Ngành ô tô Trung Quốc trong cơn khủng hoảng nợ chuỗi cung ứng

10 ngày sau khi chính phủ Trung Quốc công bố chính sách phải thanh toán trong 60 ngày đối với các nhà sản xuất ô tô trong nước, một nhân viên tại một trong những thương hiệu mới đã nói rằng công ty đã hoàn thành các đánh giá nội bộ và quyết định áp dụng chính sách này cho tất cả các tài khoản. Chính sách bao gồm cả các khoản nợ mới và nợ chưa thanh toán, và được áp dụng bất kể loại nhà cung cấp nào. Ảnh minh họa.

Đó là một bước đi mà không phải nhà sản xuất ô tô nào cũng có thể thực hiện. Đối với nhiều công ty có dòng tiền eo hẹp, việc rút ngắn thời hạn thanh toán các khoản phải trả hiện có có thể gây ra căng thẳng tài chính hoặc thậm chí là khủng hoảng nợ.

Về phía cung ứng, một số nhà cung cấp nói với họ vẫn chưa thấy bất kỳ thay đổi đáng kể nào sau một tháng triển khai chính sách.

Hiện tại, hy vọng vẫn còn khá xa vời. Một chuyên gia kỳ cựu về chuỗi cung ứng với hơn 20 năm kinh nghiệm chỉ ra rằng nếu thời hạn 60 ngày chỉ bắt đầu sau khi hóa đơn được phát hành, quy định này có thể sẽ không có nhiều tác động thực tế.

Cuộc chiến giá cả đang diễn ra trong ngành ô tô Trung Quốc vẫn chưa kết thúc, nhưng một tranh chấp mới về điều khoản thanh toán đã nổi lên. Khi chuỗi cung ứng tiếp tục được củng cố, các nhà cung cấp hiện phải đối mặt với một đợt điều chỉnh hoạt động và tài chính khác.

Nguyên nhân đằng sau việc thanh toán chậm trễ

Một đánh giá về tám nhà sản xuất xe du lịch niêm yết công khai trên thị trường cổ phiếu bao gồm Nio, Xpeng và Li Auto cho thấy một xu hướng chung: chu kỳ thanh toán kéo dài. Điều này phản ánh một mô hình rộng hơn về áp lực hạ nguồn xuất phát từ công suất dư thừa và cạnh tranh nội bộ ngày càng gia tăng.

Cuộc chiến giá cả bắt đầu từ năm 2023 đã tiếp tục làm giảm biên lợi nhuận của các nhà sản xuất ô tô. Theo Cục Thống kê Quốc gia Trung Quốc, biên lợi nhuận trong ngành ô tô đã giảm từ 8% năm 2017 xuống còn 4,3% năm 2024, với biên lợi nhuận quý 1 tiếp tục giảm xuống còn 3,9%.

Mặc dù cạnh tranh về giá là một phần của vấn đề, nhưng những thách thức từ phía cầu cũng đang diễn ra. Một mẫu xe trước đây sử dụng nhiều linh kiện nhập khẩu, làm tăng chi phí và không được người tiêu dùng đón nhận. Điều này đã thúc đẩy các nhà sản xuất ô tô nội địa hóa sản xuất và giảm chi phí thông qua các phương pháp như phân tích giá trị và kỹ thuật giá trị (VAVE).

Khi biên lợi nhuận giảm, các nhà sản xuất ô tô bắt đầu chuyển áp lực chi phí ngược dòng. Việc kéo dài thời hạn thanh toán đã trở thành một thông lệ được áp dụng rộng rãi.

Điều này càng trở nên trầm trọng hơn do sự mất cân bằng về mặt cấu trúc trong khả năng thương lượng. Hầu hết các nhà cung cấp, do thiếu đòn bẩy, đã buộc phải chấp nhận những điều khoản này.

