Khơi dậy tiềm năng bản địa, kiến tạo sinh kế vững chắc

Điểm khác biệt của các HTX kiểu mới ở Pác Nặm chính là sự thay đổi trong tư duy và phương thức hoạt động. Thay vì hoạt động đơn lẻ, các HTX này chú trọng vào liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, xây dựng thương hiệu sản phẩm và chủ động tìm kiếm thị trường tiêu thụ. Sự chuyển mình này đã mang lại những kết quả tích cực, tạo ra những “điểm sáng” trong bức tranh kinh tế của huyện.

Những “ngọn cờ đầu” trong phong trào HTX kiểu mới

Trong số 43 HTX đang hoạt động hiệu quả tại Pác Nặm, có thể kể đến những mô hình tiêu biểu như HTX Giáo Hiệu, HTX Tố Mười, HTX Dịch vụ và Phát triển Nông nghiệp Pác Nặm, HTX Đồng Tâm 686. Mỗi HTX mang một màu sắc riêng, khai thác những lợi thế đặc thù của địa phương, nhưng đều có chung mục tiêu là nâng cao thu nhập và cải thiện đời sống cho các thành viên.

HTX Giáo Hiệu đã trở thành một điển hình về việc phát triển các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng theo tiêu chuẩn OCOP (Chương trình mỗi xã một sản phẩm). Với 5 sản phẩm đạt chứng nhận 3 sao cấp tỉnh, HTX đã khẳng định được chất lượng và uy tín trên thị trường. Nhờ sự hỗ trợ gần 950 triệu đồng từ các chương trình phát triển kinh tế, HTX đã triển khai dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm chủ lực như bí xanh, mướp đắng rừng và nghệ.

HTX Tố Mười phát triển chuỗi giá trị bún gạo, giúp thành viên và người dân nâng cao thu nhập.

Mô hình hoạt động của HTX Giáo Hiệu tập trung vào việc xây dựng vùng sản xuất tập trung, chuyển giao khoa học kỹ thuật cho các thành viên và đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm. Đặc biệt, HTX đã liên kết với 180 hộ nông dân, trong đó có 42 hộ nghèo và cận nghèo, cung cấp vốn, giống, phân bón, hướng dẫn kỹ thuật canh tác và cam kết bao tiêu toàn bộ sản lượng. Cách làm này không chỉ giúp các hộ nghèo có cơ hội tiếp cận với phương thức sản xuất tiên tiến mà còn tạo ra nguồn thu nhập ổn định, từng bước vươn lên thoát nghèo.

Còn HTX Tố Mười lại ghi dấu ấn trong việc bảo tồn và phát triển nghề làm bún khô truyền thống của địa phương. Với vốn điều lệ ban đầu trên 1 tỷ đồng và sự đầu tư bài bản vào nhà xưởng, máy móc hiện đại, HTX đã nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm bún khô làm từ gạo Bao thai, một giống gạo đặc sản do chính người dân tộc Tày trồng.

Điểm đặc biệt của bún khô Tố Mười là sự đa dạng về màu sắc, được tạo ra từ các nguyên liệu tự nhiên, an toàn cho sức khỏe người tiêu dùng. Với sản lượng tiêu thụ hàng năm từ 25 đến 30 tấn, mang lại doanh thu khoảng 1,5 tỷ đồng, HTX không chỉ tạo ra nguồn thu nhập đáng kể cho các thành viên mà còn góp phần quảng bá sản phẩm đặc trưng của Pác Nặm ra thị trường. HTX cũng tích cực hỗ trợ phụ nữ trong xã sản xuất bún khô đạt tiêu chuẩn, tạo thêm công ăn việc làm và thu nhập cho người dân.

HTX Dịch vụ và Phát triển Nông nghiệp Pác Nặm cũng đã xây dựng một mô hình liên kết độc đáo và hiệu quả. HTX tập trung vào sản xuất các sản phẩm trồng trọt và chăn nuôi theo quy trình an toàn, có chứng nhận vệ sinh an toàn thực phẩm. Điểm mấu chốt trong thành công của HTX là việc ký kết hợp đồng cung cấp thực phẩm cho các trường học trên địa bàn.

Mô hình này không chỉ đảm bảo đầu ra ổn định cho sản phẩm của các thành viên mà còn góp phần cung cấp những bữa ăn chất lượng, an toàn cho học sinh. Sự liên kết bền vững này đã tạo ra một chuỗi giá trị khép kín, mang lại lợi ích thiết thực cho cả người sản xuất và người tiêu dùng, đồng thời góp phần vào sự phát triển toàn diện của cộng đồng.

Lan tỏa hiệu quả

Tiếp nối những thành công của những HTX này, nhiều địa phương trong huyện đã tích cực phát triển hiệu quả các mô hình HTX kiểu mới để giúp người dân nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.

