Hoàn thiện chế tài ngăn chặn các hành vi lãng phí

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Tờ trình về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí trước Quốc hội

Ngày 4/11/2025, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng đã trình bày Tờ trình về dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí trước Quốc hội. Dự án Luật được xây dựng nhằm thay thế Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiện hành, bảo đảm phù hợp với chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước và yêu cầu tăng cường thực hành tiết kiệm, phòng ngừa lãng phí trong giai đoạn mới.

Dự thảo Luật đã quy định cụ thể 7 nhóm quyền và trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, tổ chức và 6 nhóm quyền và trách nhiệm của cán bộ, công chức, viên chức trong khu vực Nhà nước.Trong đó, đặc biệt nhấn mạnh việc người đứng đầu cơ quan, tổ chức phải chịu trách nhiệm cá nhân trong trường hợp không thực hiện hoặc thực hiện không đúng các quy định pháp luật về phòng, chống lãng phí hoặc để xảy ra hành vi gây lãng phí trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý.

Ví dụ không ban hành, chậm ban hành hoặc không tổ chức triển khai thực hiện chương trình, kế hoạch tiết kiệm, chống lãng phí trong phạm vi cơ quan, tổ chức và lĩnh vực được giao quản lý; không ban hành, chậm ban hành hoặc ban hành các văn bản trái pháp luật, gây lãng phí; không báo cáo hoặc chậm báo cáo, báo cáo không đầy đủ các thông tin theo quy định, yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền…

Về nội dung phân cấp, phân quyền, dự thảo Luật Tiết kiệm, chống lãng phí đã bổ sung các quy định để đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho Chính phủ, các Bộ, ngành, địa phương đối với một số nội dung: Phân quyền cho Chính phủ quy định chi tiết một số nội dung để đảm bảo phù hợp về mặt thẩm quyền, cũng như tăng cường phân cấp, phân quyền trong dự thảo Luật. Phân cấp, phân quyền trong ban hành Chiến lược, Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí, trong đó Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược quốc gia về phòng, chống lãng phí; các Bộ, ngành, địa phương, cơ quan, tổ chức chủ động xây dựng Chương trình tiết kiệm, chống lãng phí hàng năm.

Báo cáo thẩm tra dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí do Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi trình bày. Theo đó, Ủy ban cho rằng, hành vi lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí là nội dung quan trọng của Luật Tiết kiệm, chống lãng phí.

“Việc quy định cụ thể, rõ ràng hành vi lãng phí và hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí sẽ làm tăng tính minh bạch, tính khả thi của Luật; xác định rõ hành vi gây lãng phí, hành vi vi phạm; tạo cơ sở pháp lý để xây dựng quy chế nội bộ, cơ chế kiểm soát, chế tài xử lý; thúc đẩy phòng ngừa thay vì xử lý hậu quả; tăng cường niềm tin của người dân vào công tác phòng, chống lãng phí, củng cố kỷ luật công vụ; cán bộ, công chức dễ hiểu, dễ tuân thủ”, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính nhấn mạnh.

Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi báo cáo thẩm tra dự án Luật Tiết kiệm, chống lãng phí

Ủy ban Kinh tế và Tài chính thống nhất chỉ quy định khung, có tính nguyên tắc về nhóm các hành vi gây lãng phí và nhóm hành vi vi phạm trong tổ chức thực hiện phòng, chống lãng phí (là các hành vi vi phạm quy trình, trách nhiệm khi triển khai công tác phòng, chống lãng phí, không trực tiếp gây lãng phí, nhưng làm suy giảm hiệu quả phòng ngừa và kiểm soát).

Tuy nhiên, đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu, kế thừa các quy định còn giá trị thực hiện tại Chương II của Luật Thực hành tiết kiệm chống lãng phí hiện hành, thể chế hóa chủ trương, hướng dẫn của Đảng trong tình hình mới và hoàn thiện hành vi gây lãng phí theo hướng quy định các hành vi trực tiếp gây ra lãng phí trong quản lý, sử dụng nguồn lực theo nhóm lĩnh vực, gắn với chuẩn mực quản lý như định mức, tiêu chuẩn, quy trình.

Toàn cảnh phiên họp

Về cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí, Điều 14 quy định cơ sở dữ liệu quốc gia về tiết kiệm, chống lãng phí là tập hợp dữ liệu, thông tin, chỉ tiêu, số liệu có liên quan đến công tác tiết kiệm, chống lãng phí do Bộ Tài chính quản lý, chủ trì xây dựng và vận hành, nhằm phục vụ công tác quản lý nhà nước trên phạm vi toàn quốc và giao Chính phủ quy định chi tiết về việc xây dựng, cập nhật, quản lý, khai thác và sử dụng cơ sở dữ liệu này. Đa số ý kiến thống nhất với quy định của dự thảo Luật, cho rằng nội dung này đã bảo đảm tính cần thiết, phù hợp thực tiễn và khả thi trong triển khai...

Hương Giang