Hạn chế sản phẩm nhựa và túi ni lông:Cần hành lang pháp lý đủ mạnh

Đây là nội dung cụ thể hóa Điểm D, Khoản 2, Điều 28 Luật Thủ đô năm 2024, kỳ vọng sẽ là hành lang pháp lý đủ mạnh để giải quyết vấn đề ô nhiễm do rác thải nhựa ngày càng nghiêm trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người, môi trường sống.

Một số siêu thị sử dụng lá chuối để gói nông sản, góp phần bảo vệ môi trường. Ảnh: Hậu Lộc

Yêu cầu cấp thiết

Trong thời gian qua, Báo Hànôịmới đã có nhiều bài viết đề cập đến việc sử dụng tràn lan sản phẩm nhựa và túi ni lông. Đây là vấn đề cấp bách của Thủ đô Hà Nội hiện nay. Thực tế, thành phố hiện có mật độ dân số gấp 8,2 lần so với trung bình của cả nước, tốc độ đô thị hóa nhanh. Sự gia tăng dân số cùng với sự phát triển các khu đô thị, trung tâm thương mại và khu công nghiệp mới đã làm tăng lượng rác thải nhựa phát sinh, kéo theo đó là thách thức lớn trong công tác quản lý.

Nhận thức cải thiện chất lượng môi trường không khí và xử lý rác thải không chỉ là nhiệm vụ cấp bách, mà còn là nhiệm vụ chiến lược, quyết định đến sự phát triển bền vững và chất lượng sống của nhân dân Thủ đô, Luật Thủ đô năm 2024 đã quy định một cách toàn diện các nội dung đột phá, đặt nền móng vững chắc cho Hà Nội trở thành Thủ đô sáng - xanh - sạch - đẹp, nơi đáng sống và tự hào. Trong đó, việc hạn chế sản phẩm nhựa và túi ni lông được đặc biệt quan tâm.

Một trong những điểm mới nổi bật là nêu rõ trách nhiệm trong việc giảm phát thải nhựa tại các cấp chính quyền, cơ sở sản xuất và người dân. Đồng thời, hướng đến tạo nền tảng cho một hệ thống quản lý rác thải hiệu quả hơn, Luật Thủ đô năm 2024 cũng khuyến khích các cơ quan chức năng phối hợp với doanh nghiệp và cộng đồng để thúc đẩy sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường.

Theo luật gia Lê Quang Vững (Đoàn luật sư thành phố Hà Nội), vấn đề giảm phát thải nhựa đã được quy định tại Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, song mới chỉ quy định trách nhiệm của UBND cấp tỉnh chỉ đạo tổ chức việc thu gom, xử lý chất thải nhựa trên địa bàn. Khi Luật Thủ đô năm 2024 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực, việc kiểm soát ô nhiễm nhựa mới thực sự rõ ràng. Đáng quan tâm hơn, lần đầu tiên, trách nhiệm giảm phát thải nhựa được quy định cụ thể, không chỉ với chính quyền các cấp, mà còn với các cơ sở sản xuất, kinh doanh và người dân Thủ đô. Việc tại kỳ họp chuyên đề diễn ra vào tháng 6 này, HĐND thành phố Hà Nội sẽ xem xét, thông qua Nghị quyết quy định biện pháp giảm phát thải nhựa; biện pháp hỗ trợ ưu đãi đối với hoạt động tái chế rác thải có sử dụng kỹ thuật tốt nhất hiện có trên địa bàn thành phố là thực sự cần thiết. Tuy nhiên, việc đưa các quy định từ văn bản pháp luật vào cuộc sống đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền, doanh nghiệp và người dân.

Hóa giải thách thức

Đại diện cơ quan quản lý nhà nước, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường thành phố Hà Nội Nguyễn Minh Tấn cho rằng, giải quyết vấn đề giảm phát thải nhựa cần có sự chung tay của các cấp, ngành, tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp và từng người dân. Việc HĐND thành phố sẽ xem xét thông qua Nghị quyết quy định biện pháp giảm phát thải nhựa; Nghị quyết quy định biện pháp hỗ trợ ưu đãi đối với hoạt động tái chế rác thải có sử dụng kỹ thuật… là yêu cầu cấp thiết, có tính thực tiễn cao, đồng thời thể hiện trách nhiệm, tính chủ động của chính quyền Thủ đô đối với vấn đề này.

Chia sẻ về nội dung này, bà Nguyễn Ngọc Thoan (phường Trung Hòa, quận Cầu Giấy) đề xuất, HĐND thành phố cần phân tích rõ những đặc trưng về nguồn phát sinh chất thải và thành phần chất thải rắn ở Hà Nội, từ đó có chính sách khuyến khích, hỗ trợ người dân tiêu dùng các sản phẩm thay thế nhựa.

Các chuyên gia cũng cho rằng, quy định cấm sử dụng hoàn toàn túi nhựa dùng một lần ngay lập tức không đơn giản, vì đây là thói quen của người dân. Để bảo đảm nghị quyết của HĐND thành phố Hà Nội đi vào đời sống, cần đặt ra mốc thời gian, lộ trình thực hiện. Đặc biệt là cần tiếp tục tuyên truyền rộng rãi tới người dân các biện pháp giảm phát thải nhựa trên địa bàn và phân công "rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm" cho các đơn vị có liên quan, bảo đảm nghị quyết đi vào cuộc sống...

Liên quan đến vấn đề này, Phó Chủ tịch Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam thành phố Hà Nội Nguyễn Sỹ Trường nêu quan điểm, cần có lộ trình rõ ràng, kết hợp với các giải pháp hỗ trợ, khuyến khích người dân sử dụng sản phẩm thay thế túi ni lông; đẩy mạnh tuyên truyền để người dân thay đổi thói quen tiêu dùng, nâng cao ý thức trong bảo vệ môi trường.

Về cơ chế hỗ trợ, cần đa dạng hóa chính sách hỗ trợ, không chỉ dừng lại ở các nhóm doanh nghiệp lớn, mà quan tâm cả các doanh nghiệp nhỏ, các đơn vị nghiên cứu. Đồng thời, nghiên cứu, bổ sung người tiêu dùng vào đối tượng được hưởng ưu đãi, hỗ trợ để khuyến khích người tiêu dùng sử dụng sản phẩm tái chế, tạo ra vòng kinh tế tuần hoàn bền vững.

Hà Phong