Nhôm, thép Việt Nam vẫn có cơ hội xuất khẩu sang Mỹ

Thép xuất khẩu Hòa Phát ít chịu ảnh hưởng từ chính sách thuế mới từ Mỹ. Ảnh: Văn Nghị

Giảm sức ép cạnh tranh

Những ngày qua, việc Mỹ áp thuế 25% (có hiệu lực từ ngày 4-3) lên mặt hàng hàng thép và nhôm nhập khẩu vào nước này đã tác động mạnh lên các nước xuất khẩu thép và nhôm vào Mỹ, trong đó có Việt Nam.

Theo thống kê năm 2024, Việt Nam xuất khẩu gần 480 triệu USD nhôm và sản phẩm từ nhôm sang thị trường Mỹ, tăng 9,5% so với năm 2023. Trong khi xuất khẩu thép và sản phẩm từ thép sang Mỹ đạt khoảng 983 triệu USD tăng 159%.

Với kết quả này, Việt Nam xếp thứ 8 trong các nước xuất khẩu thép vào Mỹ. Trong khi với Việt Nam, Mỹ là thị trường xuất khẩu lớn thứ 3 sau EU và ASEAN.

Đây là cơ sở để nhiều dự báo Việt Nam là một trong những quốc gia đối diện với rủi ro do có thặng dư thương mại lớn với Mỹ.

Tuy nhiên, từ góc nhìn tại thị trường Mỹ, Tham tán thương mại Việt Nam tại Mỹ Đỗ Ngọc Hưng đánh giá, từ năm 2018 mặt hàng nhôm và thép của Việt Nam đã phải chịu mức thuế lần lượt là 10% và 25%.

Sản phẩm nhôm, thép của Việt Nam là đối tượng thường xuyên trong các vụ kiện phòng vệ thương mại. Tính đến nay, Mỹ đã điều tra hơn 34 vụ việc với thép, chiếm hơn 50% tổng số vụ kiện mà Mỹ điều tra phòng vệ thương mại với Việt Nam; còn với sản phẩm nhôm là 2 vụ việc.

"Việc Mỹ áp thuế 25% đồng nghĩa những nước xuất khẩu thép trước đây chưa từng bị Mỹ áp thuế giờ sẽ bị. Điều này giúp các doanh nghiệp của Việt Nam có thể giảm bớt sức ép cạnh tranh về giá nếu tận dụng được các lợi thế so sánh", ông Hưng phân tích.

Chia sẻ với phóng viên Báo Hànôịmới ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cũng nhận định, việc áp thuế 25% với thép trên diện rộng của Mỹ tạo sân chơi bình đẳng hơn, khi các doanh nghiệp sản xuất thép của Việt Nam không còn phải đối mặt với sự cạnh tranh không công bằng về giá từ các quốc gia có mức thuế thấp hơn, hoặc bằng 0 trước đây.

Đại diện Vụ Thị trường châu Âu – châu Mỹ (Bộ Công Thương) cũng nhận định, Việt Nam vẫn có nhiều cơ hội tiếp tục xuất khẩu, do năng lực sản xuất của Mỹ chưa thể đáp ứng ngay nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, biên độ lợi nhuận của các doanh nghiệp xuất khẩu sẽ giảm xuống.

Đa dạng hóa, tránh phụ thuộc một thị trường

Trước sự gia tăng kim ngạch xuất khẩu vào thị trường Mỹ, sản phẩm thép và nhôm Việt Nam chịu nhiều biện pháp phòng vệ thương mại tại thị trường này. Vì vậy, các doanh nghiệp đã sớm có nhận định và chuyển hướng đa dạng hóa thị trường để bảo vệ sản xuất trong nước.

Như Tập đoàn Hòa Phát đã xuất khẩu sản phẩm thép các loại sang 40 thị trường trên thế giới, nên với thị trường Mỹ, sản lượng thép chiếm tỷ lệ không đáng kể.

Đa dạng hóa thị trường cũng là khuyến nghị của Bộ Công Thương thời gian qua và ngay sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump ký sắc lệnh áp thuế 25% lên mặt hàng hàng thép và nhôm nhập khẩu vào nước này.

