Gỡ vướng thuế giá trị gia tăng cho nông, thủy sản

Chính sách thuế giá trị gia tăng mới góp phần tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp và thủy sản.

Giảm khâu trung gian và thủ tục hành chính

Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Thuế giá trị gia tăng đã được Quốc hội thông qua ngày 11/12/2025, có hiệu lực từ 1/1/2026, đã bổ sung đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.

Cụ thể, doanh nghiệp, hợp tác xã mua sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến thành các sản phẩm khác hoặc chỉ qua sơ chế thông thường bán cho doanh nghiệp, hợp tác xã khác thì không phải kê khai, tính nộp thuế giá trị gia tăng nhưng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng đầu vào.

Đồng thời, Luật bỏ quy định các sản phẩm trồng trọt, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản chưa chế biến (hoặc sơ chế) dùng làm thức ăn chăn nuôi, dược liệu phải chịu thuế giá trị gia tăng.

Chính sách này nhằm tháo gỡ khó khăn cho sản xuất nông nghiệp, đặc biệt trong bối cảnh ngành liên tục chịu ảnh hưởng bởi thiên tai và mưa lũ kéo dài.

Đây được đánh giá là chính sách đi vào thực tiễn, đáp ứng mong mỏi của người dân và doanh nghiệp. Trong bối cảnh nông sản Việt Nam chịu sức ép cạnh tranh ngày càng lớn, chi phí logistics tăng cao và rủi ro từ biến đổi khí hậu, việc giải quyết điểm nghẽn về thuế giá trị gia tăng không chỉ mang tính kỹ thuật, mà còn là giải pháp chiến lược.

Trao đổi với Báo Đầu tư Chứng khoán, bà Lê Thị Duyên Hải, Phó tổng thư ký Hội Tư vấn thuế Việt Nam cho biết, trước Luật 48/2024/QH15 (Luật Thuế giá trị gia tăng 2024, có hiệu lực từ ngày 1/7/2025), hàng nông, lâm, thủy hải sản do người sản xuất, nuôi trồng trực tiếp bán ra và hàng nhập khẩu thuộc đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.

Khi bán cho doanh nghiệp thương mại, đơn vị thu mua không phải nộp thuế giá trị gia tăng đầu ra và không phát sinh thuế giá trị gia tăng đầu vào. Cách làm này nhằm đảm bảo chỉ đánh thuế khi hàng hóa đi vào sản xuất hoặc tiêu dùng.

Bà Hải nêu ví dụ: nông dân nuôi gà hoặc trồng rau bán ra không phải chịu thuế giá trị gia tăng. Người mua là hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp khi bán lại cho doanh nghiệp thương mại khác sẽ chịu thuế suất 5% và được khấu trừ đầu vào tương ứng. Các doanh nghiệp mua để sản xuất đưa vào quy trình chế biến hoặc xuất khẩu mặt hàng nông sản sẽ được hoàn thuế 5%.

“Tổng nghĩa vụ thuế của cả chuỗi là như nhau, nhưng với chính sách mới (Quốc hội vừa thông qua), việc không tính thuế đầu ra cho hàng nông, thủy hải sản ở khâu thương mại giúp đảm bảo rằng khi hàng chưa đi vào sản xuất, tiêu dùng hoặc xuất khẩu vẫn không phát sinh thuế. Thuế chỉ được tính tại khâu tiêu dùng cuối hoặc khi chế biến thành sản phẩm khác.

Chính sách này giúp giảm khâu trung gian, thủ tục hành chính, tránh phải tính thuế đầu ra - đầu vào nhiều lần, nhưng không làm thay đổi tổng thu ngân sách hay giá thành. Khi giảm thủ tục, rủi ro cho người nộp thuế và cơ quan thuế cũng được hạn chế”, bà Hải nhấn mạnh.

Theo bà Hải, chính sách mới đồng bộ hơn, giúp Nhà nước giảm thất thu, ngăn ngừa gian lận, đảm bảo an toàn pháp lý và tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong quá trình thực hiện.

Khơi thông vốn lưu động, hạ giá thành sản xuất

Trước đây, nhiều doanh nghiệp sản xuất, thu mua nông - thủy sản phản ánh vướng mắc trong chính sách thuế giá trị gia tăng và điều kiện hoàn thuế.

Doanh nghiệp phải trả 5% thuế giá trị gia tăng đầu vào đối với hàng hóa mua bán ở khâu thương mại, sau đó được hoàn lại khi đã xuất khẩu, dẫn đến mất thời gian và đọng vốn vì tổ chức tín dụng không giải ngân phần thuế này khi cấp vốn lưu động.

Theo Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi Việt Nam, nguyên liệu nông sản như ngô, lúa mì, đậu đỗ chiếm khoảng 70% thành phần thức ăn chăn nuôi. Khi tính thuế giá trị gia tăng, chi phí sản xuất tăng, kéo giá thành sản phẩm chăn nuôi lên cao, làm giảm năng lực cạnh tranh so với hàng nhập khẩu vốn được trợ giá tại nhiều nước.

Do đó, việc gỡ bỏ thuế giá trị gia tăng với nguyên liệu nông sản sẽ tạo động lực lớn cho doanh nghiệp sản xuất thức ăn chăn nuôi, giúp hạ giá thành và nâng cao khả năng cạnh tranh.

Hiệp hội Thức ăn chăn nuôi đề nghị, Bộ Tài chính sớm ban hành văn bản hướng dẫn thống nhất trong toàn hệ thống thuế, xác định rõ các sản phẩm nông sản sử dụng làm thức ăn chăn nuôi truyền thống (kể cả sản phẩm chưa chế biến hoặc chỉ sơ chế như ngô, lúa mì, khô dầu, cám, đậu đỗ, khoai, sắn…) là đối tượng không chịu thuế giá trị gia tăng.

Việc ban hành hướng dẫn thống nhất là cần thiết và cấp bách để đảm bảo tính đồng bộ, minh bạch và an toàn pháp lý, đồng thời giảm chi phí cho doanh nghiệp, góp phần ổn định giá thức ăn chăn nuôi và nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành nông nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng.

Luật sư Trương Thanh Đức, Công ty Luật ANVI cho biết, nhiều năm qua, doanh nghiệp phải tạm ứng vốn nộp thuế rồi chờ hoàn khi xuất khẩu, dẫn tới mất thời gian, đọng vốn. Vốn bị đọng cũng có thể khiến doanh nghiệp bỏ lỡ cơ hội kinh doanh. Việc bỏ thuế giá trị gia tăng đối với hàng nông, thủy sản sơ chế hoặc chưa chế biến mang lại lợi ích lớn cho nông dân, doanh nghiệp và cả nền kinh tế.

Ông Đức nhấn mạnh, khi không còn tính thuế giá trị gia tăng cho nhóm hàng này, giá bán sản phẩm giảm, doanh nghiệp tiêu thụ được nhiều hơn, nâng khả năng cạnh tranh, thúc đẩy sản xuất và đóng góp tích cực cho nền kinh tế.

Đây là giai đoạn Việt Nam đang tập trung kích thích sản xuất, hỗ trợ doanh nghiệp tăng tốc và nâng cao vị thế trên thị trường quốc tế. Chính sách thuế mới có ý nghĩa lớn khi thúc đẩy sản xuất, đặc biệt trong lĩnh vực nông nghiệp.

“Bỏ cơ chế nộp rồi hoàn thuế, doanh nghiệp Việt sẽ mạnh hơn, dòng vốn lưu chuyển tốt hơn”, ông Đức nói.

Hải Minh