"Cạnh tranh giữa các nhà cung cấp vốn đã rất gay gắt. Nếu bạn không chấp nhận các điều khoản thanh toán dài hạn, bạn có nguy cơ mất đơn hàng", Xu Fei, một người trong ngành, cho biết. Một nhà cung cấp khác giấu tên cũng đồng tình: "Hầu hết các nhà cung cấp đã cam chịu điều này. Họ sẽ chấp nhận bất cứ điều gì để tồn tại”.

"Thà mất tiền còn hơn là để dây chuyền sản xuất ngừng hoạt động", một cựu chiến binh khác trong ngành cho biết.

Mặc dù cạnh tranh gay gắt có thể là một phần của thị trường đang trưởng thành, nhưng việc lạm dụng tài chính chuỗi cung ứng đã làm giảm thêm khả năng tồn tại của nhà cung cấp. Heyu, người điều hành một công ty kiểm tra chuyên ngành, cho biết: "Chúng tôi sở hữu bằng sáng chế và được công nhận là nhà cung cấp chuyên biệt và tinh vi, nhưng biên lợi nhuận và chu kỳ tiền mặt của chúng tôi không đủ để duy trì hoạt động R&D đang diễn ra”.

Một nhà cung cấp khác, Lizhou, nói thêm: "Về cơ bản, chúng tôi đang duy trì hoạt động nhờ các khoản ứng trước của cổ đông. Việc mở rộng thậm chí còn không được xem xét”.

Trong cuộc chiến giá cả đang diễn ra, một số nhà sản xuất ô tô đã áp dụng phương pháp đấu thầu thấp nhất, củng cố một chu kỳ gây tổn hại cho cả hai phía của chuỗi cung ứng.

Tuy nhiên, tài chính chuỗi cung ứng, khi được sử dụng hợp lý, có thể cải thiện thanh khoản và hỗ trợ tăng trưởng, đặc biệt là khi tài chính ngân hàng truyền thống không đáp ứng được yêu cầu.

Thách thức trong triển khai

Mặc dù chính sách có vẻ rõ ràng, nhưng việc thực hiện lại khác nhau. Các nhà sản xuất ô tô áp dụng các quy trình thanh toán nội bộ khác nhau. Một số thanh toán theo từng giai đoạn, một số khác chỉ sau khi hoàn thành và phê duyệt công việc. Như Lizhou giải thích, các khoản thanh toán thường tuân theo một trình tự: hợp đồng, thực hiện, chấp nhận, lập hóa đơn và quyết toán cuối cùng.

Chu kỳ thanh toán khác nhau tùy thuộc vào loại hình mua sắm. Trước khi áp dụng chính sách 60 ngày, một số giao dịch mua ngắn hạn được thanh toán bằng tiền mặt trong vòng 90 ngày, trong khi việc mua sắm linh kiện lại tuân theo các mốc thời gian khác nhau.

Một vấn đề quan trọng là rất ít nhà sản xuất ô tô xác định rõ ràng thời điểm bắt đầu của chu kỳ 60 ngày. Từ góc độ của nhà cung cấp, thời gian nên bắt đầu từ khi giao hàng. Tuy nhiên, các nhà sản xuất ô tô thường yêu cầu bắt đầu bằng việc lập hóa đơn để tuân thủ chính sách thuế.

Theo Lizhou, nút thắt lớn nhất là quy trình nghiệm thu: “Đây là quy trình kém minh bạch nhất và dễ bị chậm trễ nhất. Sau khi hoàn thành công việc, các nhà cung cấp phải trải qua quá trình phê duyệt từ các bộ phận kinh doanh, kiểm soát nội bộ và nhóm kiểm toán. trước khi họ được phép xuất hóa đơn. "Bất kỳ bước nào trong số đó cũng có thể trì hoãn việc thanh toán một tháng”.

Nếu thời hạn 60 ngày chỉ bắt đầu sau khi xuất hóa đơn, "nó thực sự không thay đổi được gì", Lizhou nói thêm.

