thôn bản

Gỡ rào cản nhờ truyền thông lưu động

Lào Cai là tỉnh miền núi có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống rải rác tại các xã vùng sâu, vùng xa, nơi điều kiện kinh tế còn nhiều khó khăn, giao thông cách trở, trình độ dân trí chưa đồng đều. Trong bối cảnh đó, việc tiếp cận thông tin pháp luật theo cách truyền thống gặp không ít hạn chế.

Xuất phát từ đặc thù địa bàn, công tác trợ giúp pháp lý tại Lào Cai không chỉ dừng lại ở việc giải quyết vụ việc khi đã phát sinh, mà từng bước chuyển mạnh sang hướng tiếp cận từ cơ sở, từ cộng đồng. Các nội dung trợ giúp được lựa chọn sát với nhu cầu thực tế của người dân như đất đai, hôn nhân - gia đình, tranh chấp dân sự, chính sách xã hội, chế độ đối với người nghèo và đồng bào dân tộc thiểu số.

Một buổi hội nghị Truyền Thông về trợ giúp pháp lý tại Lào Cai. Ảnh: Diệu Anh

Thay vì chờ người dân tìm đến, các trợ giúp viên pháp lý chủ động "đi cùng cơ sở", đưa pháp luật về tận thôn, bản thông qua các đợt truyền thông lưu động, tư vấn trực tiếp và giải đáp vướng mắc ngay tại cộng đồng.

Thực tiễn cho thấy, đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số, truyền thông lưu động là hình thức trợ giúp pháp lý mang lại hiệu quả rõ nét nhất. Tại các buổi truyền thông ở thôn bản, người dân không chỉ được nghe phổ biến những quy định pháp luật thiết yếu, mà còn được cấp phát tài liệu, hướng dẫn cụ thể cách viết đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý và được tư vấn miễn phí ngay tại chỗ.

Để khắc phục rào cản về ngôn ngữ và nhận thức pháp luật, ngành tư pháp tỉnh Lào Cai chú trọng sử dụng ngôn ngữ đơn giản, dễ hiểu, kết hợp tiếng dân tộc trong quá trình tuyên truyền. Các hoạt động được tổ chức tại nhà văn hóa thôn, trường học, điểm sinh hoạt cộng đồng, tạo điều kiện thuận lợi để người dân tham gia, lắng nghe và trao đổi trực tiếp với trợ giúp viên pháp lý.

Chính cách làm "gần dân, sát dân" này đã giúp pháp luật dần trở nên quen thuộc, không còn là những quy định khô cứng, khó tiếp cận, mà gắn với những vấn đề cụ thể trong đời sống hàng ngày của đồng bào vùng cao.

Tư vấn tố tụng, bảo vệ quyền lợi cho người yếu thế

Bên cạnh hoạt động truyền thông, tư vấn pháp luật trực tiếp vẫn là kênh trợ giúp được người dân lựa chọn nhiều nhất. Việc tư vấn không chỉ diễn ra tại Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh và các chi nhánh, mà còn được lồng ghép linh hoạt trong các đợt truyền thông lưu động tại cơ sở.

Đối với những vụ việc phức tạp, các trợ giúp viên pháp lý trực tiếp tham gia tố tụng, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp trong các vụ án hình sự, dân sự và hành chính, bảo đảm mọi người dân đều được tiếp cận công lý một cách bình đẳng.

Trợ giúp viên pháp lý bào chữa trong phiên tòa lưu động xã A Mú Sung. Ảnh: Hương Mai

Từ đầu năm 2025 đến nay, Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh Lào Cai đã tiếp nhận và thực hiện 1.319 vụ việc trợ giúp pháp lý cho 1.145 người; trong đó có 773 vụ việc tham gia tố tụng và 546 vụ việc tư vấn pháp luật. Đồng thời, tổ chức 49 cuộc truyền thông pháp luật tại cơ sở với gần 3.500 lượt người tham dự; 2 hội nghị tập huấn cho 120 người tại Mường Khương và Sa Pa. Riêng trong khuôn khổ Dự án do Ngân hàng Thế giới hỗ trợ, tỉnh đã tổ chức 1 hội thảo và 13 lớp tập huấn, thu hút khoảng 800 người tham gia.

Một trong những điểm nhấn trong công tác trợ giúp pháp lý tại Lào Cai là việc chú trọng xây dựng và củng cố mạng lưới hỗ trợ tại cơ sở. Đội ngũ cán bộ xã, trưởng thôn, hòa giải viên và người có uy tín trong cộng đồng được đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng pháp lý để kịp thời phát hiện, hỗ trợ và hướng dẫn người dân tiếp cận các dịch vụ trợ giúp pháp lý khi cần thiết.

Lực lượng này được xem là "cánh tay nối dài" của hệ thống trợ giúp pháp lý, góp phần giải quyết nhiều vụ việc ngay từ cơ sở, hạn chế phát sinh tranh chấp kéo dài, đồng thời nâng cao ý thức chấp hành pháp luật trong cộng đồng dân cư.

Theo đại diện Sở Tư pháp tỉnh Lào Cai, trong thời gian tới, tỉnh sẽ tiếp tục củng cố lực lượng cơ sở, mở rộng mạng lưới trợ giúp pháp lý, đổi mới phương thức truyền thông theo hướng dễ hiểu, dễ nhớ, tăng cường sử dụng tiếng dân tộc và phát huy vai trò của Hội đồng phối hợp phổ biến, giáo dục pháp luật tỉnh.

Công tác trợ giúp pháp lý cho đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ dừng lại ở việc giải quyết các vụ việc cụ thể, mà còn góp phần nâng cao nhận thức pháp luật, giảm thiểu vi phạm do thiếu hiểu biết và củng cố niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật và chính quyền địa phương. Việc linh hoạt áp dụng nhiều mô hình phù hợp với đặc thù vùng cao đã và đang đưa pháp luật đến gần hơn với người dân, tạo nền tảng quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội bền vững ở các địa bàn khó khăn của tỉnh Lào Cai.

Hoàng Trang