Tạo xung lực phát triển khoa học-công nghệ

Mô hình sản xuất ứng dụng công nghệ robot, trí tuệ nhân tạo AI của Công ty cổ phần Bóng đèn phích nước Rạng Đông.

Các chuyên gia và doanh nghiệp cho rằng, thành phố cần sớm ban hành 6 nghị quyết này, nhưng quá trình xây dựng phải bảo đảm tính khả thi và gắn với nhu cầu thực tế của Thủ đô.

Theo Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội, sáu nghị quyết của Hội đồng nhân dân thành phố đang được tích cực dự thảo, bao gồm: Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo; Nghị quyết quy định cơ chế, chính sách về đầu tư, hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp sáng tạo; Nghị quyết quy định hoạt động thử nghiệm có kiểm soát; Nghị quyết thông qua Đề án “Thành lập Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội”; Nghị quyết phê duyệt Đề án thí điểm thành lập Quỹ đầu tư mạo hiểm; Nghị quyết thông qua Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo Hà Nội.

Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ Hà Nội Trần Anh Tuấn nhấn mạnh, các nghị quyết này được kỳ vọng sẽ thể chế hóa, tháo gỡ những vướng mắc, điểm nghẽn, tạo xung lực cho phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Theo PGS, TS Bùi Thị An, Chủ tịch Hội Nữ trí thức Hà Nội, sáu nghị quyết trên bao quát đầy đủ các khía cạnh, từ cơ chế đặc thù, cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), Quỹ đầu tư mạo hiểm, Sàn công nghệ Hà Nội đến hỗ trợ phát triển hệ sinh thái đổi mới sáng tạo và nguồn nhân lực khoa học, công nghệ. Sự đồng bộ này sẽ giúp Hà Nội tránh tình trạng chính sách manh mún, rời rạc.

Nhưng để các nghị quyết khi ban hành thật sự khả thi, đi vào cuộc sống cần phân công rõ ràng trách nhiệm thực thi cho từng sở, ngành, đơn vị chủ trì và phối hợp, tránh tình trạng “nhiều đầu mối nhưng không ai chịu trách nhiệm cuối cùng”. Bên cạnh đó, phải xây dựng cơ chế giám sát, đánh giá theo mốc thời gian cụ thể. Nguồn lực cũng là yếu tố then chốt.

Theo bà An, phải bố trí đủ ngân sách cho từng nghị quyết, song song việc huy động xã hội hóa qua doanh nghiệp, quỹ đầu tư, hợp tác công-tư. Với Quỹ đầu tư mạo hiểm và hệ sinh thái khởi nghiệp cần có cơ chế minh bạch, rõ ràng để vốn chảy vào đổi mới sáng tạo thay vì bị ách tắc.

Một lưu ý khác là các nghị quyết phải “chạm” đúng nhu cầu thực tiễn của doanh nghiệp, các viện, trường, cộng đồng khởi nghiệp; tập trung giải quyết điểm nghẽn lớn như thủ tục hành chính, vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ. Bên cạnh đó, Hà Nội cần truyền thông rộng rãi, dễ hiểu để cộng đồng khoa học, doanh nghiệp và người dân nắm rõ quyền lợi, trách nhiệm.

TS Phạm Đức Nghiệm, Phó Cục trưởng Phát triển Thị trường và Doanh nghiệp (Bộ Khoa học và Công nghệ) đề xuất, Hà Nội cần tăng cường cơ chế giám sát thực hiện nghị quyết theo hướng giảm biện pháp hành chính, chuyển sang giám sát trực tuyến; đồng thời lựa chọn các vấn đề trọng tâm, trọng điểm, chọn khâu đột phá, chọn đơn vị thực hiện, chọn người chủ trì để tập trung thực hiện nhằm tạo ra những sản phẩm cụ thể mang thương hiệu của Thủ đô. “Hà Nội là địa phương đầu tiên triển khai cơ chế đầu tư mạo hiểm, đây là điểm rất mới. Nhưng nếu không có lòng tin vào nhà khoa học, doanh nghiệp thì chính sách khó thành công”, TS Phạm Đức Nghiệm nhấn mạnh.

Chủ tịch Tập đoàn NextTech Nguyễn Hòa Bình đánh giá, Hà Nội có thể trở thành “thủ phủ khởi nghiệp công nghệ” nếu phát huy sandbox và quỹ mạo hiểm Đổi mới sáng tạo. Nhưng sẽ khó thành công nếu chỉ dựa vào nguồn lực nhà nước. Kinh nghiệm từ quỹ Next100 cho thấy, Nhà nước nên đi theo mô hình “fund of funds”, dùng vốn công để đầu tư vào các quỹ tư nhân chuyên nghiệp, vừa giảm gánh nặng ngân sách vừa phát huy sự linh hoạt.

Ngoài ra, đại diện doanh nghiệp này cũng nhấn mạnh việc khơi thông dòng vốn xã hội. Hiện phần lớn vốn trong dân đang nằm ở bất động sản, vàng, chứng khoán, nếu Hà Nội có chính sách khuyến khích, nhất là ưu đãi thuế để dòng vốn này chảy vào khởi nghiệp thì sức bật sẽ rất lớn.

Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân thành phố Hà Nội Lê Hồng Sơn đã yêu cầu đơn vị soạn thảo nghiêm túc tiếp thu ý kiến đóng góp, chỉnh sửa các dự thảo nghị quyết trình Hội đồng nhân dân thành phố sao cho bảo đảm tính khả thi và tính thực tiễn. Các nghị quyết phải nêu được rõ ràng các nội dung, điều khoản, quy định về nguồn lực thực hiện và cơ chế tổ chức; cụ thể là nguồn kinh phí và đối tượng, lộ trình thực hiện, cơ chế kiểm tra, giám sát và chế tài. Theo ông Sơn, nghị quyết “hay” mới chỉ là bước đầu, quan trọng là khi ban hành phải “sống” được trong thực tiễn, tạo ra giá trị cụ thể cho Thủ đô.

Do đó, thành phố mong muốn tiếp tục nhận và tiếp thu ý kiến đóng góp của chuyên gia, nhà khoa học và cộng đồng doanh nghiệp để các nghị quyết vừa có tầm nhìn, vừa có tính khả thi, thiết thực.

NGUYÊN TRANG