Truyền thống khoa bảng Thăng Long – Hà Nội không chỉ được hun đúc từ vị trí địa lý thuận lợi hay sự hiện diện của Quốc Tử Giám, mà còn bắt nguồn từ chính nền nếp học vấn ở mỗi làng quê. Trong lòng các làng khoa bảng, những thiết chế giáo dục như hương ước trọng học, học điền, văn chỉ và nhà thờ dòng họ không chỉ phản ánh tư tưởng giáo dục tiến bộ mà còn tạo nên một hệ sinh thái học thuật đặc sắc, lan tỏa giá trị từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Không chỉ ở nội đô kinh kỳ, truyền thống khoa bảng còn lan tỏa sâu rộng khắp các làng quê Thăng Long xưa. Từ Đông Ngạc rực rỡ bên bờ sông Hồng đến Tả Thanh Oai trầm mặc bên Đầm Mực, mỗi ngôi làng khoa bảng là một biểu tượng sống động về lòng ham học, tinh thần vượt khó và sự kết tinh của các giá trị văn hóa, đạo lý. Những làng quê ấy không chỉ sản sinh hiền tài mà còn góp phần tạo nên nền học thuật đặc sắc của đất Thăng Long – Hà Nội.