'Suất ăn bán trú giá cao hay thấp không quyết định học sinh ngộ độc hay không'

Sáng nay 10/12, kỳ họp thứ 6 (kỳ họp thường lệ cuối năm) HĐND TPHCM khóa X, nhiệm kỳ 2021-2026 tiếp tục diễn ra với phiên chất vấn Giám đốc Sở An toàn thực phẩm Phạm Khánh Phong Lan.

Nhiều đại biểu cùng kiến nghị Sở An toàn thực phẩm TP.HCM giải trình rõ về trách nhiệm quản lý các bếp ăn online, bếp ăn tập trung tại các doanh nghiệp, trường học; quản lý thực phẩm tại các chợ, trường học, sạp hàng kinh doanh online...

Giá bữa ăn bán trú cao hay thấp không phải nguyên nhân giảm chất lượng

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm Phạm Khánh Phong Lan trả lời chất vấn.

Đại biểu Đoàn Ngọc Như Tâm nghi ngờ có phải giá suất ăn bán trú của học sinh các trường bán trú hiện nay quá thấp làm giảm chất lượng, gây ngộ độc thực phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe học sinh.

Trả lời vấn đề này, bà Phạm Khánh Phong Lan cho rằng đơn giá suất ăn của học sinh đã có khung quy định của TP.

Tuy nhiên, thực tế mức giá thấp hay cao không ảnh hưởng đến chất lượng, không làm giảm chất lượng món ăn hay gây ngộ độc thực phẩm cho học sinh. Suất ăn bán trú nhìn chung không thấp, vì tâm lý phụ huynh là dành điều tốt nhất cho con, nên họ không so đo giá một phần ăn cao thế nào.

Bên cạnh đó, các đơn vị cung ứng thực phẩm, bếp ăn cũng đều được Sở kiểm tra, cấp phép hoạt động. Tuy nhiên, không phải kiểm tra là không xảy ra các vấn đề liên quan đến an toàn thực phẩm.

"Giá thấp thì nguy cơ mất an toàn là có. Nhưng suất ăn trường học, không phải giá thấp gây mất an toàn, mà tính thân hữu lâu năm mới gây mất an toàn. Tôi xin lỗi các trường phải nói thẳng là người ta chọn đơn vị cung cấp là người quen, người thân của hiệu trưởng, của lãnh đạo quận phường.

Chúng tôi không can thiệp các trường chọn ai làm đối tác, nhưng đối tác phải cung cấp bữa ăn chất lượng cho học sinh mà chính hiệu trưởng phải chịu trách nhiệm về tính an toàn, về sức khỏe của học sinh mình", bà Lan nói.

Đại biểu Đoàn Ngọc Như Tâm chất vấn chất lượng suất ăn bán trú của học sinh.

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm TP.HCM cho biết với trường học, Sở không đặt ra khung giá tối đa, tối thiểu cho suất ăn, mà kiểm tra, xây dựng hàng rào luật bảo vệ.

Hiện sau sáp nhập, TP.HCM có hơn 3.500 trường học. Sở liên tục làm việc, tập huấn với các đơn vị cung cấp suất ăn, các trường học từ công đến khu vực trường tư; dành dịp hè để tập huấn và kiểm tra khi vào năm học.

Với học sinh, hiện nay phụ huynh họ cũng mạnh dạn ý kiến khi có vấn đề xảy ra. "Nếu có học sinh ăn cơm ở trường mà về cùng nhau đau bụng là trường đó 'sáng nhất mạng xã hội'. Nên các trường hiện cũng rất lo ngại, nghiêm túc trong các vấn đề đảm bảo an toàn thực phẩm", bà Lan nói thêm.

Mối lo giá rẻ là suất ăn cho công nhân, người lao động ở các nhà máy, khu công nghiệp. Theo bà Lan, mức giá suất ăn cho người lao động cách khá xa, từ 15.000 đồng đến khoảng 40.000 - 50.000 đồng. Sở cũng liên tục kiểm tra, nhưng ưu tiên kiểm tra chất lượng từ nơi có giá thấp nhất đến nơi giá cao.

Đại biểu Trần Quang Thắng lo ngại mất an toàn từ thức ăn đường phố, vì gần như chưa được quản lý trong lượng khách sử dụng rất lớn, yêu cầu Sở An toàn thực phẩm có giải pháp để quản lý, đảm bảo sức khỏe người tiêu dùng.

Truy suất nguồn gốc thực phẩm là mối lo khi hàng rong, chợ vỉa hè lên ngôi.

Bà Phong Lan cho rằng thức ăn đường phố là nét văn hóa truyền thống của ẩm thực Việt Nam, không phải quản không được thì cấm. Nhưng loại hình này không đủ điều kiện cấp giấy chứng nhận an toàn thực phẩm, nên hạn chế là mất khâu thẩm định ban đầu, ai cũng làm được bán được.

Song bản chất của thức ăn đường phố là "gợi đục khơi trong", ai làm tốt thì sẽ tồn tại. Phần nhiều bản thân người bán, người mua là quen biết nhau lâu năm. Nếu món ăn mất an toàn là mất khách, mất mối ngay, thậm chí mất cả mối quan hệ lâu năm.

Bản thân bà hay đi kiểm tra, nhận thấy các điểm bán hiện đều tuân thủ nghiêm quy định vệ sinh, như đeo bao tay khi chế biến, tô chén được vệ sinh sạch sẽ, thể hiện ý thức kinh doanh an toàn ngày càng được nâng lên.

