Thấm đẫm tinh thần nhân văn

Chúng ta ngày càng nhận rõ hơn sức mạnh của văn hóa - hồn cốt dân tộc, điểm tựa tinh thần và cũng là "tấm hộ chiếu", để Việt Nam tự tin lan tỏa những giá trị tốt đẹp ra thế giới.

Từ dấu mốc ngày 2-9-1945, hành trình của đất nước không chỉ là dựng xây non sông gấm vóc mà còn là hành trình khẳng định bản sắc Việt Nam - một bản sắc giàu truyền thống, thấm đẫm tinh thần nhân văn, đồng thời luôn mở rộng cánh cửa hội nhập với bạn bè năm châu.

Khẳng định bản sắc

80 năm sau ngày độc lập, văn hóa Việt Nam đã tạo nên một hành trình đáng tự hào: Vừa giữ gìn cội nguồn vừa vươn mình mạnh mẽ để khẳng định bản sắc trên bản đồ thế giới.

Trước hết, có thể thấy rõ sức sống bền bỉ của di sản. Việt Nam hiện có hàng chục di sản văn hóa và thiên nhiên được UNESCO ghi danh, từ các kỳ quan như vịnh Hạ Long, Phong Nha - Kẻ Bàng đến những giá trị phi vật thể độc đáo như nhã nhạc cung đình Huế, dân ca quan họ Bắc Ninh, tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương, nghệ thuật bài chòi hay không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên.

Đây không chỉ là minh chứng cho bề dày lịch sử, trí tuệ và bản lĩnh sáng tạo của cha ông mà còn là "tài sản tinh thần" chung của nhân loại. Việc gìn giữ và lan tỏa những giá trị này cũng chính là cách để Việt Nam khẳng định bản sắc riêng biệt, độc đáo mà không quốc gia nào có thể thay thế.

Biểu diễn nhã nhạc cung đình Huế tại Thụy Sĩ hồi tháng 5-2025. Ảnh: BẢO MINH

Song song với di sản, sáng tạo đương đại cũng đã và đang tạo nên dấu ấn mới cho văn hóa Việt Nam. Những bộ phim điện ảnh Việt Nam ngày càng có tiếng vang tại các liên hoan phim quốc tế; các nghệ sĩ trẻ mang âm nhạc truyền thống hòa quyện với nhạc hiện đại, đưa chất liệu dân tộc đến với công chúng toàn cầu; thời trang Việt Nam bước ra sàn diễn lớn, gây ấn tượng bằng sự kết hợp tinh tế giữa đường nét truyền thống và hơi thở hiện đại. Đặc biệt, ẩm thực Việt Nam từ phở, bánh mì đến cà phê đã trở thành "sứ giả mềm" chinh phục hàng triệu trái tim khắp năm châu.

Đáng chú ý, cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài cũng đóng vai trò quan trọng trong việc quảng bá bản sắc. Họ chính là cầu nối đưa hình ảnh Việt Nam ra thế giới bằng những hoạt động văn hóa, kinh doanh, nghệ thuật. Những lễ hội văn hóa Việt Nam được tổ chức thường niên ở Mỹ, Pháp, Đức, Nhật Bản… không chỉ gợi nhớ quê hương cho kiều bào mà còn thu hút đông đảo bạn bè quốc tế đến thưởng thức, trải nghiệm.

Văn hóa Việt Nam không chỉ hiện diện trong di sản, nghệ thuật, ẩm thực mà còn in dấu đậm nét trong lối sống, trong những giá trị tinh thần cốt lõi của dân tộc, đó là lòng yêu nước, tinh thần đoàn kết, tính nhân văn, lòng hiếu khách. Những giá trị ấy đã trở thành nền tảng để người Việt vượt qua muôn vàn thử thách - từ chiến tranh, thiên tai đến đại dịch, và cũng chính nhờ đó, Việt Nam luôn để lại trong lòng bạn bè thế giới một hình ảnh gần gũi, nhân ái, kiên cường.

Có thể nói, hành trình từ di sản đến sáng tạo đã làm nên sức sống bền vững của bản sắc Việt Nam. Bản sắc ấy vừa mang tính truyền thống vừa giàu tính hiện đại, vừa sâu lắng trong tâm hồn vừa sẵn sàng hội nhập để lan tỏa ra toàn cầu.

"Tấm hộ chiếu" đầy uy lực

Trong bối cảnh toàn cầu hóa, khi các quốc gia cạnh tranh không chỉ bằng tiềm lực kinh tế, quân sự mà còn bằng sức hấp dẫn văn hóa, Việt Nam ngày càng chứng tỏ bản sắc của mình chính là một "sức mạnh mềm" quan trọng. Nếu trước đây, hình ảnh Việt Nam gắn liền với một dân tộc anh hùng trong đấu tranh giải phóng dân tộc thì nay nước ta đang dần định vị mình như một quốc gia giàu bản sắc, sáng tạo và đáng sống.

Trên trường quốc tế, sự hiện diện của Việt Nam ngày càng rõ nét qua các diễn đàn, sự kiện văn hóa toàn cầu. Nhiều địa phương của ta đã tham gia Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO như Hà Nội, Hội An, Đà Lạt - mở ra những cơ hội giao lưu, hợp tác, đồng thời đưa những sản phẩm sáng tạo Việt Nam hòa vào dòng chảy văn hóa nhân loại. Tại các kỳ festival quốc tế, tuần lễ văn hóa, expo toàn cầu, Việt Nam không chỉ mang đến những tiết mục nghệ thuật truyền thống mà còn giới thiệu các tác phẩm đương đại, phản ánh sự giao thoa hài hòa giữa quá khứ và hiện tại.

Du lịch văn hóa trở thành cầu nối mạnh mẽ đưa bản sắc Việt Nam đến với thế giới. Những hình ảnh phố cổ Hội An lung linh, vịnh Hạ Long kỳ vĩ, vùng di sản Tràng An - Yên Tử - Vĩnh Nghiêm - Côn Sơn, Kiếp Bạc mới được UNESCO công nhận… đã trở thành thương hiệu quốc gia, thu hút hàng triệu du khách quốc tế.

Du khách đến Việt Nam không chỉ để ngắm cảnh mà còn trải nghiệm lối sống, thưởng thức ẩm thực, tham gia lễ hội và cảm nhận sự mến khách chân thành của con người Việt Nam.

Du khách chèo thuyền kayak trên vịnh Hạ Long. Ảnh: TRỌNG ĐỨC

Trong lĩnh vực nghệ thuật, các nghệ sĩ trẻ Việt Nam ngày càng hiện diện trên những sân khấu quốc tế, từ âm nhạc, điện ảnh cho đến mỹ thuật, thời trang. Những sản phẩm văn hóa - sáng tạo mang dấu ấn Việt Nam đã và đang chinh phục công chúng toàn cầu, góp phần khẳng định vị thế mới của đất nước. Cùng với đó, thể thao, đặc biệt là bóng đá, cũng trở thành một phương tiện quảng bá văn hóa, gắn kết cộng đồng quốc tế, làm lan tỏa mạnh mẽ tinh thần và khát vọng vươn lên của người Việt Nam.

Có thể nói, chính nhờ bản sắc giàu truyền thống, thấm đẫm tinh thần nhân văn và sức sáng tạo không ngừng, Việt Nam đã biến văn hóa thành "tấm hộ chiếu" mềm mại nhưng đầy uy lực. Đó là nền tảng để chúng ta xây dựng hình ảnh quốc gia hấp dẫn, nhân văn và đầy tiềm năng trong mắt bạn bè năm châu.

PGS-TS BÙI HOÀI SƠN - Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội