Mục đích và những ảnh hưởng từ 'cuộc chiến thương mại' của ông Trump

Theo Project Syndicate, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã chính thức phát động "cuộc chiến thương mại" từ đầu tháng 2, thông qua việc áp thuế bổ sung 10% với hàng hóa từ Trung Quốc. Ông chủ Nhà Trắng sau đó tiếp tục công bố mức thuế 25% đối với tất cả mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu vào Mỹ.

Để đáp trả, Trung Quốc cũng chính thức áp thuế với lượng hàng hóa nhập khẩu trị giá 14 tỷ USD của Mỹ từ ngày 10/2. Ngoài đối thủ quen thuộc là Trung Quốc, ông Trump cũng chỉ trích đồng minh EU, và khẳng định "chắc chắn sẽ áp thuế" với khối này.

Theo giới quan sát, ông Trump đang sử dụng "thuế quan" như vũ khí chính trong cuộc chiến thương mại, là công cụ giúp Mỹ đạt được lợi thế trên bàn đàm phán về mọi vấn đề, từ kinh tế, nhập cư, cho tới cuộc chiến chống ma túy. Ông Howard Lutnick, ứng viên Bộ trưởng Thương mại Mỹ của ông Trump, cũng thừa nhận rằng "đó không phải là thuế quan thông thường, mà là hành động chính trị".

Chiến thuật của ông Trump bước đầu đang đem lại hiệu quả, khi Canada và Mexico đã phải nhượng bộ về vấn đề an ninh biên giới và kiểm soát fentanyl. Tuy vậy, về lâu dài, việc sử dụng "thuế quan" để đạt được các mục tiêu phi thương mại có thể làm tổn hại tới nền kinh tế Mỹ.

Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: NYT

Hiểu một cách đơn giản, nếu một nhà bán lẻ tại Mỹ nhập khẩu 1 đôi giày có giá 100 USD từ Trung Quốc, mức thuế mới của ông Trump sẽ khiến họ tốn thêm 10 USD. Vậy ai sẽ trả số tiền này?

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, mức thuế nhập khẩu cũng làm các nhà bán lẻ bị thiệt hại không nhỏ. Khi không thể cân đối chi phí hoặc tìm nguồn cung mới, họ buộc phải tăng giá bán ra. Nếu tình trạng này diễn ra trong thời gian dài, người tiêu dùng tại Mỹ buộc phải cắt giảm chi tiêu, gây ảnh hưởng trực tiếp tới nền kinh tế.

Trên lý thuyết, khi hai quốc gia bước vào một cuộc chiến thương mại thông qua thuế quan, cả hai đều phải chịu ảnh hưởng tương đương. Tuy nhiên, thực tế lại không giống như vậy.

Trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, các nhà nhập khẩu Mỹ phải chịu thiệt hại lớn hơn rất nhiều so với Trung Quốc, đơn giản là do các nhà nhập khẩu Trung Quốc có thể nhanh chóng tìm được nguồn cung mới. Dầu và thực phẩm là 2 mặt hàng xuất khẩu hàng đầu của Mỹ sang Trung Quốc, nhưng đã bị Nga và các quốc gia khác thay thế.

Ở chiều ngược lại, Trung Quốc là "công xưởng toàn cầu", và các nhà nhập khẩu tại xứ sở cờ hoa phải vật lộn để tìm nguồn cung khác, gây ra gánh nặng trực tiếp lên người tiêu dùng Mỹ.

Tất nhiên là chính quyền Tổng thống Trump lẫn cựu Tổng thống Joe Biden đều nhận ra điều này, và đã đưa ra hàng loạt chính sách khuyến khích sản xuất trong nước để giảm sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng Trung Quốc. Tuy vậy, tác động của các chính sách này vẫn chưa rõ ràng, và không có gì đảm bảo sẽ cân bằng được "gánh nặng thuế quan".

Việt Dũng