Gia đình nhiều đời ở Hải Phòng giữ nghề thổi gạo thành bánh

Nhắc tới TP Hải Phòng là nhắc tới món bánh đa cua nổi tiếng cả nước nhưng không phải ai cũng biết nơi để làm lên món bánh ngon nổi tiếng này. Xã Tân Tiến (nay là phường An Dương với làng Kinh Giao, Nông Xá… là nơi có những gia đình nhiều thế hệ làm lên món bánh đa có tiếng ở đất cảng.

Xã Tân Tiến trước đây nay thuộc phường An Dương là "thủ phủ" sản xuất bánh đa truyền thống nổi tiếng Hải Phòng với nhiều thế hệ gia đình giữ nghề

Gia đình chị Hoàng Thị Hạ sinh sống ở tổ dân phố Bắc, phường An Dương chia sẻ: “Đến tôi là đời thứ 3 giữ nghề trồng thống làm bánh đa, cả dòng họ giờ chỉ duy nhất mình còn theo nghề này. Trong làng giờ cũng rất ít nhà còn giữ lấy nghề, để ra một mẻ bánh đa đưa tới người dùng thì mất rất nhiều công đoạn tỉ mỉ, trong khi đó thu nhập từ làm bánh đa truyền thống cũng chỉ đủ chi tiêu hàng ngày, chính vì thế nhiều gia đình bỏ nghề”.

Nghề làm bánh đa hoàn toàn thủ công nên đòi hỏi sự tỉ mỉ, cẩn thận trong từng công đoạn. Để có được sợi bánh mềm và dai, khâu chọn gạo là công đoạn quan trọng trong quy trình sản xuất.

Bánh đa hoàn toàn đều làm thủ công

“Gạo làm bánh đa phải là gạo đặc chủng như Q, V cấy từ vùng đất Thái Bình, hạt to, đều hạt, cánh không được gẫy ra bánh mới chuẩn. Gạo được vo sạch bằng nước sạch sau đó ngâm trong vòng 2 tiếng sau đó mới đưa vào xay thành bột sánh mịn. Buổi chiều từ 17h đến 18h mình xay khoảng 1 tạ, đến 3h – 4h sáng hôm sau xay tiếp 1 tạ nữa để đấu bột củ, nếu tráng ngay thì bột sẽ bị loãng, bánh bị nhũm. Tiếp đến là công đoạn tráng bánh lên phên sau đó đem bánh đi phơi, phơi bánh trong vòng 2 tiếng rồi mới cho bánh vào máy cắt thành từng sợi, nếu làm bánh khô thì khi cắt bánh xong lại tiếp tục xếp lên phên phơi khoảng 2 -3 tiếng nữa thì được mẻ bánh khô. Để làm bánh đa đỏ phải dùng đường mía cô trong 2,5 tiếng làm nước hàng, sau đó trộn đều nước hàng với bột rồi mới tráng bánh. Những ngày trời nắng thì tận dụng phơi bánh dưới nắng nếu trời không nắng thì phải cho vào máy sấy”, chị Hạ chia sẻ công đoạn làm bánh.

Bánh đa thành phẩm gồm hai loại là bánh ướt được bán ngay trong địa bàn xã, trung tâm TP Hải Phòng để đưa tới các quán ăn, nhà hàng. Bánh khô được bán cho các địa phương như Hà Nội, Quảng Ninh… hay đưa ra nước ngoài.

Để ra được mẻ bánh đa tới tay người tiêu dùng đều phải trải qua các công đoạn tỉ mỉ cẩn thận

Ông Nguyễn Văn Trường sinh sống ở tổ dân phố 2, Kinh Giao, phường An Dương cũng cho biết: “Gia đình tôi nhiều đời làm bánh đa rồi, riêng mình tôi cũng gần 40 năm làm nghề này, cha ông làm tiếp đến mình làm, giờ tiếp tục đến đời con làm. Hầu như ngày nào gia đình cũng làm bánh chỉ có nghỉ 3 ngày Tết hoặc có việc quan trọng. Trước đây cả làng Kinh Giao nhà nhà làm bánh đa nhưng giờ cũng chỉ còn khoảng 20 hộ gia đình còn giữ nghề làm bánh đa truyền thống này”.

Để làm được mẻ bánh đa ngon ngoài yêu cầu về hạt gạo, công đoạn say bột còn đòi hỏi người làm phải có kinh nhiệm.

Nghề truyền thống đứng trước nguy cơ mai một nhưng nhiều gia đình ở Kinh Giao, Nông Xá vẫn cố gắng giữ nghề qua nhiều thế hệ

Ông Trường cho biết thêm: “ Để ra một mẻ bánh đa dai ngon thì ngoài công đoạn xay bột nhiễn thì còn có công đoạn nén bánh. Khi bánh được tráng, phơi trên phên khoảng 2 tiếng sau đó thu về xếp bánh thành từng tấm sau đó dùng vật thật nặng để nén bánh trong vòng khoảng 2 – 3 tiếng rồi mới cho ra máy cắt có như thế bánh ướt mới có độ mịn bóng và dai ngon. Ngoài ra bánh đa được phơi dưới nắng sẽ thơm hơn so với phơi trong lò sấy”.

Những gia đình sản xuất bánh đa truyền thống ở Kinh Giao, Nông Xá đã không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm từ đó góp phần phát triển thương hiệu làng nghề.

V. Hùng