Giữ hồn cốt dân tộc Ba Na

Nghệ nhân Đinh Bi dạy phụ nữ làng Kgiang đánh chiêng

Đi qua 71 mùa rẫy, đôi mắt của nghệ nhân Đinh Bi cũng không còn tinh tường như trước. Đôi chân ông cũng đau nhức mỗi khi trái gió trở trời, vì thế ông không thể lo chuyện đồng áng. Bên hiên nhà nhỏ, hằng ngày ông miệt mài ngồi đan gùi, rổ rá... Phần sản phẩm làm ra để phục vụ sinh hoạt và trang trí trong gia đình, cái còn lại ông bán cho người dân khi họ muốn mua. Bên chiếc gùi đang đan dở, nghệ nhân Đinh Bi chia sẻ: “Từ ngày đôi chân mỏi đi, mình không ra đồng được nên chủ yếu ở nhà đan gùi kiếm thêm thu nhập. Nguồn nguyên liệu là do các con lấy về, mình đan từ sáng đến tối, lúc nào mỏi lưng, mỏi mắt thì nghỉ ngơi”.

Nghệ nhân Đinh Bi mồ côi cha, mẹ từ nhỏ nên ông học nghề đan gùi từ những người đàn ông trong làng. Từ sự truyền dạy trên nên ông đã tạo ra những sản phẩm rất đẹp với họa tiết sắc sảo và chất lượng. Đó là chưa kể, hiện nay ông là một trong số ít người ở làng Kgiang biết đan gùi họa tiết. Theo ông Đinh Bi, gùi họa tiết thường khó và yêu cầu cao nên ít người biết làm. Vì thế, gùi họa tiết có giá thành cao hơn gùi thường và được nhiều người ưa chuộng. Để làm hoàn thiện một chiếc gùi họa tiết, phải mất hơn 20 ngày, giá bán khoảng 1.500.000 đồng/chiếc. Còn gùi thường thì giá dao động khoảng 300.000 đồng - 600.000 đồng/chiếc.

Với bàn tay khéo léo, nghệ nhân Đinh Bi tạo những sản phẩm đan lát với họa tiết sắc sảo và chất lượng

Không chỉ giỏi trong lĩnh vực đan lát, nghệ nhân Đinh Bi còn là bậc thầy về đánh chiêng của làng Kgiang. Như bao thanh niên trai tráng cùng thời, nghệ nhân Đinh Bi cũng được người làng truyền cho cách đánh chiêng truyền thống. Lúc 15 tuổi, ông đã thuộc lòng và đánh thuần thục các bài chiêng. Nhiều năm qua, ông cùng với các nghệ nhân đánh chiêng ở làng góp sức vào việc giữ gìn văn hóa quý báu của người Ba Na ở dãy Trường Sơn Đông.

Ngồi cạnh bộ chinh, chiêng nghệ nhân Đinh Bi bày tỏ: “Đối với tôi, âm nhạc cồng chiêng có ý nghĩa rất lớn. Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên chính là tâm hồn của đồng bào các dân tộc ở Tây Nguyên. Vì vậy, bản thân luôn tìm cách gìn giữ nét văn hóa đặc sắc này”. Với tài năng của mình, vị nghệ nhân này đã dìu dắt bao thế hệ người làng Kgiang đánh chiêng. Hiện nay, ông đang truyền dạy các bài chiêng cho phụ nữ ở làng.

Những chiếc gùi có họa tiết gắn với văn hóa của người Ba Na do nghệ nhân Đinh Bi tạo ra

Cả một đời gắn liền với nương rẫy, núi rừng Trường Sơn, trải qua bao thăng trầm vất vả, nghệ nhân Đinh Bi vẫn giữ cho mình một tình yêu mãnh liệt, bất tận với văn hóa truyền thống của dân tộc. Đánh chiêng hay, đan lát giỏi nên ông thường xuyên được mời tham dự các hội thi, đêm diễn trên địa bàn và đạt nhiều giải cao. Năm 2022, ông Đinh Bi được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân Ưu tú vì đã có nhiều cống hiến xuất sắc trong sự nghiệp gìn giữ và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của dân tộc.

Ông Lê Thanh Sơn, Chủ tịch UBND xã Tơ Tung cho biết: “Nghệ nhân Đinh Bi là một trong những tấm gương sáng điển hình trong công tác gìn giữ các văn hóa dân tộc của người Ba Na tại địa phương. Ông là bậc thầy trong việc truyền dạy đánh cồng chiêng và đan lát cho người dân trên địa bàn, từ đó đóng góp vào công cuộc gìn giữ văn hóa dân tộc”.

Dự án 6, với mục tiêu “Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch” đã nhận được sự vào cuộc tích cực từ các cấp, ngành, chính quyền địa phương và người dân. Đặc biệt, vai trò của các nghệ nhân là vô cùng quan trọng và nghệ nhân Đinh Bi cũng đang góp phần ít nhiều trong việc gìn giữ những giá trị văn hóa truyền thống mà còn là cầu nối giữa quá khứ và tương lai, giữa các thế hệ trong cộng đồng.

PHAN HIẾU