Luật Tổ chức TAND (sửa đổi): Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ tên gọi như Luật hiện hành

Dự kiến chiều 26-3, hội nghị đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách sẽ cho ý kiến đối với dự án Luật Tổ chức TAND (sửa đổi).

Sau khi tiếp thu, chỉnh lý, dự thảo luật gồm 153 điều.

52 ý kiến không tán thành việc đổi tên Tòa án, 26 ý kiến ủng hộ

Theo Ủy ban Tư pháp, một trong những vấn đề lớn còn ý kiến khác nhau liên quan đến việc đổi mới TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện theo thẩm quyền xét xử.

Quá trình thảo luận, 52 ý kiến của đại biểu Quốc hội (ĐBQH) không tán thành quy định đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm; trong khi số ý kiến ủng hộ dự thảo là 26.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Hòa Bình lắng nghe ý kiến các ĐBQH thảo luận về dự án Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) chiều

Quá trình tiếp thu, chỉnh lý, TAND Tối cao đề nghị giữ quy định như dự thảo Luật về đổi mới tổ chức Tòa án theo thẩm quyền xét xử theo hướng tổ chức TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm.

Về vấn đề này, Thường trực Ủy ban Tư pháp cho rằng việc đổi mới TAND cấp tỉnh thành TAND phúc thẩm, TAND cấp huyện thành TAND sơ thẩm nhưng nhiệm vụ, quyền hạn của các Tòa án này không thay đổi.

“Các Tòa án vẫn gắn với đơn vị hành chính cấp huyện, cấp tỉnh. TAND phúc thẩm vẫn xét xử sơ thẩm một số vụ án”- theo Thường trực Ủy ban Tư pháp.

Cơ quan chủ trì việc chỉnh lý, hoàn thiện dự thảo luật cũng cho rằng quy định như dự thảo Luật chưa thực sự đáp ứng yêu cầu của Nghị quyết 27 về “Hoàn thiện cơ chế để khắc phục tình trạng quan hệ giữa các cấp Tòa án là quan hệ hành chính, bảo đảm độc lập giữa các cấp xét xử”; …“bảo đảm tính độc lập của Tòa án theo thẩm quyền xét xử”; không thống nhất với các cơ quan tư pháp khác ở địa phương.

Mặt khác, quy định như dự thảo dẫn tới phải sửa đổi nhiều đạo luật có liên quan, nhất là các luật trong lĩnh vực tư pháp để bảo đảm tính thống nhất của hệ thống pháp luật. Chưa kể việc phát sinh chi phí tuân thủ như: sửa con dấu, biển hiệu, các loại mẫu giấy tờ...

Vì vậy, tiếp thu Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “đề nghị giữ nguyên quy định hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện”, Thường trực Ủy ban Tư pháp đề nghị giữ nguyên quy định của Luật hiện hành về TAND cấp tỉnh, TAND cấp huyện .

Do TAND Tối cao đề nghị quy định như dự thảo Luật trình Quốc hội (quy định TAND sơ thẩm, TAND phúc thẩm- PV), dự thảo Luật được xây dựng hai phương án để trình Hội nghị ĐBQH hoạt động chuyên trách cho ý kiến.

Báo cáo của Ủy ban Tư pháp cho hay Thường trực Ủy ban Pháp luật, Thường trực Ủy ban Quốc phòng- An ninh, Bộ Công an, VKSND Tối cao đề nghị giữ tên các Tòa án như Luật hiện hành. Trong khi đó, Chính phủ, Bộ Tư pháp, Thường trực các Ủy ban: Tài chính- Ngân sách, Kinh tế, Văn hóa- Giáo dục, Đối ngoại, Văn phòng Chủ tịch nước đề nghị cân nhắc quy định của dự thảo Luật.

“Thẩm phán được bổ nhiệm lại có nhiệm kỳ đến khi nghỉ hưu”

Một nội dung khác còn ý kiến khác nhau liên quan đến quy định về nhiệm kỳ Thẩm phán

Luật hiện hành quy định nhiệm kỳ đầu của các Thẩm phán là 5 năm; trường hợp được bổ nhiệm lại hoặc được bổ nhiệm vào ngạch Thẩm phán khác thì nhiệm kỳ tiếp theo là 10 năm. Theo dự thảo Luật, Thẩm phán TAND Tối cao làm việc đến khi nghỉ hưu; Thẩm phán được bổ nhiệm lần đầu có nhiệm kỳ 5 năm, Thẩm phán được bổ nhiệm lại có nhiệm kỳ đến khi nghỉ hưu.

Quá trình thảo luận, nhiều ý kiến ĐBQH tán thành quy định về nhiệm kỳ của Thẩm phán, đồng thời đề nghị làm rõ lý do người có chức danh Thẩm phán thì bổ nhiệm đến khi nghỉ hưu.

Trong khi đó, có ý kiến không tán thành dự thảo Luật. Một số ý kiến băn khoăn, quy định như dự thảo Luật có thể ảnh hưởng đến rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của Thẩm phán.

Thường trực UBTP cho rằng Thẩm phán là chức danh tư pháp đặc thù do Chủ tịch nước bổ nhiệm để thực hiện nhiệm vụ xét xử và các nhiệm vụ, quyền hạn khác theo quy định của luật, có nhiệm vụ bảo vệ công lý, bảo vệ quyền con người, quyền công dân.

Quy định như dự thảo Luật là tiếp tục đổi mới về nhiệm kỳ Thẩm phán và thể chế hóa Nghị quyết 27: “Đổi mới… thời hạn bổ nhiệm,… nhất là đối với đội ngũ Thẩm phán”.

“Quy định này không ảnh hưởng đến sự rèn luyện, tu dưỡng đạo đức của Thẩm phán; tạo điều kiện để Thẩm phán thực sự yên tâm công tác, góp phần bảo đảm nguyên tắc khi xét xử Thẩm phán độc lập và chỉ tuân theo pháp luật; giảm thủ tục, thời gian thực hiện quy trình bổ nhiệm lại”- Thường trực Ủy ban Tư pháp nêu quan điểm.

Mặt khác, Thẩm phán có vi phạm, tùy theo tính chất, mức độ có thể bị miễn nhiệm, cách chức theo quy định tại Điều 107 và Điều 108 của dự thảo Luật.

Vì vậy, tiếp thu ý kiến ĐBQH và Kết luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội “cơ bản tán thành với dự thảo Luật về nhiệm kỳ Thẩm phán”, Thường trực Ủy ban Tư pháp cơ bản tán thành dự thảo Luật.

Dự kiến, dự án Luật Tổ chức TAND (sửa đổi) sẽ được Quốc hội xem xét, thông qua tại kỳ họp thứ 7 (tháng 5-2024).

ĐỨC MINH