Khám phá làng nghề Mỹ Lam - biểu tượng nón lá bài thơ xứ Huế

Để làm ra chiếc nón cần trải qua rất nhiều công đoạn tỉ mỉ. (Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam)

Chiếc nón lá không chỉ là biểu tượng quen thuộc của Việt Nam mà còn là người bạn đồng hành thân thiết của những người lao động. Với sắc trắng tinh khôi, nón lá còn tượng trưng cho sự duyên dáng và kín đáo đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam.

Nó không chỉ đơn thuần là một vật dụng để che nắng, che mưa, mà hơn thế, nó đã trở thành biểu tượng đặc trưng gắn liền với vẻ đẹp dịu dàng của người con gái xứ Huế.

Hình ảnh chiếc nón đã in sâu vào thơ ca, tô đậm thêm nét văn hóa độc đáo của vùng đất mộng mơ đầy chất thơ.

Nghề làm nón lá bài thơ tại Huế đã tồn tại hàng thế kỷ, với nhiều làng nghề truyền thống nổi tiếng như Dạ Lê, Sịa, Phú Cam, Kim Long, Đốc Sơ hay Triều Tây.

Trong số đó, làng nghề nón lá Mỹ Lam đặc biệt nổi bật, đã lưu giữ nghề chằm nón suốt gần 160 năm qua.

(Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam)

1. Đôi nét về làng nón lá Mỹ Lam

Làng Mỹ Lam, một trong những làng nghề truyền thống lâu đời ở Huế, nổi tiếng với kỹ nghệ làm nón lá. Nghề thủ công này không chỉ mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân địa phương mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ và phát huy nét đẹp văn hóa đặc trưng của vùng đất cố đô.

Từ những nguyên liệu tự nhiên như lá cọ, sợi tre và khung nón, các nghệ nhân tài hoa đã chế tác nên những chiếc nón lá vừa nhẹ nhàng, bền chắc, vừa mang đậm tính nghệ thuật.

Nón lá Mỹ Lam không chỉ phục vụ nhu cầu sử dụng hàng ngày mà còn trở thành biểu tượng của sự mộc mạc và tinh tế trong tâm hồn người Việt.

Nằm ven sông Như Ý, làng Mỹ Lam thuộc xã Phú Mỹ, huyện Phú Vang, cách trung tâm thành phố Huế khoảng 8 km về phía Đông. Du khách có thể dễ dàng đến tham quan làng nón bằng các phương tiện di chuyển thuận tiện như xe máy, taxi hoặc xe buýt.

2. Lịch sử làng nón Mỹ Lam

Làng nón Mỹ Lam, với bề dày lịch sử gần 160 năm, là một trong những điểm sáng của các làng nghề truyền thống tại xứ Huế.

Không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc tạo nguồn sinh kế cho người dân địa phương, nghề làm nón nơi đây còn trở thành biểu tượng văn hóa sâu sắc, đặc biệt với hình ảnh nón bài thơ độc đáo.

Nguyên liệu làm nón lá Mỹ Lam. (Ảnh; Báo Ảnh Việt Nam)

Những chiếc nón lá mang thương hiệu Mỹ Lam được chế tác tỉ mỉ, khéo léo, thể hiện sự tinh tế trong từng chi tiết. Nhờ tình yêu và lòng nhiệt huyết dành cho nghề làm nón truyền thống, đến nay, khoảng 80% hộ gia đình tại Mỹ Lam vẫn gắn bó và tiếp nối công việc ý nghĩa này.

Nón lá không chỉ đơn thuần là sản phẩm thủ công mà còn phản ánh vẻ đẹp mộc mạc, sự kiên cường của người dân xứ Huế trong cuộc sống đời thường.

Năm 2013 đánh dấu cột mốc quan trọng khi làng nón Mỹ Lam được chính thức công nhận là làng nghề truyền thống của Huế. Sự kiện này đã thổi bùng một sức sống mới cho cộng đồng địa phương, khi ngày càng nhiều nhân lực tham gia bảo tồn và phát huy giá trị của nghề làm nón, giữ gìn tinh hoa văn hóa một cách bền vững.

