Tốn kém, lãng phí khi đưa 100 bao tải vàng mã vào đền để đốt

Ngày 26-6, trong báo cáo gửi Chính phủ về kết quả kiểm tra tổng thể việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại các di tích lịch sử - văn hóa trên phạm vi toàn quốc năm 2023, Bộ Tài chính đã nêu một số hạn chế, khó khăn trong công tác này.

Theo Bộ Tài chính, tình trạng đốt vàng mã với số lượng lớn gây tốn kém, lãng phí, ô nhiễm môi trường, nguy cơ cháy nổ tại các di tích là cơ sở tín ngưỡng, nhất là các đền (Ảnh minh họa)

Theo đó, đa số báo cáo của địa phương cho rằng số liệu báo cáo thu, chi tiền công đức, tài trợ của các di tích, kể cả di tích xếp hạng quốc gia đặc biệt mới chỉ phản ánh một phần, chưa đầy đủ. Tại các di tích là cơ sở tôn giáo về cơ bản đều có hoạt động thu, chi tiền công đức, tài trợ nhưng còn khoảng 31%, tương ứng 1.771 cơ sở di tích không báo cáo.

Bộ Tài chính nêu rõ tại các di tích là đền, chùa có đặt đĩa, đặt khay trên các ban thờ khiến du khách đặt nhiều loại tiền lộn xộn, không chỉ làm mất đi sự tôn nghiêm, thanh tịnh nơi thờ tự mà còn gây lòng tham cho người khác.

Theo quy định tại Thông tư số 04/2023/TT-BTC, các khoản tiền nêu trên được thu gom để kiểm đếm và sử dụng chung cho việc bảo vệ, phát huy giá trị di tích và lễ hội, trong đó có chi thù lao cho người trông coi, bảo vệ di tích và chi mua hương, hoa, lễ vật, đèn nhang tại di tích. Tuy nhiên, việc thực hiện tại những di tích chưa lắp camera có bảo đảm minh bạch hay không hoàn toàn phụ thuộc vào ý thức tự giác của người đại diện di tích.

Việc quản lý tiền công đức, tài trợ tại không ít di tích chưa chặt chẽ, tiềm ẩn rủi ro, để thất thoát, trộm cắp. Một số di tích giao tiền cho cá nhân giữ, đứng tên gửi tiết kiệm, cho các cá nhân vay, đã có trường hợp bị lừa nhiều tỉ đồng, xảy ra tại Đền Bà Chúa Kho ở Bắc Ninh, Phủ Tây Hồ ở quận Ba Đình, Đền Rừng ở quận Long Biên (Hà Nội). Trong đó, Ban quản lý Đền Rừng giao số tiền tích lũy trong nhiều năm cho thủ quỹ đứng tên gửi tiết kiệm dẫn đến bị lừa mất 5,6 tỉ đồng.

Cũng theo Bộ Tài chính, một số di tích có thói quen giữ tiền mặt mà không gửi vào tài khoản bị kẻ gian lấy trộm; nhiều di tích tiếp nhận tiền trong hòm công đức chưa kịp thời bị kẻ gian cạy phá hòm lấy tiền. Vẫn còn xảy ra "va chạm" trong việc tiếp nhận tiền công đức, tài trợ tại một số di tích đan xen các chủ thể khác nhau quản lý.

Ngoài việc quản lý tiền công đức, theo Bộ Tài chính, tình trạng đốt vàng mã với số lượng lớn gây tốn kém, lãng phí, ô nhiễm môi trường, nguy cơ cháy nổ tại các di tích là cơ sở tín ngưỡng, nhất là các đền. Trong đó có thể kể đến trường hợp nhóm du khách trú tại phường Quang Trung (tỉnh Thái Bình) đến làm lễ tại đền Tranh, huyện Ninh Giang (tỉnh Hải Dương) ngày 7-12-2023 chở theo 100 bao tải vàng mã với khối lượng khoảng 1,5 tấn, gây xôn xao dư luận. Bên cạnh đó, có không ít du khách đi lễ đầu năm 2024 tại đền Ông Hoàng Mười ở tỉnh Nghệ An phải dùng xe kéo đồ vàng mã đưa vào đền…

Từ những bất cập nêu trên, Bộ Tài chính đề nghị người đại diện hoặc ban quản lý di tích mở sổ ghi chép đầy đủ các khoản thu, chi bảo đảm công khai, minh bạch. Trường hợp chưa mở tài khoản tại ngân hàng hoặc Kho bạc Nhà nước thì cần thực hiện ngay để bảo đảm việc quản lý an toàn.

Đồng thời, quản lý chặt chẽ các khoản tiền đã tiếp nhận, bao gồm tiền trong hòm công đức. Trường hợp ban quản lý di tích đang giao tiền cho cá nhân giữ, đứng tên gửi tiết kiệm hoặc cho vay cần thực hiện thu hồi ngay để quản lý theo tài khoản của ban quản lý. Bộ Tài chính cũng kiến nghị lắp camera giám sát tại các điểm tiếp nhận, kiểm đếm tiền công đức, tài trợ.

Đối với các địa phương đến nay chưa ban hành văn bản quy định về quản lý, thu chi tài chính cho công tác tổ chức lễ hội và tiền công đức, tài trợ cho di tích và hoạt động lễ hội theo hướng dẫn tại Thông tư số 04/2023/TT-BTC, Bộ Tài chính đề nghị UBND cấp tỉnh chỉ đạo các cơ quan, đơn vị có liên quan khẩn trương xây dựng, trình cấp có thẩm quyền ban hành để thống nhất thực hiện tại địa phương.

Minh Chiến