Mỹ ngăn chặn làn sóng xe điện Trung Quốc như thế nào?

Để ngăn chặn làn sóng xe điện Trung Quốc, Mỹ đã có nhiều giải pháp.

Thứ nhất, mức thuế 27,5% của Mỹ (2,5% đối với tất cả ô tô nhập khẩu cộng với 25% thuế nhập khẩu cụ thể vào Trung Quốc) là tương đối cao. Thứ hai, xe Trung Quốc không đủ điều kiện nhận tín dụng thuế xe điện dành cho người tiêu dùng theo Đạo luật giảm lạm phát (IRA), gây bất lợi cho họ trên thị trường Mỹ. Thứ ba, căng thẳng địa chính trị có thể đã khiến các nhà sản xuất ô tô Trung Quốc chủ động rời xa thị trường Mỹ để đi tìm các thị trường khác ở châu Á hay châu Âu.

Nhưng không có gì đảm bảo rằng tình trạng này sẽ tiếp diễn, đặc biệt khi các công ty Trung Quốc phải đối mặt với áp lực ngày càng tăng trong việc giảm bớt sản lượng dư thừa của họ. Kết quả là, việc hành động sớm sẽ có lợi cho Mỹ.

Chính quyền Biden có sẵn một số công cụ để thực hiện việc này. Giống như châu Âu, nước này có thể khởi xướng một cuộc điều tra trợ cấp theo luật thuế chống trợ cấp của Mỹ và thậm chí kết hợp với điều tra chống bán phá giá nếu có thể cho thấy các công ty ô tô Trung Quốc đang tính giá thấp một cách không công bằng. Thách thức ở đây là chứng minh theo quy định rằng ngành công nghiệp trong nước bị tổn thương do hàng nhập khẩu từ Trung Quốc khi lượng ô tô Trung Quốc nhập khẩu cho đến nay không đáng kể.

Một giải pháp thay thế có thể là một cuộc điều tra mới theo Mục 301 của Đạo luật Thương mại Mỹ, tập trung hoàn toàn vào các hành vi không công bằng của Trung Quốc trong lĩnh vực ô tô và pin, nhưng điều này sẽ khá mất thời gian. Chính quyền cũng có thể xem xét khởi kiện vì lý do an ninh quốc gia hoặc vì các biện pháp bảo vệ, nhưng các biện pháp đó sẽ không dành riêng cho Trung Quốc và có thể dẫn đến tranh chấp với các đồng minh và đối tác.

Thay vì bắt đầu các cuộc điều tra thương mại kéo dài, chính quyền Biden có sẵn một cơ chế khác. Chính quyền Mỹ có thể điều chỉnh thuế xe như một phần của thương mại đại diện của ông Biden đang tiến hành xem xét Mục 301 bắt buộc về các mức thuế quan rộng hơn đối với Trung Quốc do cựu tổng thống Donald Trump áp đặt.

Quá trình xem xét này, dự kiến hoàn thành vào cuối năm nay, có thể cho phép Mỹ tăng thuế 27,5% lên mức chắc chắn hơn sẽ bảo vệ thị trường Mỹ khỏi sự tấn công dữ dội của xe điện Trung Quốc.

Điều quan trọng là điều này có thể được thực hiện như một phần của kế hoạch tái cân bằng tổng thể về thuế quan, mở đường cho Mỹ giảm thuế đối với các mặt hàng tiêu dùng và công nghiệp khác đang gây tổn hại đến lợi ích của Mỹ hơn là của Trung Quốc.

Đại diện thương mại Katherine Tai đã nhiều lần cho rằng Mỹ cần sử dụng các công cụ thương mại của mình một cách chiến lược. Đây là cơ hội hoàn hảo để đưa mục tiêu chính sách này vào thực tế.

Thực tế, những hành động chống lại các hành vi không công bằng là điều cần thiết để ngăn chặn ngành công nghiệp liên quan đến ngành ô tô như thép, nhôm và năng lượng mặt trời phải chịu thiệt hại.

Giữa những tràng pháo tay vang dội từ quốc hội châu Âu, Chủ tịch Ủy ban Ursula von der Leyen mới đây đã tuyên bố bắt đầu một cuộc điều tra trợ cấp đối với các hành vi thương mại không công bằng của Trung Quốc trong lĩnh vực xe điện.

Đây là một bước đi táo bạo trước nguy cơ bị trừng phạt đối với ô tô châu Âu và các công ty khác hoạt động tại Trung Quốc. Nhớ lại các hành vi không công bằng của Trung Quốc đã dẫn đến sự sụp đổ của ngành năng lượng mặt trời châu Âu như thế nào, Chủ tịch von der Leyen nhấn mạnh sự cấp thiết của châu Âu để tránh trước số phận tương tự trong lĩnh vực ô tô.

Động thái của EU hy vọng sẽ khiến các nhà hoạch định chính sách Mỹ đánh giá các công cụ chính sách của riêng họ và phát triển phản ứng chủ động.

Trong thập kỷ qua, ngành công nghiệp xe điện Trung Quốc đã được hưởng lợi từ các khoản trợ cấp lớn của nhà nước và các hỗ trợ khác của chính phủ. Điều này đã mở đường cho nước này trở thành nước xuất khẩu xe lớn nhất toàn cầu trong năm nay, vượt qua Đức và Nhật Bản. “Phương tiện và thiết bị năng lượng mới” là một trong 10 lĩnh vực công nghệ được nhắm đến để dẫn đầu toàn cầu trong chính sách Made in China 2025 của chính quyền Bắc Kinh.

Hơn nữa, Trung Quốc còn có chiến lược đảm bảo các mỏ khoáng sản quan trọng trên khắp thế giới cần thiết cho sản xuất pin, chẳng hạn như lithium. Điều đó có nghĩa là trong vài năm, Bắc Kinh đã có thể tuyên bố rằng xe điện sử dụng pin do Trung Quốc sản xuất, loại pin chiếm tới 60% giá trị của một chiếc ô tô. Trong khi Trung Quốc có thị trường ô tô nội địa lớn nhất thế giới với khoảng 26 triệu xe, các công ty xe điện của nước này đang sản xuất nhiều hơn mức thị trường nội địa có thể tiêu thụ, lên tới 10 triệu xe mỗi năm, theo một số ước tính.

Ở nhiều khía cạnh, vở kịch cuộc chiến EV trông giống với những gì Bắc Kinh đã làm trong việc phát triển các lĩnh vực năng lượng mặt trời, thép và nhôm. Trong những ngành này, các khoản trợ cấp khổng lồ dẫn đến sản xuất quá mức và nguồn cung dư thừa, làm bão hòa thị trường toàn cầu và làm tê liệt các đối thủ cạnh tranh quốc tế. Tình trạng dư cung xe điện đã lan đến châu Âu và nhiều nơi khác trên thế giới. Đó chính là những gì mà Mỹ đã sớm nhìn thấy được và đưa ra biện pháp ứng phó khẩn cấp, trong khi châu Âu vẫn đang loay hoay tìm các biện pháp để ngăn chặn Trung Quốc.

Nam Nguyễn