Hội thảo khoa học về chiến thắng Đức Lập

Bà Tôn Thị Ngọc Hạnh, Phó Chủ tịch UBND tỉnh và Thiếu tường Hoàng Văn Phai, Phó giám đốc Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng chủ trì hội thảo. Dự hội thảo còn có đại diện lãnh đạo các sở, ban, ngành tỉnh Đắk Nông; các nhân chứng lịch sử cùng đông đảo cán bộ, nhân dân huyện Đắk Mil.

Phát biểu khai mạc Hội thảo, bà Tôn Thị Ngọc Hạnh cho biết, việc tổ chức hội thảo nhằm khẳng định ý nghĩa lịch sử và tầm vóc của chiến thắng Đức Lập trong cuộc đấu tranh giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước; sự đóng góp của chiến thắng Đức Lập trong chiến dịch Tây Nguyên; nghệ thuật quân sự trong chiến thắng Đức Lập; bối cảnh, diễn biến trận đánh Đức Lập; vai trò của các lực lượng, các tầng lớp nhân dân tham gia trận đánh Đức Lập…

Quang cảnh hội thảo.

Bên cạnh đó, hội thảo cũng nhằm đánh giá những thành tựu của địa phương sau 50 năm chiến thắng Đức Lập trên các lĩnh vực kinh tế, văn hóa - xã hội, quốc phòng - an ninh trong sự nghiệp đổi mới và hội nhập quốc tế cũng như những bài học của chiến thắng Đức Lập trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa hiện nay.

Báo cáo đề dẫn hội thảo cho thấy, từ giữa năm 1974, Bộ Chính trị nhận định đây là thời cơ thuận lợi nhất để ta hoàn thành giải phóng miền Nam, giành thắng lợi trọn vẹn cho cách mạng dân tộc dân chủ, đồng thời giúp Lào, Campuchia hoàn thành sự nghiệp giải phóng dân tộc. Do đó, tháng 1/1975, Thường trực Quân ủy Trung ương quyết định mở Chiến dịch Tây Nguyên (mang mật danh A275) nhằm tiêu diệt một bộ phận quan trọng sinh lực địch, giải phóng các tỉnh Nam Tây Nguyên (Đắk Lắk, Phú Bổn, Quảng Đức).

Trong Chiến dịch Tây Nguyên, quận lỵ Đức Lập (tỉnh Quảng Đức cũ - Đắk Mil ngày nay) được chọn là điểm mở đầu để tiến công giải phóng Buôn Ma Thuột. Đức Lập là một quận lỵ lớn nằm trên đường số 14, án ngữ con đường vận tải chiến lược vào miền Đông Nam Bộ, được xem như “cánh cửa thép” khống chế Nam Tây Nguyên, Đông Nam Bộ và vùng biên giới Campuchia.

Các đại biểu tham dự tại hội thảo.

Để án ngữ vị trí quan trọng này, tại Đức Lập, địch có Sở chỉ huy hành quân Sư 23 cùng 2 tiểu đoàn bộ binh, 3 đại đội pháo binh 105, 1 chi đoàn xe tăng, 5 đại đội bảo an và một số đơn vị trinh sát, công binh của Sư 23. Với 5 cứ điểm quân sự mạnh, Đức Lập hình thành tuyến phòng thủ Tây Nam Buôn Ma Thuột, lá chắn mạnh, ngăn đường hành lang chiến lược của ta vào miền Đông.
Vì vậy, ta xác định đánh căn cứ Đức Lập là một nhiệm vụ rất quan trọng, liên quan mật thiết với mục tiêu chính của chiến dịch là thị xã Buôn Ma Thuột. Vào lúc 5h55 rạng sáng 9/3/1975, Sư đoàn 10 và Sư đoàn 316 bộ đội chủ lực của ta phối hợp với bộ đội địa phương và lực lượng du kích của huyện Đức Lập đồng loạt nổ súng đánh vào quận lỵ Đức Lập.

Đến 8h30 cùng ngày, ta đã chiếm được căn cứ 23. Cùng lúc, ở phía Tây, Trung đoàn 28 cũng đã đánh chiếm căn cứ Núi Lửa; Trung đoàn 66 chiếm Sở chỉ huy hành quân của Sư đoàn 23 địch. Sư đoàn 10 tiếp tục tổ chức tiến công vào chi khu (quận lỵ Đức Lập). Tại quận lỵ Đức Lập, dựa vào hệ thống lô cốt, hầm ngầm kiên cố, công sự và xe thiết giáp đặt ngầm dưới đất, quân địch đã chống trả quyết liệt. Sư đoàn 10 phải tổ chức nhiều đợt tiến công, đưa pháo hạng nặng vào gần, hạ nòng bắn thẳng, tới 8h30 ngày 10/3/1975, ta mới làm chủ được quận lỵ Đức Lập.

Cựu chiến binh Nguyễn Văn Thí (đội mũ), người trực tiếp tham gia trận đánh giành thắng lợi cứ điểm Đức Lập.