Theo thống kê, hiện TP.HCM có 14.285 người/hộ/cơ sở thức ăn đường phố, chủ yếu buôn gánh bán bưng. Việc quản lý không thuộc Sở mà thuộc các phường xã nhưng Sở cũng có các lớp tập huấn về an toàn thực phẩm. Bà Lan kiến nghị có thể tập hợp những người kinh doanh loại hình này lại thành phố ẩm thực để dễ kiểm tra, quản lý, giải quyết được vấn đề vệ sinh, an toàn thực phẩm.

Phòng ngừa chứ không phải chờ ngộ độc xảy ra mới đi bắt, phạt

Một điều đáng chú ý, theo bà Lan từ sau đại dịch COVID-19, các điểm bán có quầy, sạp đàng hoàng trong các chợ được quy hoạch bài bản thì ế ẩm, đóng cửa, nhưng chợ vỉa hè, chợ tự phát mọc lên nên thực phẩm khó được kiểm tra, kiểm soát chất lượng.

"Các sạp lớn đóng cửa, các quầy, sạp vỉa hè dựng lên, chúng tôi quản không nổi, phải có trách nhiệm chung của xã phường, trật tự đô thị. Phải dẹp được các hình thức kinh doanh này để tiểu thương bán hàng đúng quy định, đảm bảo an toàn. Nếu bán buôn an toàn thì chúng tôi khẳng định không có thực phẩm 3 không ra chợ", bà Lan nói.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Tú yêu cầu làm rõ tính hiệu quả của quy trình xử lý các vụ phát hiện mất an toàn thực phẩm hiện nay.

An toàn thực phẩm là câu chuyện nóng trong kỳ họp cuối năm của HĐND TP.HCM.

Bà Lan nói kiểm soát, giám sát là trách nhiệm của Sở. Sở này có kế hoạch kiểm tra thường xuyên, đây là phần quan trọng trong xây dựng, quản lý an toàn thực phẩm trên địa bàn. Nhưng vấn đề quan trọng cần làm là phòng, ngừa để không xảy ra mất an toàn thực phẩm.

"Còn đã phòng rồi mà ngộ độc vẫn xảy ra rồi tức là mình phòng chưa tốt. Tôi không trốn tránh trách nhiệm. Những vụ ngộ độc thực phẩm lớn chúng tôi cũng chuẩn bị tinh thần cho nó. Nhưng thực tế số vụ ngộ độc thực phẩm lớn là không cao", bà Lan nói.

Giám đốc Sở An toàn thực phẩm nói việc "đau đầu", gây lo ngại là nguy cơ thực phẩm mất an toàn lưu thông trên thị trường, người dân ăn vào cơ thể và tồn tại lại trong cơ thể, ảnh hưởng đến sức khỏe, chất lượng cuộc sống lâu dài.

Bà kêu gọi người dân ý thức trong chọn lựa thực phẩm, người bán tuân thủ, nhất là các bếp ăn online, buôn bán qua mạng chưa được kiểm tra, kiểm soát triệt để hiện nay.

Người dân khi gặp sự cố phải báo ngay cho ngành y tế để xử lý, không lan truyền sản phẩm bẩn đến người khác sử dụng. Theo bà, phòng bằng cách xây thực phẩm sạch, chống thực phẩm bẩn, nâng cao nhận thức của người dân.

Những quầy, chợ tự phát, vỉa hè không chịu sự kiểm soát của cơ quan quản lý an toàn thực phẩm.

Về mức phạt các vụ việc bị phát hiện liên quan đến an toàn thực phẩm, Giám đốc Sở An toàn thực phẩm nói:

"Tôi lưu ý khâu xử phạt chỉ là một, phòng chống mới quan trọng. Chúng ta thiết lập hệ thống giám sát, quản lý thế nào để đảm bảo an toàn thực phẩm, đảm bảo sức khỏe cho nhân dân. Đừng cho rằng mức phạt chưa đủ răn đe. Thực tế mức phạt rất cao".

Bà Lan lấy ví dụ, với gánh hàng rong, người chế biến món ăn dùng tay bốc thực phẩm mà không đeo bao tay, lại sử dụng tay này cầm tiền, mức phạt là 3 triệu đồng, rất lớn so với quy mô gánh hàng.

"Vấn đề là cơ quan chức năng có phát hiện ra để phạt hay không", bà Lan nói và cho rằng sau sáp nhập, TP.HCM quá rộng lớn nhưng nhân sự làm công tác quản lý an toàn thực phẩm giảm 25%. Nhiều người lớn tuổi, không đủ chuyên môn nên việc kiểm tra, kiểm soát còn hạn chế.

Bên cạnh đó, việc kiểm tra kiểm soát còn nhiều bị động nên khi phát hiện vi phạm thì các cơ sở đã kịp thời đóng cửa, tẩu tán những sản phẩm vi phạm.

Ông Võ Văn Minh, Chủ tịch HĐND TP.HCM đánh giá cao tinh thần trả lời không né tránh của Giám đốc Sở An toàn thực phẩm. Song theo ông, đây là vấn đề rất quan trọng, liên quan sát sườn đến cuộc sống của 14 triệu dân. Nhiều đại biểu vẫn chưa thỏa mãn với giải trình của lãnh đạo Sở.

Đề nghị Sở quan tâm nhiều hơn đến việc phòng và chống ngộ độc thực phẩm, đẩy mạnh kiểm tra thường xuyên bếp ăn tập thể, trường học, hàng rong... Việc kiểm tra, lấy mẫu sản phẩm và xử lý khi gặp sự cố là không khó, cần phải quyết liệt, không né tránh.

Quang Huy