Trong khuyến nghị về các biện pháp ứng phó với diễn biến thị trường châu Âu - châu Mỹ, Bộ Công Thương nhấn mạnh, doanh nghiệp cần tiếp tục đánh giá tình hình để có chiến lược kinh doanh, mở rộng xuất khẩu sang các thị trường thay thế, tận dụng 17 FTA đã ký kết và gần 70 cơ chế hợp tác song phương để khai thác các thị trường trọng điểm, thị trường truyền thống, đồng thời phát triển thị trường mới, tránh phụ thuộc vào một thị trường.

Cùng đó, các doanh nghiệp cần tiếp tục nâng cao chất lượng sản phẩm, đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật, lao động, môi trường... Ngoài ra, doanh nghiệp lưu ý kiểm soát xuất xứ nguồn cung nguyên, vật liệu phục vụ sản xuất, cũng như đánh giá thận trọng việc hợp tác đầu tư với các doanh nghiệp của những nước đang có căng thẳng thương mại với Mỹ.

Với các hợp đồng đang thực hiện, Hội Nhôm định hình Việt Nam cũng cho biết, các doanh nghiệp đã chủ động đàm phán với khách hàng Mỹ để chia sẻ chi phí rủi ro này với nhà cung cấp phía Việt Nam.

Với những hợp đồng sắp thực hiện, Hội Nhôm định hình Việt Nam sẽ chủ động tìm nguồn cung ứng, giảm chi phí sản xuất, cắt giảm lợi nhuận để đảm bảo việc làm cho người lao động hiện tại.

Ông Nghiêm Xuân Đa, Chủ tịch Hiệp hội Thép Việt Nam cho rằng, các doanh nghiệp cần chấp nhận chính sách bảo hộ thương mại đã áp dụng trên toàn cầu, 13 triệu tấn thép xuất khẩu của Việt Nam đều “đụng” các chính sách này.

“Các doanh nghiệp cần tăng cường khả năng cạnh tranh, giảm giá thành, bảo đảm xuất xứ rõ ràng, nắm bắt pháp luật của nước sở tại để tránh bị các biện pháp phòng vệ thương mại”, ông Đa khuyến nghị.

Về vấn đề này, Bộ Công Thương đã chỉ đạo các vụ thị trường nước ngoài, hệ thống thương vụ Việt Nam ở nước ngoài theo dõi, nắm thông tin, diễn biến thị trường, biến động về kinh tế, chính trị, chính sách trong khu vực và trên thế giới ảnh hưởng tới thương mại với Việt Nam để kịp thời tham mưu Chính phủ có các phản ứng chính sách phù hợp.

Song song với đó, Bộ Công Thương cũng đã chủ động xây dựng các kịch bản và phương án ứng xử khi căng thẳng thương mại toàn cầu leo thang.

Theo Bộ Công Thương, Quan hệ kinh tế, thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ mang tính chất bổ trợ, cơ cấu xuất khẩu và ngoại thương của hai nước không cạnh tranh trực tiếp mà có sự bổ sung cho nhau, phù hợp với nhu cầu nội tại của mỗi nước.

Hàng hóa Việt Nam xuất sang Hoa Kỳ chủ yếu là cạnh tranh với các nước thứ ba, không cạnh tranh trực tiếp với doanh nghiệp Hoa Kỳ trên thị trường Hoa Kỳ. Ngược lại, còn tạo điều kiện để người tiêu dùng của Hoa Kỳ được sử dụng hàng hóa rẻ của Việt Nam.

Các vấn đề tồn tại trong kinh tế thương mại song phương nếu có sẽ được chủ động trao đổi thông qua cơ chế đối thoại chính sách của Hội đồng Thương mại và Đầu tư Việt Nam - Hoa Kỳ (TIFA), là cơ chế đang được duy trì thường xuyên, liên tục và hiệu lực, hiệu quả, ở tất cả các cấp nhằm củng cố lòng tin chiến lược giữa hai quốc gia, kiến tạo tầm nhìn chung, góp phần định hướng dài hạn và ổn định lộ trình phát triển quan hệ kinh tế, thương mại song phương.

Lam Giang