Cùng với tiến công quân sự là phát động quần chúng nổi dậy. Theo đó, ngay trong ngày 9/3/1975, các đội công tác của huyện đã phát động nhân dân từ các ấp trên trục đường hướng Đức Lập - Đắk Sắk - Đắk Song nổi dậy, đội công tác đã cùng bộ đội chủ lực diệt 2 đại đội bảo an địch ở Đức Minh - Đắk Sắk, đồng thời tham gia truy quét bọn ác ôn đầu sỏ bắt hàng trăm tên, gọi hàng bọn nghĩa quân dân vệ ra nộp súng, nhanh chóng ổn định đời sống nhân dân. Trong cuộc tiến công giải phóng Đức Lập, quân ta đã tiêu diệt và làm tan rã phần lớn quân địch, bắt sống 100 binh sĩ, thu giữ 4 khẩu pháo, 20 xe tăng và thiết giáp của địch.

Chiến thắng Đức Lập ngày 9/3/1975 là trận thắng lớn đầu tiên của quân đội ta trong Chiến dịch Tây Nguyên, góp phần đẩy mạnh khí thế tiến công và nổi dậy của toàn chiến trường. Đây là thắng lợi mang tính “nút thắt”, mở thông đường hành lang chiến lược, tạo điều kiện thuận lợi để Sư đoàn 316 đánh chiếm thị xã Buôn Ma Thuột ngày 10/3/1975, tạo đà cho Chiến dịch Tây Nguyên thắng lợi.

Trong ký ức cựu chiến binh Nguyễn Văn Thí (SN 1952, trú tại tại xã Đắk N’Đrót, huyện Đắk Mil) vẫn còn nhớ như in những ngày tháng hào hùng đó. Ông cho biết, bản thân ông được vinh dự tham gia tại đơn vị Trung đoàn 28 thuộc Sư đoàn 10. Đầu năm 1975, đơn vị của ông được lệnh đã bí mật hành quân lên Tây Nguyên. Trận đánh bất ngờ của đơn vị vào cứ điểm Đức Lập rạng sáng ngày 9/3/1975 đã đập tan tuyến phòng thủ phía Nam của Buôn Ma Thuột, cắt đứt tuyến đường bộ nối về Đông Nam Bộ.

Cựu chiến binh Y Mới (bên phải) tự hào là chiến sĩ tham gia trận đánh giải phóng Đức Lập.

“Khi đó, đúng 6h5 ngày 9/3, Trung đoàn 28 nổ súng, pháo binh bắt đầu bắn liên hồi vào căn cứ Tiểu đoàn Bảo An địch. Mỗi mũi tấn công là một tiểu đoàn ta và Tiểu đoàn 1 ở hướng Tây Bắc đánh vào, còn Tiểu đoàn 3 ở mũi Đông Nam đánh lên. Đến 9h30 thì chúng ta chiếm được trận địa sở chỉ huy Đức Lập. Khi đánh xong, ngay trong đêm 9/3, chúng tôi lại tiếp tục hành quân phối hợp các lực lượng khác lên đường đánh chiếm Buôn Ma Thuột”, ông Thí nhớ lại.

Còn đối với cựu chiến binh Y Mới (SN 1943, trú tại xã Đức Minh, huyện Đắk Mil), là người trực tiếp tham gia đánh đồi 722, vành đai phía Đông Nam cụm Đức Lập.

Trong ký ức ông Y Mới vẫn còn in đậm trận đánh mở màn. “Khi đó, yếu tố bất ngờ của quân ta đã khiến địch không kịp trở tay. Trận đánh trại Đức Lập quân giải phóng thắng to rồi. Quân ta đã tiêu diệt và làm tan rã phần lớn quân địch ở đây, bắt sống trên 100 quân, thu giữ nhiều khẩu đại pháo và 20 xe tăng địch cùng nhiều xe của địch. Ngày 10/3 là tiến đánh về Buôn Ma Thuột rồi quân giải phóng mình chiến thắng toàn bộ chiến dịch Tây Nguyên”, ông Y mới hồi tưởng.

Chiến thắng Đức Lập ngày 9/3/1975 là trận thắng mở màn, góp phần quan trọng vào chiến thắng Buôn Ma Thuột, chiến dịch Tây Nguyên mùa xuân 1975. Với thành tích đặc biệt xuất sắc trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân và dân huyện Đắk Mil đã vinh dự được tặng thưởng danh hiệu “Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân”.

Quảng trường trung tâm văn hóa huyện Đắk Mil, một trong những cứ điểm của Đức Lập năm xưa.

Ông Phạm Thanh, Bí thư Huyện ủy huyện Đắk Mil cho biết, phát huy truyền thống anh hùng, chính quyền và nhân dân các dân tộc đang chung sức xây dựng huyện là một cực động lực tăng trưởng của tỉnh Đắk Nông. “Huyện tiếp tục huy động các nguồn lực để hoàn thành các tiêu chí, tiến tới trở thành huyện nông thôn mới vào cuối năm 2025; bảo đảm an ninh, quốc phòng được vững chắc; xây dựng tổ chức đảng và hệ thống chính trị vững mạnh toàn diện; đấu tranh ngăn chặn đẩy lùi tình trạng tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Phấn đấu xây dựng, đưa Đắk Mil trở thành đô thị loại III trước năm 2030”.

Nửa thế kỷ trôi qua, Đức Lập xưa giờ đã thay da đổi thịt, là một trong những vùng kinh tế phát triển khá của tỉnh Đắk Nông. Kỷ niệm 50 năm Ngày Giải phóng Đức Lập, tự hào truyền thống anh hùng, các thể thế hệ hôm nay tiếp nối cha anh, xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Văn Thành