Một thập kỷ ổn định kinh tế vĩ mô, tạo đà tăng trưởng

Chìa khóa ổn định kinh tế vĩ mô

Trong gần một thập kỷ qua, Việt Nam được xem là điểm sáng hiếm hoi trong khu vực khi duy trì được lạm phát ở mức thấp và ổn định, trung bình chỉ khoảng 2,8%/năm, thấp hơn đáng kể so với nhiều nền kinh tế mới nổi. Thành quả này là kết quả của chính sách điều hành linh hoạt, phối hợp hiệu quả giữa tài khóa – tiền tệ – giá cả, giúp giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô và tạo dư địa cho tăng trưởng GDP mạnh mẽ.

Số liệu chỉ số giá tiêu dùng (CPI) 9 tháng năm 2025 cũng tiếp tục theo xu thế đó.

Bà Nguyễn Thu Oanh, Trưởng ban Thống kê dịch vụ và giá, Cục Thống kê (Bộ Tài chính) cho biết, CPI bình quân 9 tháng tăng 3,27% so với cùng kỳ năm 2024, vẫn nằm trong ngưỡng mục tiêu Quốc hội đặt ra cho năm nay.

Một thập kỷ lạm phát được kiểm soát, tạo đà tăng trưởng kinh tế bền vững. Ảnh: N.L

Theo bà Oanh, lạm phát được kiểm soát chủ yếu nhờ nguồn cung hàng hóa trong nước dồi dào, đặc biệt là lương thực và thực phẩm, nhóm chiếm tỷ trọng lớn trong rổ hàng hóa CPI. Việt Nam không chỉ đáp ứng đủ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu ổn định, qua đó giữ được cân đối cung - cầu và hạn chế biến động giá.

Bà Oanh cho biết thêm, để chủ động ứng phó với áp lực lạm phát, Chính phủ đã điều hành đồng bộ chính sách tài khóa và tiền tệ, duy trì thanh khoản hợp lý, điều hành linh hoạt lãi suất, giảm thuế phí đầu vào, đồng thời thực hiện hiệu quả các biện pháp bình ổn giá.

Thực tế, sức ép tăng giá hàng hóa không năm nào là không có. Nhưng trong suốt nhiều năm qua, Chính phủ đã triển khai hàng loạt giải pháp căn cơ để giá cả không “té nước theo mưa”.

Khi giá xăng dầu trên thị trường thế giới tăng phi mã, Chính phủ đã liên tục đề xuất Quốc hội giảm thuế bảo vệ môi trường với xăng dầu, lần đầu tiên là vào ngày 11/7/2022. Chính sách này vẫn đang được duy trì cho đến nay, đã góp phần quan trọng hạ nhiệt giá cả hàng hóa khi xăng dầu vốn được ví là “mạch máu” của nền kinh tế, tác động sâu rộng đến mọi mặt hàng.

Cùng với đó, Chính phủ đã điều hành chính sách tài khóa linh hoạt, thận trọng. Chính phủ nhiều lần trình Quốc hội giảm thuế giá trị gia tăng (VAT) từ 10% xuống 8%, giãn, hoãn thuế với giá trị lên đến hàng trăm nghìn tỷ đồng cho doanh nghiệp, người dân trong bối cảnh khó khăn, qua đó hỗ trợ sản xuất mà không gây sốc cung tiền.

Điểm đáng chú ý, dù thực hiện nhiều biện pháp miễn, giảm thuế phí, nhưng cân đối ngân sách nhiều năm qua vẫn được duy trì tốt và bền vững.

Tỷ lệ huy động NSNN 5 năm đạt khoảng 18,3% GDP, trong khi thực hiện giảm, gia hạn thuế, phí… khoảng 1,1 triệu tỷ đồng để đồng hành, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp trong giai đoạn dịch bệnh toàn cầu và phục hồi kinh tế.

Tỷ lệ chi đầu tư tăng từ 28% lên 32% tổng chi NSNN và tăng thu, tiết kiệm chi khoảng 1,5 triệu tỷ đồng để tăng đầu tư phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng, các tuyến đường cao tốc, quốc phòng, an ninh, xây dựng trường học, bệnh viện, xóa nhà tạm, nhà dột nát… Triệt để tiết kiệm chi cho các hoạt động hành chính, cùng với việc sắp xếp lại tổ chức bộ máy, đã dành khoảng 17% tổng chi NSNN hằng năm cho an sinh xã hội.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, công tác quản lý tài chính - NSNN tiếp tục đạt được nhiều kết quả nổi bật, toàn diện, hoàn thành toàn bộ 12/12 chỉ tiêu tài chính - NSNN chủ yếu giai đoạn 2021-2025.

