Luật Hàng không dân dụng Việt Nam: An toàn là ưu tiên tuyệt đối
Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) dự kiến sẽ sớm được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Luật Hàng không dân dụng Việt Nam hiện hành được ban hành từ năm 2006, lần sửa đổi, bổ sung gần đây nhất cũng đã 11 năm (Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2014). Trong điều kiện kinh tế, xã hội có nhiều thay đổi, đòi hỏi phản ứng chính sách phải kịp thời, thường trực Chính phủ đã yêu cầu Bộ Xây dựng chủ động đánh giá, rà soát, sửa đổi bổ sung các cơ chế, chính sách theo lĩnh vực quản lý để kịp thời khắc phục các hạn chế trong thực tiễn.
Đáp ứng yêu cầu thực tiễn phát triển
Theo báo cáo từ Bộ Xây dựng, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) đã trình Quốc hội (Tờ trình số 698/TTr-CP ngày 15/8/2025), Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã họp, cho ý kiến.
Trên cơ sở Thông báo kết luận số 3263/TB-VPCP ngày 5/9/2025 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Báo cáo số 935/BC-UBPLTP15 ngày 4/9/2025 của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp thẩm tra sơ bộ dự án Luật, Bộ Xây dựng đã dự thảo Báo cáo tiếp thu, giải trình và chỉnh lý dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế).
Dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) dự kiến sẽ sớm được Chính phủ trình Quốc hội xem xét, thông qua.
Cần có Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) nhằm bảo đảm quốc phòng, an ninh trong kỷ nguyên mới của dân tộc.
Theo lãnh đạo Cục Hàng không Việt Nam, sau 19 năm kể từ ngày Luật Hàng không dân dụng Việt Nam 2006 có hiệu lực, đã thiết lập được hành lang pháp lý cho hoạt động hàng không của Việt Nam; hệ thống quản lý và giám sát an toàn hàng không được thiết lập phù hợp với tiêu chuẩn của Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO); bảo đảm năng lực giám sát an toàn bay theo tiêu chuẩn quốc tế, tạo điều kiện cho các hãng hàng không Việt Nam tiếp cận tới các thị trường yêu cầu cao như Bắc Mỹ, châu Âu.
Việt Nam được cộng đồng quốc tế đánh giá là một trong những quốc gia đứng đầu khu vực về năng lực giám sát, quản lý an toàn hàng không. Bên cạnh đó, dây chuyền cung ứng các dịch vụ bảo đảm hoạt động bay, hệ thống cơ sở điều hành bay bảo đảm độ tin cậy, tính sẵn sàng, mức độ dự phòng và an toàn khai thác ở mức cao cho tất cả vùng trời sân bay,
Vùng thông báo bay (FIR) do Việt Nam quản lý, điều hành. Hệ thống bảo đảm an ninh hàng không tại Việt Nam được thiết lập đầy đủ, vận hành hiệu quả, tạo môi trường thuận lợi, bảo đảm tuyệt đối an ninh, an toàn hoạt động hàng không dân dụng, được ICAO đánh giá cao; đáp ứng yêu cầu của các đường bay có tiêu chuẩn cao về an ninh hàng không: Hoa Kỳ, châu Âu, Trung Quốc,...
Các cảng hàng không, sân bay được đầu tư, xây dựng, cải tạo nâng cấp đã nâng cao năng lực khai thác, bảo đảm an ninh, an toàn, phục vụ nhu cầu an ninh quốc phòng, góp phần tích cực trong việc phát triển kinh tế, xã hội của địa phương, thực hiện liên kết vùng và kết nối quốc tế.
Đến thời điểm cuối năm 2024, số lượng máy bay khai thác của 5 hãng hàng không Việt Nam là 211 máy bay và các hãng đều có kế hoạch tiếp tục bổ sung, tăng cường đội tàu bay. Thị phần vận chuyển quốc tế luôn đạt hơn 42% với năng lực cạnh tranh ngày càng cao của các hãng hàng không.
Hoạt động hàng không chung bước đầu hình thành và phát triển đa dạng, phong phú với nhiều loại hình khai thác cơ bản đáp ứng nhu cầu kinh tế, nhu cầu của người dân… Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thi hành Luật Hàng không dân dụng Việt Nam, đã xuất hiện một số phát sinh trong công tác quản lý nhà nước chuyên ngành về hàng không dân dụng.