Tiêu biểu như HTX Đồng Tâm 686 đã tiên phong trong việc phát triển mô hình chăn nuôi dê địa phương theo hướng hàng hóa. HTX triển khai dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ sản phẩm chăn nuôi dê thương phẩm, xây dựng một chuỗi liên kết chặt chẽ từ khâu sản xuất đến tiêu thụ thông qua hợp đồng. HTX đóng vai trò là trung tâm, liên kết với nhiều hộ dân và tổ hợp tác chăn nuôi tập trung trên địa bàn.

Cách làm này giúp chuẩn hóa quy trình chăn nuôi, nâng cao chất lượng sản phẩm dê và đảm bảo đầu ra ổn định cho người dân. Mô hình không chỉ tạo ra một vùng sản xuất hàng hóa chăn nuôi tập trung mà còn tạo ra nhiều việc làm và thu nhập ổn định cho các hộ gia đình tham gia, đặc biệt là những hộ nghèo và cận nghèo, góp phần vào mục tiêu giảm nghèo bền vững của huyện.

Sản phẩm đạt OCOP 3 sao của HTX Giáo Hiệu.

Còn HTX Lộc Tú Anh đang phát triển mô hình chăn nuôi khoảng 6.000 con gà với sự tham gia của 12 hộ gia đình đồng bào dân tộc thiểu số. Điều thuận lợi là HTX đã liên kết được với doanh nghiệp bao tiêu. Khoảng 70% số hộ thành viên tham gia là đồng bào dân tộc thiểu số, thuộc hộ nghèo, cận nghèo đã được hỗ trợ sản xuất, tạo việc làm và từng bước có thu nhập ổn định.

Rõ ràng, những mô hình này không chỉ nâng cao giá trị kinh tế mà còn tạo ra các sản phẩm có thương hiệu, có chỗ đứng trên thị trường. Lợi nhuận từ hoạt động của các HTX được chia sẻ một cách công bằng cho các thành viên và người nông dân tham gia, góp phần cải thiện đáng kể thu nhập và đời sống của họ.

Những con số ấn tượng

Để có được những chuỗi giá trị hàng hóa như vậy, ngoài chính sách hỗ trợ người dân tham gia các dự án, HTX, còn có sự hỗ trợ của Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh… Trong đó, Trung tâm các Chương trình Kinh tế Xã hội (Liên minh HTX Việt Nam) đã cùng địa phương, Liên minh HTX tỉnh đã tổ chức đào tạo nghề cho người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người lao động có thu nhập thấp, từ đó giúp họ có định hướng và cái nhìn đúng đắn về mô hình HTX.

Đặc biệt, các chương trình đào tạo nghề của Trung tâm các Chương trình Kinh tế Xã hội được đánh giá là thiết thực, bám sát vào tiềm năng và lợi thế của địa phương. Các khóa học tập trung vào "cầm tay chỉ việc", trang bị kỹ năng cụ thể để người dân áp dụng vào sản xuất kinh doanh.

Đi liền với đó, Liên minh HTX Việt Nam, Liên minh HTX tỉnh đã tạo điều kiện để các sản phẩm của HTX được quảng bá, giới thiệu tại các hội chợ, triển lãm trong và ngoài tỉnh, giúp mở rộng thị trường tiêu thụ.

Tại Pác Nặm, HTX Giáo Hiệu đã nhận được sự hỗ trợ để thực hiện dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm nông nghiệp đặc trưng, bao gồm cả hỗ trợ kỹ thuật cho các hộ nghèo và cận nghèo tham gia. HTX Tố Mười được hỗ trợ phát triển sản phẩm bún khô và mở rộng thị trường tiêu thụ trên cả nước, trong đó, một phần cũng đã nhận được sự hỗ trợ về xúc tiến thương mại từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh.

Những nỗ lực của các ban ngành và thành công của các HTX kiểu mới đã mang lại những con số ấn tượng cho kinh tế tập thể của huyện Pác Nặm. Tính đến năm 2024, toàn huyện có 43 HTX đang hoạt động với hơn 480 thành viên. Tổng số vốn điều lệ của các HTX đạt trên 100 tỷ đồng, cho thấy tiềm lực kinh tế ngày càng lớn mạnh của khu vực kinh tế tập thể.

Đáng chú ý, trong năm 2024, đã có thêm 8 HTX mới được thành lập, thể hiện sự quan tâm và ủng hộ mạnh mẽ của chính quyền địa phương cũng như sự hưởng ứng tích cực của người dân đối với mô hình HTX kiểu mới. Doanh thu bình quân của các HTX trong năm 2024 ước đạt 250 triệu đồng/HTX/năm, một con số không nhỏ, cho thấy hiệu quả hoạt động ngày càng được nâng cao, đóng góp vào sự phát triển kinh tế chung của huyện.

Thành công của các mô hình HTX kiểu mới ở Pác Nặm đã mang lại những bài học kinh nghiệm quý báu cho các địa phương khác. Đó là sự cần thiết của việc thay đổi tư duy, chuyển từ sản xuất nhỏ lẻ sang liên kết theo chuỗi giá trị; vai trò quan trọng của việc ứng dụng khoa học kỹ thuật và xây dựng thương hiệu sản phẩm; và đặc biệt là sự đồng hành, hỗ trợ của chính quyền địa phương.

Minh Nhương