Hải Phòng trước thập niên tăng tốc: Tầm nhìn cảng biển và kết nối logistics
Từ Lạch Huyện đến Nam Đồ Sơn, Hải Phòng định hình vị thế cảng biển chiến lược, hướng tới trung tâm logistics Đông Bắc Á.
Trong bối cảnh Việt Nam đẩy mạnh chiến lược phát triển cảng biển và logistics liên vùng, Hải Phòng nổi lên như một điểm sáng với tầm nhìn dài hạn đến năm 2035. Bài viết với tựa đề:Hải Phòng trước thập niên tăng tốc: tầm nhìn cảng biển Lạch Huyện, Nam Đồ Sơn và kết nối logistics đường sắt liên vùng đến 2035của GS.TS Phạm Hồng Điệp cung cấp phân tích toàn diện về sự tăng trưởng hàng hóa qua cảng trong ba năm gần nhất, cùng với những dự án hạ tầng trọng điểm như cụm cảng nước sâu Lạch Huyện, cảng thế hệ mới Nam Đồ Sơn và tuyến đường sắt tiêu chuẩn Lào Cai – Hải Phòng. Dưới góc nhìn khoa học và thực tiễn, tác giả chỉ ra các kịch bản phát triển, giải pháp chiến lược và khẳng định vai trò ngày càng lớn của Hải Phòng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Đây là tài liệu tham khảo quan trọng cho các nhà quản lý, doanh nghiệp và giới nghiên cứu về quy hoạch phát triển kinh tế biển – logistics của Việt Nam trong giai đoạn bản lề.
Cảng HICT Lạch Huyện đón tàu
Hàng hóa qua cảng biển Hải Phòng: Bức tranh 3 năm gần nhất
Cảng biển Hải Phòng tiếp tục khẳng định vai trò trục chính của logistics khu vực Bắc Bộ khi lượng hàng hóa qua cảng tăng trưởng ổn định trong giai đoạn 2022–2024.
Mức tăng trưởng bình quân hàng năm (CAGR) giai đoạn 2022–2024 đạt xấp xỉ 6,9% về khối lượng hàng qua cảng biển, cao hơn mức bình quân toàn quốc (~5,3%). Đặc biệt, năm 2024 đánh dấu cột mốc khi tổng TEU container đạt 7,2 triệu TEU, là nền tảng để Hải Phòng tiếp cận nhóm cảng trung chuyển trọng điểm ASEAN.
Cơ sở hạ tầng và quy hoạch chiến lược đến 2030
Cụm cảng Lạch Huyện: Trục chính của tầm nhìn logistics biển sâu
Lạch Huyện hiện là cụm cảng biển nước sâu duy nhất tại miền Bắc, và đang trên đà mở rộng vượt trội. Tính đến cuối 2025, cụm này sẽ sở hữu ít nhất 6 bến container hiện đại:
Ngoài ra, tháng 7/2025, Thủ tướng đã chấp thuận 4 bến mới tại Lạch Huyện, nâng tổng công suất tiềm năng trước 2030 lên trên 4,8 triệu TEU/năm, với khả năng tiếp nhận tàu mẹ >18.000 TEU trực tiếp tuyến Á–Âu, Á–Mỹ.
Nam Đồ Sơn: Cảng thế hệ mới & trung tâm logistics tích hợp
Cảng Nam Đồ Sơn (Vingroup) là điểm nhấn mới trong quy hoạch quốc gia 2025, với tổng đầu tư dự kiến ~14,3 tỷ USD cho ba giai đoạn (2026–2040). Dự án tích hợp cảng nước sâu – logistics – khu phi thuế quan, giai đoạn đầu dự kiến vận hành từ 2029, góp phần hình thành "song cực cảng biển" Hải Phòng: Lạch Huyện – Nam Đồ Sơn.
Khu vực dự kiến xây dựng cảng Nam Đồ Sơn.
Hạ tầng hậu cần: Kết nối đường sắt tiêu chuẩn Lào Cai–Hải Phòng
Tuyến đường sắt Lào Cai–Hà Nội–Hải Phòng (khổ 1.435mm), dài ~388km, đã được Quốc hội thông qua, dự kiến khởi công 12/2025 và hoàn thành muộn nhất 2030. Tuyến này kết nối ga liên vận tại Lạch Huyện, tốc độ thiết kế 160 km/h, chuyên chở khách và hàng hóa.
Dự báo đến 2050, tuyến có thể đạt ~17,5 triệu tấn/năm, đóng vai trò then chốt trong trung chuyển hàng hóa Trung Quốc – ASEAN.
Kịch bản phát triển Lạch Huyện và Nam Đồ Sơn đến năm 2035
Dựa trên các giả định tăng trưởng hợp lý, kịch bản cơ sở đưa ra dự báo chi tiết:
Sản lượng container (TEU)
Tăng trưởng vận tải đường sắt
Doanh thu dịch vụ cảng (xếp dỡ, lưu bãi...)
Dự báo doanh thu (USD):
Lưu ý: Mức phí xếp dỡ dùng trong dự báo được điều chỉnh theo Thông tư mới từ 2024 và hệ số premium (+10–15%) cho cảng nước sâu.
Gợi ý chiến lược để đạt kịch bản cao
Tối ưu hóa khai thác slot tàu mẹ tại Lạch Huyện, đưa dịch vụ châu Âu/Mỹ vào thường xuyên, giảm transshipment tại Singapore/Busan.
Hoàn thành ga liên vận đường sắt tại cảng, tích hợp on-dock rail logistics, phục vụ hàng lạnh và linh kiện điện tử từ Vân Nam (Trung Quốc).
Đầu tư vào cold-chain hub, dự kiến đạt 250.000–300.000 TEU lạnh/năm đến 2035, trở thành trung tâm trung chuyển nông sản ASEAN–Trung Quốc.
Số hóa và xanh hóa logistics, từ gate tự động, giảm thời gian lưu container <48h, đến ưu đãi tàu sử dụng LNG và shore power.
Ký thỏa thuận “port of choice” với các FDI trọng điểm khu vực Bắc Bộ (Samsung, LG, VinFast…), đảm bảo dòng TEU ổn định.
Kết luận: Hải Phòng trong vai trò “cửa ngõ sản xuất–xuất khẩu” Đông Bắc Á
Với quy hoạch bài bản, hạ tầng nước sâu đồng bộ, tuyến đường sắt xuyên vùng sắp triển khai và sự tham gia của khu vực tư nhân, Hải Phòng đang chuyển mình thành trung tâm logistics biển – đa phương thức của miền Bắc Việt Nam và vùng biên ASEAN–Trung Quốc.
Giai đoạn 2025–2035 sẽ là "thập niên bản lề" để cụm cảng Lạch Huyện và Nam Đồ Sơn vượt khỏi vai trò cảng cửa ngõ, hướng tới vai trò trung chuyển quốc tế, nâng cao năng lực chuỗi cung ứng, gia tăng giá trị kinh tế và củng cố vị thế trong chuỗi logistics toàn cầu.