Một mối quan tâm khác là cách thức sử dụng các công cụ thanh toán. Trong số các nhà sản xuất ô tô đã cam kết áp dụng điều khoản 60 ngày do cơ quan chức năng yêu cầu, chỉ có SAIC Motor và BAIC Group tuyên bố rõ ràng rằng họ sẽ tránh sử dụng hóa đơn chấp nhận thương mại. Hầu hết các nhà sản xuất khác dự kiến sẽ dựa vào các công cụ như hóa đơn chấp nhận ngân hàng hoặc chứng nhận phải thu điện tử.

Heyu cho hay, đối với một nhà sản xuất ô tô, phải mất hơn ba tháng mới hoàn tất việc chấp nhận sau khi giao hàng. Ngay cả sau khi xuất hóa đơn, phải mất thêm một tháng nữa mới phát hành chứng nhận đáo hạn sáu tháng, nghĩa là tiền thực tế thu về pohair sau hơn mười tháng.

Nói cách khác, có một khoảng cách giữa việc cam kết thanh toán trong vòng 60 ngày và việc thanh toán đúng hạn.

Áp lực tài chính đối với các nhà sản xuất ô tô

Vẫn chưa chắc chắn liệu việc áp dụng điều khoản 60 ngày có cải thiện đáng kể điều kiện cho các nhà cung cấp hay không nhưng điều rõ ràng là nó sẽ gây thêm áp lực tài chính lên các nhà sản xuất ô tô.

Theo dữ liệu của Wind, tổng các khoản phải trả và các khoản phải trả trong lĩnh vực ô tô Trung quốc đã vượt quá 1 nghìn tỷ Nhân dân tệ (140 tỷ USD) vào năm 2024. Việc áp dụng chế độ thanh toán 60 ngày trên diện rộng có thể đẩy một số công ty vào khủng hoảng nợ.

Thước đo quan trọng ở đây là liệu dự trữ tiền mặt của một nhà sản xuất ô tô có đủ để trang trải các khoản phải trả hay không.

Vấn đề cốt lõi là liệu các nhà sản xuất ô tô có đủ tiền mặt để trang trải các khoản phải trả hay không. Nếu tất cả các khoản nợ chưa thanh toán được chuyển sang kỳ hạn 60 ngày, chỉ một số ít, chẳng hạn như GAC, Nio, Xpeng và Li Auto. có thể vẫn nằm trong ngưỡng an toàn.

Điều này cho thấy hầu hết các nhà sản xuất ô tô sẽ giới hạn chính sách này đối với các giao dịch mới, cho phép các khoản phải trả cũ được áp dụng theo các kỳ hạn trước đó.

Các nhà sản xuất ô tô nhỏ hơn có thể phải đối mặt với những thách thức nghiêm trọng hơn. Các nhà sản xuất ô tô truyền thống thường hoàn thành chu kỳ từ sản xuất đến đại lý trong vòng 60 ngày. Khi xe đến đại lý 4S, đại lý sẽ trả tiền cho nhà sản xuất ô tô, cho phép dòng tiền chảy vào ngay cả khi xe vẫn chưa bán được.

Ngược lại, các thương hiệu bán hàng trực tiếp đến người tiêu dùng như Xiaomi có thể xoay vòng hàng tồn kho nhanh chóng. Nhưng các công ty có hiệu suất bán hàng yếu sẽ gặp khó khăn hơn.

Đối với các công ty vẫn chưa có lãi, việc áp dụng nghiêm ngặt các điều khoản 60 ngày có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến dòng tiền của họ.

Theo một báo cáo năm 2018 của Wall Street Journal, Trung Quốc từng có hơn 487 nhà sản xuất xe điện. Ngày nay, con số đó đã giảm xuống còn khoảng 40.

Những gì bắt đầu như một cuộc chiến giá cả đã trở thành sự bất ổn rộng lớn hơn. Chính sách 60 ngày có thể nhằm mục đích khôi phục trật tự, nhưng liệu nó có dẫn đến một hệ sinh thái bền vững hơn hay không thì chưa ai dám chắc chắn.

Hoàng Lâm