TP.HCM: Cuối năm, dòng người tìm về di tích, bảo tàng

Du khách tìm đến di tích Dinh Độc Lập những ngày đầu tháng 12.2025

Những ngày tháng 12, khi Thành phố bước vào nhịp điệu cuối năm, dòng người đổ về các trung tâm thương mại, phố đi bộ, khu vui chơi đông đúc hơn thường lệ.

Song song với không khí mua sắm, giải trí ấy, một dòng chảy lặng lẽ khác cũng đang diễn ra trong không gian của các bảo tàng - nơi lưu giữ ký ức, bản sắc và những câu chuyện dài của văn hóa dân tộc.

Tại Di tích quốc gia đặc biệt Dinh Độc Lập, Bảo tàng Chứng tích chiến tranh, Bảo tàng Lịch sử TP.HCM, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ…, không khó để bắt gặp những nhóm học sinh, sinh viên, du khách trong và ngoài nước đến tham quan, ghi chép, lắng nghe và chụp ảnh.

Học sinh "check in" Bảo tàng Lịch sử TP.HCM

Khi y phục trở thành câu chuyện của lịch sử

Tại Bảo tàng TP.HCM, chuyên đề “Nam diện - Y phục người Việt qua ba thế kỷ” đang thu hút sự quan tâm đặc biệt của công chúng.

Từ những ngày cuối tháng 11, không gian trưng bày giới thiệu hệ thống trang phục truyền thống của người Việt từ cuối thế kỷ XVIII đến đầu thế kỷ XX đã trở thành điểm hẹn của đông đảo học sinh, sinh viên, nhà nghiên cứu và những người yêu Việt phục.

Không chỉ dừng ở việc trưng bày hiện vật, chương trình còn mở ra không gian tọa đàm với ba nhóm nội dung: bối cảnh lịch sử - văn hóa; vấn đề tái hiện - ứng dụng; và định hướng bảo tồn - phát huy trong tương lai. Ở đó, trang phục không chỉ được nhìn như một sản phẩm thẩm mỹ, mà được đặt trong dòng chảy biến động của xã hội Việt Nam giai đoạn cận - hiện đại.

Không gian triển lãm Việt phục tại Bảo tàng TP.HCM

Nhà nghiên cứu trẻ Ngô Lê Duy - đồng sáng lập, phụ trách mỹ thuật một thương hiệu Việt phục cổ chia sẻ, khoảng sáu năm trước, khi phong trào Việt phục mới manh nha, hình ảnh về cổ phục Việt chủ yếu đến từ giới nghiên cứu, mang tính tư liệu nhiều hơn là thị giác đương đại. Điều này khiến việc tiếp cận công chúng, đặc biệt là giới trẻ, còn nhiều hạn chế.

Theo anh Duy, trang phục truyền thống là một lĩnh vực phức hợp: ánh sáng, màu sắc, chất liệu xưa - nay, bối cảnh lịch sử, cách thể hiện… đều ảnh hưởng đến việc phục dựng và truyền thông. Anh cũng nhắc đến thực tế hơn mười năm trước, sinh viên mỹ thuật gần như không tìm được hình ảnh đáng tin cậy về văn hóa - trang phục Việt Nam.

Biểu tượng về Việt Nam khi ấy thường bị giản lược trong những hình ảnh “tre - nước - sân đình”, dẫn đến việc khi công chúng thấy hình ảnh cổ phục lạ mắt, lập tức quy về Trung Quốc.

Điểm thay đổi lớn nhất hiện nay, theo anh, là công chúng bắt đầu đặt câu hỏi: “Đây có phải trang phục Việt không?” - một biểu hiện của tư duy phản biện và sự quan tâm ngày càng rõ nét hơn đến bản sắc dân tộc.

Triển lãm và các hoạt động trải nghiệm tại Bảo tàng TP.HCM diễn ra trong chuỗi sự kiện kỷ niệm 80 năm Sắc lệnh số 65/SL của Chủ tịch Hồ Chí Minh về bảo tồn cổ tích (23.11.1945 - 23.11.2025) và 20 năm Ngày Di sản Văn hóa Việt Nam (23.11.2005 - 23.11.2025).

Triển lãm chuyên đề “Nam diện - Y phục người Việt qua ba thế kỷ” sẽ diễn ra đến ngày 22.12.2025. Bên cạnh đó, Bảo tàng TP.HCM tổ chức cho khách tham quan tìm hiểu về nghề gốm, từ ngày 29.11 - 15.12.2025 với sự phối hợp của nhiều nhà nghiên cứu, nghệ sĩ, nhóm thực hành văn hóa.

Sợi thổ cẩm nối dài ký ức Tà Lài

Ở một không gian khác, Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ lại mở ra câu chuyện của di sản thông qua trưng bày chuyên đề “Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai”.

Không gian trưng bày giới thiệu hệ thống hiện vật và tư liệu về nghề dệt - một nghề thủ công gắn liền với đời sống, tín ngưỡng và bản sắc cộng đồng của người Mạ. Trưng bày diễn ra đến ngày 18.4.2026.

Theo ông Nguyễn Quốc Chính, Phó Giám đốc Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ, dân tộc Mạ là một trong 54 dân tộc của Việt Nam, cư trú chủ yếu tại Lâm Đồng và Đồng Nai. Ở Tà Lài, nghề dệt không chỉ là sinh kế mà đã trở thành một biểu đạt văn hóa cốt lõi, được trao truyền qua nhiều thế hệ.