Mặt khác, các quy định về trách nhiệm bảo đảm an ninh hàng không cũng cần được cập nhật để bảo đảm tính pháp lý do công tác quản lý nhà nước về an ninh hàng không đã được Bộ Công an tiếp nhận. Đồng thời, cũng chưa có quy định về kế hoạch phát triển đội máy bay của các hãng hàng không Việt Nam phải phù hợp với kế hoạch và năng lực kết cấu hạ tầng, năng lực giám sát an toàn hàng không của nhà chức trách hàng không…
Do đó, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam cần phải được xem xét để thay thế, nhằm thể chế hóa chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách trong lĩnh vực hàng không dân dụng; khắc phục những vướng mắc, bất cập cũng như đề xuất, giải quyết các vấn đề mới, vấn đề phát sinh. Đồng thời, khơi thông các điểm nghẽn, tạo ra động lực mới cho sự phát triển kinh tế, xã hội, hội nhập quốc tế, bảo đảm quốc phòng, an ninh trong kỷ nguyên mới của dân tộc.
Xây dựng văn hóa an toàn hàng không
Thực hiện tinh thần đổi mới tư duy xây dựng pháp luật, dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) chỉ quy định những vấn đề khung mang tính nguyên tắc và những nội dung thuộc thẩm quyền Quốc hội. Vì vậy, dự thảo Luật đã được sắp xếp, dự kiến bố cục gồm 11 chương và 106 điều (giảm 96 điều so với Luật hiện hành).
Một số điểm mới nổi bật được Ban soạn thảo đưa ra trong dự thảo Luật Hàng không dân dụng lần này gồm: Sửa đổi, bổ sung các quy định về nhà chức trách hàng không, nhà chức trách an ninh hàng không, cơ quan điều tra tai nạn, sự cố tàu bay nhằm quy định rõ vị trí, vai trò, chức năng của các cơ quan thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về hàng không dân dụng, phù hợp với mô hình tổ chức của bộ máy nhà nước trong thời kỳ mới, đồng thời thực hiện nghĩa vụ của quốc gia thành viên của Công ước Chicago 1944 về hàng không dân dụng và Tổ chức ICAO. Tiếp nữa là bổ sung quy định về nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ, chuyển đổi số, chuyển giao công nghệ và phát triển công nghiệp hàng không.
Đây là những quy định hướng tới mục tiêu nâng cao năng lực sản xuất nội địa và chủ động về công nghệ trong lĩnh vực hàng không dân dụng, thực hiện chủ trương của Đảng về đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và phát triển công nghiệp hàng không theo tinh thần các Nghị quyết Trung ương và phù hợp với các quy định khác của pháp luật.
Đồng thời, bổ sung chương mới về thiết lập hệ thống quản lý an toàn hàng không, phù hợp với quy định mới về an toàn hàng không của Công ước Chicago nhằm khẳng định: An toàn là ưu tiên tuyệt đối trong mọi hoạt động hàng không dân dụng.
Với tuyên ngôn "An toàn là ưu tiên tuyệt đối trong mọi hoạt động hàng không dân dụng" và mục tiêu duy trì hệ thống giao thông hàng không an toàn, đáng tin cậy, dự thảo Luật đề xuất các quy định mang tính nguyên tắc, khung về Hệ thống quản lý an toàn hàng không (SMS), Chương trình an toàn hàng không dân dụng Việt Nam (SSP), thu thập, đánh giá, xử lý và chia sẻ dữ liệu hàng không,… nhằm đáp ứng các yêu cầu của Tổ chức ICAO với 8 yếu tố trọng yếu về hệ thống quản lý an toàn hàng không quốc gia.
Dự thảo Luật cũng sửa đổi, bổ sung các quy định về điều tra sự cố, tai nạn tàu bay bảo đảm tính minh bạch, khách quan, độc lập theo khuyến cáo mới nhất trong đợt thanh sát về an toàn hàng không năm 2024 của ICAO tại Việt Nam. Ngoài ra, dự thảo Luật cũng quy định về xây dựng văn hóa an toàn hàng không nhằm xác định trách nhiệm của mọi tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động hàng không dân dụng trong ứng xử và thực hiện chuẩn mực văn hóa an toàn hàng không, nâng cao ý thức cộng đồng về an toàn hàng không.
Có thể nói, việc xây dựng Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) lần này được thực hiện tuân thủ, phù hợp với Hiến pháp, chủ trương chính sách của Đảng và Nhà nước; bảo đảm sự tương thích với các điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.
Đồng thời, tăng cường hội nhập quốc tế trong lĩnh vực hàng không dân dụng trên cơ sở chia sẻ về mục tiêu, lợi ích, giá trị, nguồn lực và tuân thủ các quy định chung trong khuôn khổ các điều ước quốc tế; phát huy những ưu điểm của Luật Hàng không dân dụng Việt Nam, bổ sung, thay thế các nội dung không phù hợp, cản trở sự phát triển của lĩnh vực hàng không dân dụng và tiếp thu có chọn lọc kinh nghiệm phát triển hàng không của các nước tiên tiến trên thế giới.
