Phải làm tốt công tác dự trữ chiến lược để sử dụng trong hoàn cảnh đặc biệt

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng phát biểu giải trình, làm rõ một số vấn đề đại biểu Quốc hội nêu, sáng 26-11. Ảnh: QUANG PHÚC

Ưu tiên lực lượng vũ trang dự trữ những mặt hàng chiến lược

ĐB Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM) bình luận, dự thảo thể hiện bước tiến quan trọng trong việc nâng cao năng lực dự trữ của Nhà nước, chủ động ứng phó với thiên tai, dịch bệnh, an ninh phi truyền thống và biến động thị trường, đồng thời phù hợp với yêu cầu điều tiết kinh tế vĩ mô và bảo đảm quốc phòng - an ninh trong bối cảnh mới.

Về chính sách của Nhà nước đối với dự trữ quốc gia, ĐB Nguyễn Tâm Hùng đề nghị bổ sung chính sách “huy động dự trữ chiến lược của doanh nghiệp trong các lĩnh vực then chốt”. Bởi trên thực tế, nhiều mặt hàng chiến lược như xăng dầu, phân bón, lương thực, vật tư y tế do doanh nghiệp nắm giữ tỷ trọng rất lớn. Nếu không có cơ chế huy động doanh nghiệp tham gia dự trữ chiến lược thì Nhà nước khó bảo đảm quy mô can thiệp kịp thời khi thị trường biến động mạnh.

Đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TPHCM). Ảnh: QUANG PHÚC

ĐB Phạm Văn Hòa (Đồng Tháp) cho rằng, hiện nay, công an, quân đội có hệ thống kho bãi hiện đại, do đó cần ưu tiên 2 lực lượng này trong thực hiện nhiệm vụ dự trữ quốc gia, thuận lợi cho việc hỗ trợ khẩn cấp.

ĐB Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) nêu, thực tế đại dịch, thiên tai, lũ lụt vừa qua cho thấy, nếu không làm tốt công tác dự trữ quốc gia thì khó đáp ứng yêu cầu cấp bách, đó là yêu cầu rất quan trọng để bảo đảm an ninh quốc phòng, an sinh xã hội. Do đó, ĐB cho rằng cần tiếp tục làm tốt công tác dự trữ quốc gia, đồng thời phải làm tốt công tác dự trữ chiến lược. Đây là những mặt hàng đặc biệt sử dụng trong hoàn cảnh đặc biệt.

ĐB cũng đồng tình là nên giao vai trò chủ yếu cho lực lượng vũ trang trong việc này. Xã hội hóa là cần thiết nhưng những mặt hàng chiến lược phải do lực lượng vũ trang nắm; tương tự, dự trữ quốc gia phải đi liền với phòng thủ dân sự.

“Phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành, địa phương để làm tốt công tác này. Trong đó có việc bảo đảm bí mật về dự trữ quốc gia”, ĐB Dương Khắc Mai nêu.

Đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng). Ảnh: QUANG PHÚC

Không thể để người dân đi trước – Nhà nước chạy theo

ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị) dẫn thực tế thiên tai vừa qua cho thấy, có nhiều thiết bị cứu trợ được điều đến muộn, không kịp cứu dân, do đó đề nghị cho phép chủ tịch UBND tỉnh quyết định tạm xuất hàng dự trữ trong hạn mức nhất định, báo cáo Bộ Tài chính trong 24 giờ; đồng thời ban hành ngưỡng định lượng lương thực, vật tư cứu hộ mà địa phương được tự quyết khi có bão lũ, sạt lở, dịch bệnh quy mô lớn.

ĐB Hà Sỹ Đồng cũng đề nghị bổ sung điều mới về phương tiện dự trữ quốc gia đặc chủng phục vụ cứu hộ - cứu nạn. Thực tế thiên tai vừa qua ở miền Trung cho thấy thiếu nghiêm trọng phương tiện đặc chủng như tàu - xuồng cứu nạn, xe gầm cao vượt lũ, cano, phương tiện vận chuyển y tế, xe chữa cháy. Nhiều thời điểm lực lượng chức năng không thể tiếp cận vùng bị cô lập do nước sâu và địa hình chia cắt, trong khi các đoàn thiện nguyện tự phát lại là lực lượng đi trước bằng phương tiện thô sơ, tiềm ẩn rủi ro và đã có tai nạn rất thương tâm.

“Không thể để người dân đi trước – Nhà nước chạy theo. Vì vậy, cần phải bổ sung thành một điều riêng trong luật quy định về dự trữ phương tiện đặc chủng cứu hộ cứu nạn, có danh mục cụ thể, tiêu chuẩn kỹ thuật, cơ chế bảo dưỡng – luân chuyển – điều động nhanh. Đồng thời cho phép tỉnh được quyền điều động trong tình huống tối khẩn cấp, báo cáo lại sau”, ĐB Hà Sỹ Đồng nêu.

ĐB Hà Sỹ Đồng (Quảng Trị). Ảnh: QUANG PHÚC

Song song đó, cần thu hút doanh nghiệp tham gia dự trữ, không chỉ dựa ngân sách, muốn thế phải có cơ chế ưu đãi thuế – tín dụng – khấu trừ chi phí cho doanh nghiệp tham gia dự trữ; thí điểm mô hình dự trữ quay vòng để giảm chi phí bảo quản và điều tiết thị trường linh hoạt.

ĐB Hà Sỹ Đồng cũng cho rằng, cần xây dựng hệ thống dữ liệu dự trữ quốc gia thời gian thực, gắn mã định danh từng lô hàng – từng phương tiện, tích hợp GPS theo dõi, cảnh báo chất lượng – thời hạn. Khi thiên tai xảy ra, chỉ cần một lệnh điều động – biết ngay phương tiện và hàng ở đâu để xuất ngay trong giờ đầu. “Dự luật cần theo hướng phân quyền – hiện đại hóa – chủ động ứng phó – tăng dự trữ phương tiện đặc chủng – giảm phụ thuộc tự phát trong cứu nạn. Như vậy luật sẽ đi vào đời sống, bảo vệ được tính mạng và tài sản nhân dân”, ĐB Hà Sỹ Đồng phát biểu

Giải trình trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, công tác cấp phát hàng hóa dự trữ quốc gia, kể cả các phương tiện chuyên dụng vừa qua được làm rất tốt. Cục trưởng Cục Dự trữ Nhà nước quyết định xuất cấp ngay, phối hợp với địa phương đưa đến dân, còn các thủ tục tiến hành sau, công tác hậu kiểm rất tốt, do đó chưa từng xảy ra vi phạm, tiêu cực nào.

Phiên thảo luận sáng 26-11. Ảnh: QUANG PHÚC

Bộ trưởng cũng nêu, điểm trọng tâm của dự thảo luật lần này là việc mở rộng phạm vi dự trữ, làm rõ khái niệm dự trữ chiến lược nhằm bao quát hoạt động dự trữ hiện hành và biến thành công cụ để điều tiết thị trường, đảm bảo an ninh quốc gia. Để giảm thiểu gánh nặng ngân sách nhà nước, dự luật đề xuất đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động dự trữ, khuyến khích sự tham gia của các nguồn lực ngoài ngân sách và khu vực tư nhân. Bộ Tài chính sẽ hiện đại hóa công tác quản lý kho bãi bằng công nghệ số...

PHAN THẢO