Từ khi mới 8-9 tuổi, các bé gái đã được bà, được mẹ cầm tay hướng dẫn những thao tác dệt đầu tiên, qua đó bồi đắp phẩm chất, vị trí của người phụ nữ trong cộng đồng.

Trưng bày chuyên đề “Nghề dệt thổ cẩm truyền thống của phụ nữ dân tộc Mạ ở xã Tà Lài, tỉnh Đồng Nai”, tại Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ đến ngày 18.4.2026

Mỗi tấm thổ cẩm của người Mạ không đơn thuần là một sản phẩm thủ công. Đó là một “văn bản” văn hóa, nơi kết tinh thế giới quan, tín ngưỡng đa thần và mối quan hệ hài hòa giữa con người với tự nhiên. Những họa tiết sông nước, muông thú, cây cỏ, nhà sàn, hình người, những đường zigzag biểu trưng cho vòng tuần hoàn của đời sống… hiện lên sinh động trên từng tấm vải.

Trưng bày cũng giới thiệu quy trình dệt thủ công, kỹ thuật nhuộm sợi từ nguyên liệu thiên nhiên như củ nghệ, vỏ cây lộc vừng, đồng thời phác họa hình ảnh những phụ nữ Mạ đang nỗ lực gìn giữ và phát huy nghề trong bối cảnh hiện nay.

“Trở về” - cuộc hồi hương của mỹ thuật đỉnh cao

Nếu như “Nam diện” và thổ cẩm Mạ kể câu chuyện về di sản từ đời sống dân gian, thì tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM, chuyên đề “Trở về” lại mở ra một cuộc hồi hương của những giá trị mỹ thuật đỉnh cao. Chuyên đề giới thiệu hơn 40 tác phẩm mỹ thuật được ông bà Lê Tất Luyện - Thụy Khuê hiến tặng năm 2025.

Không gian trưng bày chuyên đề "Trở về" tại Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM

Ông Nguyễn Minh Nhựt, Phó Giám đốc Sở VHTT TP.HCM nhấn mạnh, đây không chỉ là một sự kiện mỹ thuật mà còn là hoạt động văn hóa mang ý nghĩa sâu sắc, khẳng định giá trị vĩnh cửu của tình yêu quê hương và di sản nghệ thuật.

Việc hiến tặng, theo ông, đã vượt ra ngoài giá trị vật chất, trở thành một nghĩa cử văn hóa cao quý, đưa di sản mỹ thuật Việt Nam từ nước ngoài trở về phục vụ nhân dân.

Ông Trần Minh Công, Phó Giám đốc phụ trách Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM chia sẻ, không gian “Trở về” mở ra đối thoại giữa các dòng chảy mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX.

Trong đó, tinh hoa mỹ thuật Đông Dương có tranh lụa, sơn dầu, sơn mài với các tác phẩm của Lê Phổ, Bùi Xuân Phái, Vũ Cao Đàm, Tạ Tỵ… Mỹ thuật Gia Định và hiện đại: Đỗ Quang Em, Nguyễn Trung, Trịnh Cung, Đinh Cường, Bửu Chỉ, Võ Đình… với tư duy tự do và giao thoa quốc tế.

Chuỗi “Phong cảnh bất khuất” của Lê Bá Đảng: Tượng trưng cho tinh thần kiên cường, nghị lực vươn lên và khát vọng tự do của con người Việt Nam.

Triển lãm là cơ hội để công chúng nhìn nhận toàn diện bức tranh mỹ thuật Việt Nam thế kỷ XX - giai đoạn nhiều khuynh hướng sáng tác giao thoa, bổ sung cho nhau, tạo nên bức tranh đa chiều và phong phú.

Ông Trần Minh Công nhấn mạnh, chuyên đề “Trở về” khẳng định di sản không chỉ là ký ức của quá khứ mà còn là động lực cho sự sáng tạo đương đại, tiếp nối liên tục lịch sử mỹ thuật Việt Nam trong dòng chảy nghệ thuật thế giới.

Trưng bày “Trở về” tại tầng 2, Tòa nhà 2, Bảo tàng Mỹ thuật TP.HCM; từ nay đến hết ngày 4.1.2026.

Một số hình ảnh khách đến tham quan các di tích, bảo tàng trên địa bàn TP.HCM trong những ngày qua:

Di tich quốc gia đặc biệt Dinh Độc Lập thường là lựa chọn đầu tiên của các đoàn du khách khi đến tham quan TP.HCM

Nhiều bạn trẻ chọn địa điểm đặc biệt này để ghi lại những thời khắc trọng đại của cuộc đời

Du khách tham quan Bảo tàng Chứng tích chiến tranh

Đây cũng là tiết học ngoài nhà trường của nhiều học sinh, sinh viên

Thầy và trò Trường Tiểu học Trần Khánh Dư tổ chức Hành trình “Di sản trong mắt em” với điểm dừng chân đầu tiên là Quán cà phê Đỗ Phủ - Cơm tấm Đại Hàn, một địa chỉ đỏ gắn liền với câu chuyện hoạt động bí mật của lực lượng Biệt động Sài Gòn

Đoàn du khách nước ngoài "check in" di tích Quán cà phê Đỗ Phủ - Cơm tấm Đại Hàn

THÙY TRANG