Mạnh tay phân cấp ngân sách, cắt giảm thủ tục hành chính

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày tờ trình Luật Ngân sách (sửa đổi)

Trình bày Tờ trình về dự án Luật Ngân sách nhà nước (sửa đổi), Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, Luật Ngân sách hiện hành có nhiều bất cập, phải sửa đổi, bổ sung để đáp ứng yêu cầu phát triển, tăng trưởng ở mức hai con số trong kỷ nguyên phát triển, kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.

Do đó, dự thảo Luật Ngân sách (sửa đổi) sẽ thể chế hóa các chủ trương, định hướng của Đảng và Nhà nước về ngân sách Nhà nước. Đồng thời, tập trung vào việc đổi mới cơ chế, phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi, đảm bảo vai trò chủ đạo của ngân sách Trung ương đồng thời tăng tính chủ động cho ngân sách địa phương.

Một trong những quan điểm xây dựng luật quan trọng là phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn giữa Trung ương và địa phương, gắn với quyền và trách nhiệm của từng cấp theo phương châm "cấp nào thực hiện hiệu quả, kịp thời nhất thì giao cho cấp đó thực hiện"; "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm". Tăng cường và nâng cao hiệu quả giám sát của Quốc hội và HĐND các cấp.

Dự thảo Luật cũng cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục về quy trình xây dựng và thông báo số kiểm tra thu, chi ngân sách hàng năm, dự kiến thu, chi ngân sách 2 năm tiếp theo cho các bộ, cơ quan trung ương và các địa phương; quy trình xây dựng và báo cáo kế hoạch tài chính - ngân sách nhà nước 3 năm đến các cấp có thẩm quyền.

Cùng với đó, việc xác định tỷ lệ phân chia một số khoản thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương do tỷ lệ phân chia đã được quy định, giảm bớt quá trình xác định tỷ lệ phân chia sau mỗi thời kỳ ổn định ngân sách.

Trong quá trình chấp hành ngân sách, dự thảo cũng quy định theo hướng tăng phân cấp, phân quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và UBND các cấp…

Dự thảo luật cũng sửa đổi, bổ sung nhiệm vụ chi lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Theo đó, các nhiệm vụ chi sẽ được bố trí từ hai nguồn chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, nhằm tăng cường chủ động, linh hoạt và đảm bảo hiệu quả kịp thời hơn.

Đồng thời, quy định thêm một số nhiệm vụ chi NSNN được bố trí từ hai nguồn (chi đầu tư công và chi thường xuyên) gồm: Công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng; chi phí chuẩn bị, phê duyệt dự án đầu tư công sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi của nhà tài trợ nước ngoài; lập, thẩm định, phê duyệt báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư; lập, thẩm định, quyết định đầu tư dự án, hoạt động quy hoạch.

Về ngân sách dự phòng, dự thảo điều chỉnh tăng mức bố trí dự phòng từ 2% đến 5%; bổ sung quy định phạm vi chi từ nguồn dự phòng đối với bổ sung chi dự trữ quốc gia; nhiệm vụ đối ngoại đột xuất, cấp bách của Nhà nước; chia sẻ phần giảm doanh thu đối với các dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP). Thời gian phải hoàn trả tạm ứng cho Quỹ dự trữ tài chính được nâng lên 12 tháng kể từ ngày tạm ứng.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho biết Ủy ban cơ bản nhất trí với nhiều nội dung của dự án luật.

Về phân cấp nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản nhất trí với việc thay đổi phương thức phân chia nguồn thu giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, theo đó bỏ quy định các nguyên tắc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi và quan hệ giữa các cấp ngân sách trong thời kỳ ổn định ngân sách. Về tỷ lệ phân chia, đa số ý kiến nhất trí với phương án 2 trong Dự thảo Luật, theo đó chỉ quy định trong dự thảo Luật về nguyên tắc, các nguồn thu phân chia. Giao Chính phủ xây dựng phương án về tỷ lệ phân chia trình Quốc hội xem xét, quyết định, điều chỉnh.

Về điều chỉnh dự toán ngân sách nhà nước, một số ý kiến nhất trí với dự thảo Luật nhằm nâng cao tính chủ động, hiệu quả và kịp thời trong điều hành NSNN, đặc biệt là đối với Chính phủ và UBND các cấp ở địa phương. Tuy nhiên, theo các đại biểu, để bảo đảm kỷ luật, kỷ cương tài chính, dự thảo Luật cần quy định rõ về các trường hợp được phép điều chỉnh dự toán, giới hạn trong các nguyên nhân khách quan, tình huống khẩn cấp, cấp bách, tránh lạm dụng điều chỉnh quá mức so với dự toán đã được Quốc hội phê duyệt.

Bên cạnh đó, chế độ và quy trình báo cáo phải minh bạch, cụ thể, làm căn cứ cho công tác thanh tra, kiểm tra, kiểm toán và quyết toán ngân sách. Việc phân cấp nhiệm vụ cần gắn với trách nhiệm cá nhân người đứng đầu.

H.T