Bội chi NSNN bình quân 5 năm 2021-2025 khoảng 3,1-3,2% GDP; nợ công năm 2025 ước khoảng 35-36% GDP, được kiểm soát tốt, góp phần củng cố xếp hạng tín nhiệm quốc gia.

Theo lãnh đạo Bộ Tài chính, các thị trường vốn tiếp tục phát triển theo hướng an toàn, bền vững và hội nhập, trở thành kênh huy động vốn cho nền kinh tế. Tính đến 30/9/2025, quy mô thị trường trái phiếu đạt 3,76 triệu tỷ, tương đương 32,8% quy mô GDP, quy mô vốn hóa thị trường chứng khoán đạt trên 9 triệu tỷ đồng, tương đương 78,4% quy mô GDP.

Năm 2025, Việt Nam đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí và được quốc tế nâng hạng thị trường chứng khoán từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi, tạo cơ hội lớn để huy động các nguồn lực trung và dài hạn từ các quỹ, các nhà đầu tư quốc tế phục vụ phát triển kinh tế.

Tăng niềm tin của người dân và doanh nghiệp

Chia sẻ với PV VietNamNet, TS. Nguyễn Đức Độ, Phó Viện trưởng Viện Kinh tế Tài chính (Học viện Tài chính) cho hay, Việt Nam đã thành công trong việc kiểm soát lạm phát ở mức dưới 4% trong khoảng 10 năm trở lại đây với mức tính trung bình chỉ khoảng 2,8%/năm.

Theo ông Độ, kết quả này góp phần quan trọng vào việc duy trì ổn định kinh tế vĩ mô, tăng niềm tin của người dân và doanh nghiệp vào đồng nội tệ, đồng thời kiến tạo môi trường kinh doanh thuận lợi.

Chính phủ đã nhiều lần giảm thuế giá trị gia tăng từ 10% xuống 8%.

“Ngân hàng Nhà nước đã kiểm soát tốt cung tiền, tín dụng tăng trưởng mức vừa phải gần 14%/năm, cùng với việc duy trì mặt bằng lãi suất thực dương. Đây là những yếu tố cơ bản giúp lạm phát được giữ ổn định ở mức thấp trong thời gian qua”, ông Độ phân tích.

Trên thực tế, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã và đang điều hành chính sách tiền tệ theo hướng định hướng các tổ chức tín dụng (TCTD) triển khai đồng bộ các giải pháp nhằm ổn định mặt bằng lãi suất huy động và giảm lãi suất cho vay, qua đó hỗ trợ doanh nghiệp và người dân phát triển sản xuất, kinh doanh.

Sau khi mạnh tay cắt giảm lãi suất điều hành trong năm 2023, bước sang năm 2024 đến nay, NHNN tiếp tục giữ nguyên các mức lãi suất chủ chốt, tạo điều kiện để TCTD tiếp cận nguồn vốn từ NHNN với chi phí thấp, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Song song đó, NHNN thường xuyên chỉ đạo hệ thống TCTD cắt giảm chi phí hoạt động, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số và áp dụng nhiều biện pháp khác để tiếp tục hạ lãi suất cho vay.

Cơ quan này cũng đã tổ chức làm việc trực tiếp và ban hành văn bản yêu cầu toàn hệ thống TCTD ổn định lãi suất huy động, giảm lãi suất cho vay, sẵn sàng chia sẻ một phần lợi nhuận để hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng ngân hàng.

Nhờ đó, mặt bằng lãi suất tiếp tục xu hướng giảm. Tính đến ngày 30/6/2025, lãi suất cho vay bình quân đối với các khoản vay mới của khối ngân hàng thương mại đạt khoảng 6,9%/năm, giảm 0,1 điểm % so với cuối năm 2024. Lãi suất tiền gửi bình quân ở mức 4,0%/năm, cũng giảm khoảng 0,1 điểm % so với cuối năm 2024.

“Yếu tố then chốt để kiểm soát lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô là không để cung tiền, tín dụng tăng quá mạnh. Đồng thời, lãi suất cần được duy trì ở mức thực dương. Nếu đảm bảo được hai điều kiện này, khả năng sẽ ổn định kinh tế vĩ mô trong những năm tới”, TS. Nguyễn Đức Độ nhấn mạnh.

Nguyễn Lê