3. Vẻ đẹp ấn tượng của nón lá Mỹ Lam

Nghề làm nón lá ở làng Mỹ Lam đòi hỏi sự tinh xảo và tỉ mỉ từ các nghệ nhân, từ việc chọn nguyên liệu đến khi hoàn thiện sản phẩm. Nguyên liệu chính để làm nên những chiếc nón đặc trưng này là lá dừa hoặc lá gồi xanh nhạt - những loại lá có độ bền cao và màu sắc tự nhiên đẹp mắt.

Các nghệ nhân phải ủi lá nhiều lần nhằm làm cho lá trở nên thẳng, dẹt, tạo hiệu ứng thẩm mỹ hoàn hảo khi hoàn thiện chiếc nón.

Công đoạn khâu nón. (Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam)

Trong công đoạn khâu nón, kỹ năng điêu luyện của người thợ là yếu tố quyết định. Các mũi khâu cần được thực hiện tỉ mỉ, khéo léo để đảm bảo sợi móc được giấu kín, không lộ bất kỳ chi tiết nào, mang lại sự tinh tế cho sản phẩm.

Một chiếc nón chuẩn mực phải có 16 lớp vòng đều đặn, tạo hình dáng cân đối và thu hút ánh nhìn. Đặc trưng riêng của nón bài thơ Mỹ Lam chính là lớp hoa văn ẩn bên trong. Những hoa văn này thường là các hình ảnh đơn giản nhưng vô cùng sắc nét và tinh xảo, khéo léo được giấu giữa hai lớp lá.

Khi nón được giơ dưới ánh sáng Mặt Trời, các hoa văn hiện ra, mang đến vẻ cuốn hút độc đáo cho sản phẩm thủ công này.

Bên cạnh tính mỹ thuật, sự tinh tế của mỗi chiếc nón còn nằm ở hình ảnh biểu tượng như cầu Trường Tiền, núi Ngự Bình, cầu ngói Thanh Toàn, Ngọ Môn hay Phu Văn Lâu được lồng vào giữa hai lớp lá mỏng manh.

Những công trình kiến trúc hay địa danh nổi tiếng này không chỉ gắn liền với vẻ đẹp và lịch sử của vùng đất cố đô, mà còn thể hiện tài năng sáng tạo của người thợ. Qua từng chi tiết được chăm chút tỉ mỉ, người xem cảm nhận được nét hồn quê Huế thấm đượm trong từng sản phẩm.

Ngoài các biểu tượng kiến trúc và thiên nhiên, những vần thơ về Huế cũng thường được khắc họa trên nón. Chúng được cắt tỉ mỉ từ giấy bóng ngũ sắc và lồng ghép giữa hai lớp lá.

Trên nền màu trắng thanh khiết của lá gồi, các câu thơ dịu dàng nói về tình yêu quê hương và con người Huế hiện lên đầy cảm xúc. Sự hòa quyện của những câu thơ với các biểu tượng đã tạo nên nét cân đối về thẩm mỹ và mang đậm giá trị văn hóa độc đáo.

Khi đội chiếc nón lên và giơ trước ánh sáng, cả một bức tranh sống động về xứ Huế dường như hiện ra rõ nét. Từ những đường nét hoa văn ẩn hiện đến câu chữ trữ tình, mỗi tác phẩm đều tạo nên sự ngỡ ngàng cho người chiêm ngưỡng.

Nón lá Mỹ Lam nhận được sự yêu mến của đông đảo du khách. (Ảnh: Báo Ảnh Việt Nam)

Chính nhờ sự tinh tế này, nón bài thơ Mỹ Lam không chỉ là một sản phẩm thủ công đơn thuần mà còn là biểu tượng của nghệ thuật và văn hóa, phản ánh sâu sắc bản sắc duyên dáng của xứ Huế.

Với nét đẹp độc đáo cùng giá trị văn hóa nổi bật, nón lá Mỹ Lam nhận được sự yêu mến của đông đảo du khách trong và ngoài nước. Không ít người mua nón không chỉ để sử dụng mà còn để làm quà tặng, như một kỷ vật ý nghĩa gắn liền với hình ảnh nên thơ và đậm chất văn hóa của xứ Huế./.

(Vietnam+)