Khi ngư dân làm... báo

Giữa khơi xa, ngư dân không chỉ làm công việc mưu sinh, mà còn là những “phóng viên” dũng cảm, lặng lẽ ghi lại từng khoảnh khắc với những thước phim, khung hình về việc các lực lượng nước ngoài tấn công truy đuổi ngư dân, xâm phạm chủ quyền lãnh hải của Việt Nam ở Trường Sa, Hoàng Sa, rồi gửi về đất liền để lên các bản tin, trang báo, góp phần đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo Tổ quốc.

Những phóng viên của biển

Khoảng 5h sáng ngày 28/8/2023. Tàu cá QNg 90495 TS do ngư dân Huỳnh Văn Hoanh (trú xã Bình Châu, huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) làm chủ, cùng con trai là thuyền trưởng Huỳnh Văn Tiến và 8 lao động khác đang di chuyển từ đảo Phú Lâm về bãi Xà Cừ (vùng biển Hoàng Sa thuộc chủ quyền của Việt Nam), thì bất ngờ bị tàu cảnh sát biển Trung Quốc mang số hiệu 4201 áp sát, tấn công bằng vòi rồng áp lực lớn.

Trong lúc tàu nghiêng ngả, tài sản vỡ nát, có người bị thương, các ngư dân vẫn kịp rút điện thoại ra ghi hình. Những đoạn clip ngắn, chập chờn vì sóng, gió và run tay, nhưng lại là bằng chứng sống động về hành vi xâm phạm chủ quyền, là tư liệu quan trọng để các cơ quan chức năng, báo chí và cộng đồng quốc tế vào cuộc, lên tiếng.

Tàu cá QNg 90495 TS của ngư dân Huỳnh Văn Hoanh bị tàu cảnh sát biển Trung Quốc áp sát, tấn công bằng vòi rồng Ảnh: Cắt từ clip của ngư dân

Hay trước đó ngày 2/4/2020, tàu cá QNg 90617 TS của ngư dân Trần Hồng Thọ (trú xã Bình Châu, huyện Bình Sơn) bị tàu Trung Quốc đâm chìm ở vùng biển Hoàng Sa. Giữa cơn hoảng loạn trên biển, các ngư dân đi trên tàu vẫn không quên rút máy ra chụp mấy tấm ảnh cuối cùng ghi lại cảnh chiếc tàu đang chìm dần xuống đáy biển. Tấm ảnh ấy, sau này được nhiều tờ báo sử dụng như một minh chứng rõ ràng nhất về sự hung hăng và phi pháp của lực lượng Trung Quốc ở Biển Đông.

Ngư dân khoe thành quả câu mực ở Trường Sa

“Chụp xong là tôi cũng không biết cái điện thoại có còn không. Nhưng về đến đất liền, mở ra thấy hình còn nguyên. Tôi gửi cho các anh bên báo để các anh lên tiếng giùm, chứ nói thì ai tin?”, ông Thọ chia sẻ.

Giữa biển khơi, khi mọi phương tiện truyền thông đều tắt, mạng internet là xa xỉ, thì những thước phim, bức ảnh đó là “nhân chứng sống”. Trong khoảnh khắc sinh tử, ngư dân đã hành động như một nhà báo thực thụ, bản năng của người muốn giữ lại sự thật, để không ai có thể đảo ngược.

Ngư dân cung cấp

Cảnh đánh bắt giữa Hoàng Sa Ảnh: Ngư dân cung cấp

Đến nay, một trong những bức ảnh nổi tiếng về Hoàng Sa, là ảnh do ba cha con “sói biển” Mai Phụng Lưu chụp trên đảo Bạch Quy vào năm 2003. Ngư dân Mai Phụng Lưu quê ở Lý Sơn, Quảng Ngãi, từng 4 lần bị Trung Quốc bắt, lúc thì bị thu hết cá và ngư lưới cụ, khi thì bị nhốt trên đảo Phú Lâm để đòi tiền chuộc. Nhưng cha con ông vẫn tiếp tục vươn khơi.

Ngư dân Quảng Ngãi ghi lại được cảnh tàu ngầm Trung Quốc bất ngờ nổi lên ở Hoàng Sa, tháng 10/2019 Ảnh: Ngư dân cung cấp

Những bức ảnh cha con ông Mai Phụng Lưu đang thắp hương trên đảo Bạch Quy, và xúc cát Hoàng Sa mang về đất liền trở nên nổi tiếng trên các tờ báo, như một lời nhắc nhở: “Biển đảo không phải là khái niệm trừu tượng, nó là nơi có cát, có đá, có máu thịt và ký ức”. Nắm đất pha cát màu vàng ấy giờ được trưng bày tại “Bảo tàng Hoàng Sa” do những người bạn yêu Hoàng Sa lập ra tại TP Quảng Ngãi.

Bạn đọc cả nước thường xuyên được biết cảnh đánh bắt, những sinh hoạt, lễ Tết trên biển của ngư dân giữa khơi xa cũng phần lớn nhờ những bức ảnh ngư dân cung cấp. Dưới nhiều bức ảnh cũng ghi trang trọng phần tác giả ảnh, dù không biết cụ thể là bản quyền của tác giả nào. Cánh báo chí trong điện thoại luôn lưu hàng chục số của các thuyền trưởng và ngư dân. Cứ hẹn hò mai mốt trả nhuận bút bằng... bữa nhậu.

Nhưng rồi lúc nào gặp nhau, lại thấy cảnh anh em tất bật chuẩn bị nhổ neo rời bến...

NGỌC TOÀN