Giữ lửa nghề giáo từ lời Bác dạy

Người dành cho các thầy cô sự tin yêu đặc biệt, coi nghề giáo là nền tảng dựng xây tương lai nước nhà. Học và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh hôm nay chính là cách giữ lửa cho nghề cao quý nhất trong những nghề cao quý.

Bác Hồ đến thăm lớp học vỡ lòng ở Hàng Than, Hà Nội. Ảnh tư liệu

Lời Bác - ngọn lửa soi đường cho người thầy

Trong tư tưởng Hồ Chí Minh, giáo dục là một trong những sự nghiệp có ý nghĩa chiến lược, là chìa khóa của tương lai dân tộc. Người luôn khẳng định: “Không có công tác gì vẻ vang bằng việc chăm nom bồi dưỡng cho các cháu là những người chủ tương lai của nước nhà”.

Khi xác định giáo dục là nền tảng phát triển quốc gia, Bác đặt lên vai người thầy một sứ mệnh đặc biệt: rèn luyện và hình thành lớp người mới, có trí tuệ, có đạo đức, có hoài bão phục vụ nhân dân.

Nói chuyện với các thầy cô giáo, sinh viên và cán bộ, công nhân viên của trường Đại học Sư phạm Hà Nội ngày 21-10-1964, Người nhấn mạnh: “Người thầy giáo tốt - thầy giáo xứng đáng là thầy giáo - là người vẻ vang nhất. Dù là tên tuổi không đăng trên báo không được thưởng huân chương, song những người thầy giáo tốt là những anh hùng vô danh”.

“Vẻ vang” không phải là danh xưng để tự hào suông, mà là lời khẳng định vai trò tiên phong của mỗi nhà giáo trong sự nghiệp trồng người. Người thầy tốt không chỉ truyền dạy kiến thức mà còn thắp lên trong học trò tinh thần yêu nước, ý chí vươn lên, lòng nhân ái và trách nhiệm với cộng đồng.

Giáo dục tốt thì nhân dân ta mới tiến bộ, nhân dân tiến bộ thì nước nhà mới mạnh. Đó chính là lời nhắc với đội ngũ nhà giáo hôm nay rằng, mỗi bài giảng, mỗi hành vi nêu gương của người thầy đều góp phần quyết định chất lượng con người Việt Nam trong tương lai.

Đạo đức và tình yêu nghề - cội nguồn để người thầy giữ lửa

Hồ Chí Minh luôn coi đạo đức là gốc của người cách mạng và càng là gốc của người thầy. Trong rất nhiều bài viết, Người khẳng định:“Dạy cũng như học phải biết chú trọng cả tài lẫn đức”. Tài giúp người thầy giảng dạy tốt, còn đức giúp người thầy trở thành tấm gương - sức mạnh lan tỏa thầm lặng nhưng bền vững.

Bác Hồ với các cháu học sinh thân yêu. Ảnh tư liệu

Với Bác, tình thương yêu học trò là chất liệu tạo nên nhân cách người thầy. Người viết: “Vì lợi ích mười năm thì phải trồng cây, vì lợi ích trăm năm thì phải trồng người. Chúng ta phải đào tạo ra những công dân tốt và cán bộ tốt cho nước nhà. Nhân dân, Đảng, Chính phủ giao các nhiệm vụ đào tạo thế hệ tương lai cho các cô, các chú. Đó là một trách nhiệm nặng nề, nhưng rất vẻ vang. Mong mọi người phải cố gắng làm trọn nhiệm vụ”.

Trồng người là công việc suốt đời, đòi hỏi kiên nhẫn, bao dung, thấu hiểu. Đó là lý do Người yêu cầu người thầy phải “tận tụy”, “bền bỉ”, “không ngại gian khổ”.

Trong bối cảnh giáo dục hiện nay, đội ngũ nhà giáo đối diện với nhiều áp lực: đổi mới chương trình, yêu cầu chuyển đổi số, áp lực thành tích, áp lực kinh tế… Có nhiều nơi thầy cô phải vượt đèo, lội suối để đến với học trò. Chính trong những lúc khó khăn ấy, lời của Bác lại trở thành ngọn lửa tiếp sức: giữ đạo đức, giữ tình yêu nghề, giữ niềm tin vào sự nghiệp trồng người.

Người từng căn dặn:“Có tài mà không có đức là hỏng. Có đức mà chỉ i, tờ thì dạy thế nào? Đức phải có trước tài. Trước hết phải dạy trẻ yêu Tổ quốc, yêu lao động, yêu đồng bào và yêu chủ nghĩa xã hội”. Đây chính là thước đo để người thầy tự soi mình, để ngành giáo dục tự chỉnh đốn, chống mọi biểu hiện tiêu cực làm phai mờ hình ảnh người giáo viên - từ lối dạy học hình thức, chạy theo thành tích cho đến thái độ thờ ơ, thiếu trách nhiệm.

Thắp sáng lý tưởng “trồng người” - xây dựng nền giáo dục trong sạch, vững mạnh

Để giữ lửa nghề giáo bền vững, không chỉ người thầy mà cả ngành giáo dục cần kiên quyết thực hiện lời dạy của Bác: “Giáo dục phải phục vụ đường lối chính trị của Đảng và Chính phủ, gắn liền với sản xuất và đời sống của nhân dân. Học phải đi đôi với hành, lý luận phải liên hệ với thực tế”. Điều đó đòi hỏi sự trong sạch trong môi trường giáo dục, sự gương mẫu của nhà giáo, và sự đồng hành của gia đình - nhà trường - xã hội.

Trong các thư gửi ngành Giáo dục, nhất là thư năm 1968, Bác chỉ rõ cần chống bệnh thành tích, chống cách dạy học máy móc, hình thức. Người yêu cầu phải đổi mới phương pháp, nâng cao chất lượng dạy và học, tránh biến giáo dục thành nơi chạy đua điểm số. Đây là tinh thần chiến đấu trong giáo dục, chiến đấu với những gì cản trở chất lượng con người.

Ngày nay, học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh là cơ hội để mỗi nhà giáo tự làm mới mình - đổi mới phương pháp, rèn luyện kỹ năng số, nâng cao năng lực chuyên môn và quan trọng hơn, không ngừng trau dồi đạo đức nghề nghiệp. Khi người thầy nêu gương sáng, nhà trường sẽ trở thành môi trường đáng tin cậy; khi mỗi lớp học là một tế bào văn hóa, nền giáo dục sẽ trở nên trong sạch, vững mạnh từ gốc.

Lý tưởng “trồng người” của Bác vẫn đang được viết tiếp mỗi ngày. Bằng tấm lòng yêu nghề, trách nhiệm và đạo đức, đội ngũ giáo viên hôm nay chính là những người giữ lửa cho tương lai đất nước - ngọn lửa bắt nguồn từ lời dạy của vị lãnh tụ dân tộc.

Giữ lửa nghề giáo từ lời Bác dạy không chỉ là cách tri ân Người trong mỗi dịp 20-11, mà còn là phương châm hành động để xây dựng nền giáo dục Việt Nam nhân văn, hiện đại, trong sạch và giàu bản lĩnh. Lời dạy của Bác là ánh sáng dẫn đường, là thước đo để mỗi người thầy tự soi, tự sửa, để sự nghiệp trồng người mãi cháy bền trong trái tim những người gieo chữ.

TS TRẦN NGỌC NHIỀU