Thống nhất nhiều nội dung về thuế tiêu thụ đặc biệt

Toàn cảnh phiên thảo luận của Ủy ban Thường vụ Quốc hội

Nhiều nội dung được thống nhất

Báo cáo tại phiên họp thứ 46 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội ngày 4/6, ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội cho biết, trên cơ sở tổng hợp ý kiến các vị đại biểu Quốc hội, Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính đã phối hợp chặt chẽ với Cơ quan soạn thảo (Bộ Tài chính) và các cơ quan liên quan để tiếp thu, chỉnh lý, hoàn thiện Dự thảo Luật.

Ông Mãi khái quát, về cơ bản, các nội dung giải trình, tiếp thu, chỉnh lý Dự thảo Luật đều đã được thống nhất giữa Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính và Cơ quan soạn thảo. Theo đó, về phạm vi các mặt hàng điều hòa thuộc diện chịu thuế, tiếp thu ý kiến đại biểu, Thường trực Ủy ban Thẩm tra thống nhất với đề xuất của Cơ quan soạn thảo để quy định điều hòa nhiệt độ có công suất từ trên 24.000 BTU đến 90.000 BTU thuộc đối tượng chịu thuế (không thu thuế đối với điều hòa nhiệt độ có công suất từ 24.000 BTU trở xuống và loại có công suất trên 90.000 BTU).

Về việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với mặt hàng xăng, Thường trực Cơ quan thẩm tra đồng tình với ý kiến đại biểu là, về lâu dài, cần nghiên cứu phương án sửa đổi một cách đồng bộ cả thuế tiêu thụ đặc biệt lẫn thuế bảo vệ môi trường để có thể đánh thuế đối với mặt hàng này một cách hợp lý, phù hợp với thông lệ quốc tế.

Nhưng, trong bối cảnh cần triển khai đồng bộ các giải pháp để thực hiện hiệu quả cam kết của Chính phủ Việt Nam tại Hội nghị Các bên tham gia Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu lần thứ 26 (COP26), cùng với quy định thu thuế bảo vệ môi trường, việc thu thuế tiêu thụ đặc biệt đối với xăng trong giai đoạn hiện nay vẫn là cần thiết.

Nêu ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh cho biết, ông vẫn băn khoăn về mục đích và ý nghĩa của việc áp thuế với mặt hàng điều hòa nhiệt độ và xăng.

"Bây giờ biến đổi khí hậu như vậy mà không có điều hòa thì không hoạt động sản xuất - kinh doanh được, không làm việc, sinh hoạt được", ông Thanh nói.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng hoan nghênh Chính phủ đã tiếp thu việc không áp thuế tiêu thụ đặc biệt với điều hòa nhiệt độ công suất từ 24.000 BTU trở xuống và từ 90.000 BTU trở lên. Song ông Tùng bày tỏ mong muốn chuyển sang đánh thuế bảo vệ môi trường với mặt hàng này cũng như với mặt hàng xăng, thay vì thuế tiêu thụ đặc biệt, bởi đây đã trở thành mặt hàng thiết yếu.

Báo cáo giải trình, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn nêu rõ, loại điều hòa nhiệt độ công suất từ 90.000 BTU trở xuống được sử dụng nhiều và tiêu thụ năng lượng điện lớn. Đây là một trong những tác nhân khiến trái đất nóng lên, do sử dụng các chất làm mát gây hại tầng ozone và ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường. Vì lý do này, tại nhiều nước cũng có quy định chặt chẽ khi lắp đặt điều hòa nhiệt độ.

Mặt khác, theo Thứ trưởng Cao Anh Tuấn, tiếp thu ý kiến đại biểu, cơ quan soạn thảo và cơ quan thẩm tra đã thu hẹp các loại điều hòa nhiệt độ phải chịu thuế. “Ước tính, số thu từ thuế tiêu thụ đặc biệt với máy điều hòa khoảng 2.800 tỷ đồng, sau khi thu hẹp như Dự thảo, số thu ngân sách sẽ giảm thêm khoảng 840 tỷ đồng. Tuy nhiên, con số này sẽ còn thay đổi theo thị trường do người tiêu dùng có thể chuyển sang các loại điều hòa không phải chịu thuế”, Thứ trưởng lý giải.

Hồi âm băn khoăn về thuế tiêu thụ đặc biệt với xăng, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn nêu rõ, việc thu thuế đã áp dụng từ rất nhiều năm nay. Đặc biệt, việc này càng quan trọng hơn khi Việt Nam đã thực hiện cam kết tại COP26 về giảm phát thải khí nhà kính.

