Mỹ chuẩn bị xuất xưởng hàng trăm tiêm kích F-35
Văn phòng Chương trình F-35 (JPO) và Lockheed Martin đã ký hợp đồng trị giá 24,29 tỷ USD, để sản xuất thêm 296 tiêm kích tàng hình F-35 Lightning II trong lô 18 và 19.
Theo công bố, giá trung bình của cả ba biến thể F-35 trong hợp đồng mới là khoảng 82,4 triệu USD mỗi chiếc. Tuy nhiên, mức giá này chưa bao gồm động cơ F135 – bộ phận đắt đỏ nhất trong toàn bộ dây chuyền sản xuất.
Tiêm kích F-35. (Nguồn: MW)
Trước đây, biến thể F-35A từng đạt mức giá thấp kỷ lục, chỉ còn 79,2 triệu USD mỗi chiếc trong lô 13 vào năm 2019, giảm xuống 77,9 triệu USD vào năm 2020, bao gồm cả động cơ. Điều này cho thấy chi phí của F-35 từng có thời kỳ giảm sâu, ngay cả khi công nghệ tích hợp ngày càng phức tạp hơn.
Lockheed Martin khẳng định rằng chi phí hiện nay vẫn được kiểm soát chặt chẽ, bởi mức tăng giá trong lô 18 và 19 thấp hơn tỷ lệ lạm phát chung của nền kinh tế toàn cầu. Đại diện JPO cũng nhấn mạnh, dù chi phí đơn vị có tăng lên, tổng mức giá thanh toán sau điều chỉnh vẫn thấp hơn so với chỉ số lạm phát, thực tế chi phí trung bình của mỗi chiếc trong lô 18–19 gần như tương đương với các lô 15–17.
Một điểm đáng chú ý khác là tỷ lệ phân bổ. Trong tổng số 134 máy bay sản xuất ở lô 19, chỉ 69 chiếc được bàn giao cho quân đội Mỹ, còn lại sẽ dành cho khách hàng quốc tế. Trong số này, Không quân Mỹ sẽ nhận 40 chiếc F-35A, Thủy quân Lục chiến nhận 12 chiếc F-35B và 8 chiếc F-35C, trong khi Hải quân sẽ tiếp nhận 9 chiếc F-35C.
Kế hoạch mua sắm của Không quân Mỹ cũng đang thu hẹp đáng kể so với ban đầu. Nếu như vào đầu thập niên 2010, lực lượng này từng dự kiến mua tới 110 chiếc F-35A mỗi năm, thì con số hiện tại chỉ còn 40 chiếc và có thể tăng nhẹ lên 48.
Bộ Quốc phòng Mỹ thậm chí còn cân nhắc cắt giảm ngân sách trong năm tài khóa 2026, chỉ mua 24 chiếc F-35A, do nguồn lực phải phân bổ cho nhiều chương trình khác như tiêm kích thế hệ sáu F-47, F-15EX nâng cấp, tên lửa đạn đạo liên lục địa Sentinel và máy bay ném bom tàng hình B-21.
Trong bối cảnh đó, Lockheed Martin nhiều lần nhấn mạnh rằng F-35 sẽ có cơ hội nhận thêm vốn nếu các chương trình thế hệ sáu của Mỹ hoặc Hải quân bị trì hoãn. Khi đó, F-35 không chỉ tiếp tục đóng vai trò chủ lực mà còn được tích hợp nhiều công nghệ tiên tiến vốn dành cho thế hệ mới, chẳng hạn như động cơ chu kỳ thích ứng thay thế F135. Biến thể nâng cấp toàn diện này được dự đoán có giá gần gấp đôi các phiên bản hiện tại, dù vẫn rẻ hơn đáng kể so với chi phí phát triển và vận hành một tiêm kích thế hệ sáu hoàn toàn mới.
Mối lo lớn hơn lại đến từ Trung Quốc. Năm 2024, Bắc Kinh bất ngờ công bố hai mẫu tiêm kích thế hệ sáu đã bước vào giai đoạn bay thử. Sự kiện này ngay lập tức tác động đến thị trường, khiến cổ phiếu Lockheed Martin sụt giảm. Giới phân tích cho rằng từ đầu những năm 2030, F-35 dù đã nâng cấp, vẫn có nguy cơ bị các dòng chiến đấu cơ Trung Quốc vượt trội về năng lực không chiến, đe dọa vị thế của chiến đấu cơ chủ lực phương Tây.
