Mua bán tín chỉ carbon: Vẫn đợi... chính sách

Nhiều dự án có thể khai thác được ngay

Các lĩnh vực giao thông vận tải, nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng… ở TPHCM được đánh giá là có nhiều tiềm năng tạo ra tín chỉ carbon để tham gia thị trường carbon trong tương lai. “Dự án đường sắt cao tốc Sài Gòn - Cần Thơ do Công ty CT Trains đề xuất đã thu hút sự quan tâm đặc biệt”, ông Nguyễn Võ Trường An, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Sàn giao dịch tín chỉ carbon ASEAN, cho biết. Theo nghiên cứu, dự án sẽ giảm 10 triệu tấn CO2 mỗi năm đến từ việc giảm hàng triệu ô tô lưu thông trên đường bộ khu vực này. Với mức giảm phát thải CO2 như vậy sẽ tạo ra lượng lớn tín chỉ carbon, khi bán đi sẽ đem lại số tiền khủng.

Metro là giải pháp vượt trội trong việc bảo vệ môi trường do khả năng chuyên chở lượng hành khách lớn với mức tiêu hao năng lượng thấp. Ảnh: HOÀNG HÙNG

Đối với tuyến metro số 1 (Bến Thành - Suối Tiên), bà Đinh Thùy Chi, Công ty TNHH MTV Đường sắt đô thị số 1, cho biết, metro là giải pháp mang lại nhiều ưu điểm vượt trội trong việc bảo vệ môi trường do khả năng chuyên chở lượng hành khách lớn với mức tiêu hao năng lượng thấp hơn nhiều so với các phương tiện khác. Sản lượng vận chuyển hành khách năm 2025 trên tuyến metro số 1 dự kiến khoảng 40.000 lượt mỗi ngày. Nếu làm một phép tính đơn giản, cứ 2 hành khách sử dụng chung một xe gắn máy thì giảm được gần 20.000 lượt xe gắn máy chạy bằng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trên đường. Đặt giả thiết, nếu mỗi xe máy trên di chuyển quãng đường 3km và phát thải 3.000g khí CO2 thì với việc chuyển sang di chuyển bằng metro sẽ giảm phát thải khoảng 60 tấn CO2, như vậy có thể tạo ra được 60 tín chỉ carbon mỗi ngày.

Trong khi đó, theo nghiên cứu của Trường Đại học Nông Lâm TPHCM, hoạt động trồng rừng gắn với thị trường tín chỉ carbon ở Khu dự trữ sinh quyển rừng ngập mặn Cần Giờ được đánh giá rất cao. Hiện tổng diện tích rừng ngập mặn Cần Giờ là 75.700ha, trong đó vùng lõi trên 4.700ha, vùng đệm trên 41.000ha và vùng chuyển tiếp gần 30.000ha. Rừng Cần Giờ là nơi hấp thụ carbon và giảm lượng phát thải khí nhà kính nhiều nhất của TPHCM, được xem là “bể carbon xanh”, giá trị tín chỉ carbon được tính cao hơn 1,5-1,8 lần so với các loại rừng khác. Theo ước tính, nếu bán tín chỉ carbon rừng Cần Giờ có thể thu khoảng 70 triệu USD mỗi năm. Tuy vậy, hành lang pháp lý mua bán tín chỉ carbon đối với rừng ngập mặn chưa hoàn thiện, nên chưa thể khai thác.

Sớm có bộ pháp lý đầy đủ

Thực hiện Nghị quyết 98 về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TPHCM, thành phố cũng đã lựa chọn hợp phần điện mặt trời mái nhà cho các tòa nhà công và hợp phần lắp đặt, thay thế hệ thống đèn đường từ dạng đèn sợi đốt sang đèn LED để triển khai tạo tín chỉ carbon. Đến nay, cả hai dự án này vẫn đang đợi chính sách phê duyệt.

Theo ông Nguyễn Việt Trường An, Phó phòng Đầu tư, Công ty Đầu tư tài chính Nhà nước TPHCM (đơn vị điều phối và thực hiện cơ chế cấp tín chỉ carbon cho hai hợp phần điện mặt trời mái nhà cho các tòa nhà công và lắp đặt, thay thế hệ thống đèn đường từ dạng đèn sợi đốt sang đèn LED), cho biết, vướng mắc lớn nhất trong khi triển khai là việc mua bán tín chỉ carbon còn rất mới mẻ, trong khi quy định hiện hành của Việt Nam chưa được cập nhật đầy đủ, cần phải đợi bộ, ngành có hướng dẫn cụ thể mới triển khai được.

Nói rõ hơn về vấn đề này, TS Tô Thị Thùy Trang, Viện Nghiên cứu phát triển TPHCM, cho rằng, các dự án tiềm năng tạo tín chỉ carbon ở TPHCM đang triển khai bị thiếu hành lang pháp lý chi tiết cho các hoạt động thanh toán, đánh giá, thẩm định tín chỉ carbon, từ đó dẫn đến cản trở cho việc hình thành thị trường và triển khai thực hiện; nhận thức về thị trường carbon cũng chưa đồng bộ, có nhiều nội dung chưa được hiểu biết tường tận; thiếu kết nối với các thị trường quốc tế, nơi tín chỉ có thể bán với giá cao, ổn định.

“Thị trường carbon đóng vai trò quan trọng trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Việc xây dựng và vận hành thị trường carbon hiệu quả, minh bạch có ý nghĩa hết sức quan trọng, cũng là trách nhiệm lớn mà TPHCM đã cam kết và hướng tới, không chỉ vì lợi ích môi trường mà còn vì sự phát triển bền vững và công bằng xã hội”, TS Tô Thị Thùy Trang đề xuất.

Cùng nêu giải pháp, PGS-TS Nguyễn Hồng Quân, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển kinh tế tuần hoàn, cho rằng, thị trường carbon đòi hỏi phải có sự chung tay của nhiều bên. Giai đoạn này, vai trò của chính quyền rất quan trọng, người lãnh đạo phải thực sự quyết tâm, phải đóng vai trò là người dẫn dắt cuộc chơi. Nếu không có sự quyết tâm, thúc đẩy triển khai các dự án thì những tiềm năng cũng mãi là tiềm năng, hết sức lãng phí.

MINH HẢI