Đồng thời, việc thu thuế cũng liên quan đến mục tiêu khuyến khích sử dụng xăng E5 và E10. Mức thuế trong Dự thảo cho hai loại xăng này giảm dần, đối với xăng E5 là 8% và xăng E10 là 7% (so với các loại khác là 10%). Hơn nữa, không chỉ xăng E5 hay E10, Bộ Công thương cũng đang báo cáo Chính phủ để nâng các tiêu chuẩn với xăng sinh học lên E10 hay thậm chí E20 như các nước. Như vậy, bên cạnh các yêu cầu về tiêu chuẩn kỹ thuật, thuế tiêu thụ đặc biệt là công cụ hiệu quả để khuyến khích sử dụng xăng sinh học.

Làm rõ thêm băn khoăn của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Thẩm tra Phan Văn Mãi nói, xăng và điều hòa nhiệt độ đúng là mặt hàng thiết yếu, nhưng vẫn cần khuyến khích hạn chế sử dụng, sử dụng tiết kiệm, “càng ít càng tốt”. Tới đây, Quốc hội ban hành Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm cũng là cách khuyến khích xu hướng này. “Ngay cả điều hòa nhiệt độ, dù sử dụng công nghệ hiện đại nhất, thì cũng không thể nói là không phát thải, mà chỉ ít hơn thôi”, ông Phan Văn Mãi nhấn mạnh.

Làm rõ căn cứ áp thuế nước giải khát có đường

Qua nhiều vòng thảo luận, một trong những nội dung còn nhiều ý kiến khác nhau là bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế.

Báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi giải thích, theo quy định của Dự thảo, nước giải khát có đường thuộc diện chịu thuế là các sản phẩm trong phạm vi khái niệm về nước giải khát theo Tiêu chuẩn Việt Nam có hàm lượng đường trên 5gr/100ml. Theo đó, không bao gồm các đồ uống như sữa và sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng, nước khoáng thiên nhiên và nước uống đóng chai, nước rau, quả nguyên chất và nectar (mật) rau, quả và sản phẩm từ cacao.

“Các sản phẩm như nước trái cây tự nhiên, nước dừa, sản phẩm từ sữa, thực phẩm dạng lỏng dùng với mục đích dinh dưỡng... không thuộc đối tượng chịu thuế tiêu thụ đặc biệt”, ông Mãi khẳng định.

Thảo luận, một số ý kiến tại Ủy ban Thường vụ Quốc hội vẫn còn băn khoăn về việc bổ sung nước giải khát có đường vào diện chịu thuế.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng nói, nếu có đầy đủ cơ sở khoa học để cho rằng việc sử dụng đồ uống có đường gây tổn hại đến sức khỏe, thì ông cũng ủng hộ việc đánh thuế. “Nhưng, với vấn đề này, ý kiến còn rất khác nhau, nên đề nghị giải trình rất rõ với Quốc hội về cơ sở khoa học của việc xác định nước giải khát có đường có hại, cần phải có kiểm soát chặt chẽ, hạn chế tiêu dùng”, ông Tùng phát biểu.

Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải; Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội Nguyễn Đắc Vinh cũng còn băn khoăn về cơ sở và tác động của việc đánh thuế nước giải khát có đường.

Hồi âm vấn đề này, Thứ trưởng Bộ Tài chính Cao Anh Tuấn khẳng định, Dự thảo quy định rõ chỉ áp thuế với nước giải khát có hàm lượng đường là 5gr/100 ml.

Cũng theo Thứ trưởng, xu hướng áp thuế với nước giải khát có đường đang tăng rất nhanh, từ chỉ khoảng 15 quốc gia vào năm 2012, thì đến nay, 107 quốc gia, vùng lãnh thổ đã áp dụng. Việc này đã mang lại hiệu quả cả về nhận thức và hành động từ phía người tiêu dùng cũng như nhà sản xuất về giảm lượng đường cho nước giải khát cũng như giảm lượng tiêu thụ nước giải khát có đường.

“Các nước đều đánh thuế từ 20 đến 40%. Bộ Y tế cũng đề xuất mức thuế cao là 40%”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn thông tin thêm.

Tuy nhiên, trong giai đoạn đầu, Dự thảo quy định, từ năm 2027 áp dụng thuế suất 8%, từ năm 2028 áp dụng thuế suất 10%. “Đây là mức rất hợp lý so với khu vực và thế giới, để bước đầu tăng dần nhận thức, giảm sử dụng nước giải khát có đường”, Thứ trưởng Cao Anh Tuấn giải trình.

Theo nghị trình, chiều 13/6, Quốc hội sẽ biểu quyết thông qua Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt (sửa đổi).

Nguyễn Lê