Ứng dụng công nghệ trong bảo trì đường bộ, ứng phó biến đổi khí hậu
Theo Cục Đường bộ Việt Nam, đơn vị này định hướng đưa khoa học - công nghệ hiện đại vào thiết kế, thi công và bảo trì công trình đường bộ, nhằm tăng khả năng chịu nhiệt, chịu nước, chống xói mòn và thích ứng với điều kiện khí hậu cực đoan.
Trong những năm qua, biến đổi khí hậu diễn biến ngày càng khó lường, gây thiệt hại nặng nề về người và tài sản của nhân dân; trong đó, kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ chịu ảnh hưởng lớn. Thực tiễn này đặt ra yêu cầu cấp thiết phải nâng cao khả năng chống chịu của hệ thống hạ tầng giao thông.
Tăng cường sử dụng những vật liệu chịu nhiệt, chịu nước để kết cấu mặt đường ổn định hơn.
Luật Đường bộ 2024 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025 đã có những nội dung quy định rõ về việc phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ. Để cụ thể hóa những nội dung này, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã ban hành Thông tư 40/2024/TT-GTVT ngày 15/11/2024, cũng có hiệu lực từ 1/1/2025.
Tại điểm b Khoản 5 Điều 28 Luật Đường bộ 2024 nhấn mạnh việc đầu tư, xây dựng công trình thuộc kết cấu hạ tầng đường bộ phải bảo đảm quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, cấp kỹ thuật của đường bộ; đồng thời chú trọng bảo vệ cảnh quan, môi trường và có giải pháp thích ứng với biến đổi khí hậu...
Không chỉ dừng lại ở yêu cầu về thiết kế, Điều 38 của Luật này cũng quy định rõ về phòng, chống và khắc phục hậu quả thiên tai trong lĩnh vực đường bộ. Theo đó, các dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ phải được thiết kế, xây dựng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm thoát lũ và tuân thủ các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, nhằm nâng cao khả năng phòng, chống thiên tai...
Điều 6 Thông tư 40/2024/TT-GTVT cũng quy định, chủ đầu tư khi lập và thực hiện dự án đầu tư xây dựng công trình đường bộ mới hoặc nâng cấp, mở rộng, cải tạo phải bảo đảm các quy định sau:
Thiết kế, xây dựng bền vững, thích ứng với biến đổi khí hậu, bảo đảm các quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật, bảo đảm thoát lũ và các yêu cầu về phòng, chống thiên tai.
Hạn chế đến mức thấp nhất hoặc không làm tăng nguy cơ rủi ro thiên tai và bảo đảm tính ổn định của công trình trước thiên tai.
Tuân thủ quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, pháp luật về xây dựng và pháp luật về quy hoạch.
Ngày 17/11, trao đổi với phóng viên Báo Xây dựng, đại diện Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng) cho biết, để hạn chế những tác động tiêu cực của thiên tai, giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản, Cục đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp nhằm nâng cao khả năng chống chịu của hạ tầng đường bộ.
Trong đó, tăng cường ứng dụng khoa học - công nghệ và vật liệu bền vững thích ứng biến đổi khí hậu với một số giải pháp tiêu biểu.
Cụ thể, sử dụng vật liệu thân thiện môi trường và có khả năng tái chế, giảm phát thải khí nhà kính, như bê tông nhựa tái chế, bê tông nhựa ấm hoặc bê tông tính năng siêu cao cho các vị trí chịu tải trọng và thời tiết khắc nghiệt.
Tăng cường sử dụng vật liệu chịu nhiệt, chịu nước và chống nứt vỡ, như phụ gia polymer, nano-silica, sợi thủy tinh hoặc sợi basalt, giúp kết cấu mặt đường ổn định hơn trước điều kiện nắng nóng kéo dài hoặc mưa lớn liên tục.
Gia cố mái ta luy, mái dốc bằng các giải pháp sinh học, như trồng cỏ vetiver hoặc các loại cây bản địa có bộ rễ sâu, chịu hạn và chịu xói tốt, vừa chống sạt lở, chống xói mòn, vừa tạo cảnh quan xanh - góp phần phát triển giao thông bền vững.
Bên cạnh đó, khuyến khích tận dụng phế thải công nghiệp (tro bay, xỉ thép, nhựa phế thải) trong kết cấu nền, móng, áo đường, góp phần giảm chi phí, tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và hạn chế ô nhiễm môi trường.
Ứng dụng hệ thống quan trắc thông minh (IoT, cảm biến, mô hình số) để theo dõi nhiệt độ, độ ẩm, biến dạng của công trình, phục vụ bảo trì dự báo (predictive maintenance) và cảnh báo sớm nguy cơ hư hỏng.
Song song đó, Cục cùng các đơn vị liên quan tham mưu cho Bộ Xây dựng phối hợp với Bộ Đất đai, Cơ sở hạ tầng và Giao thông Hàn Quốc triển khai dự án "Xây dựng năng lực vận hành hệ thống bảo trì tích hợp thông minh", nhằm nâng cao khả năng chống chịu khí hậu của cầu đường bộ Việt Nam.
Luật Đường bộ 2024 đã nhấn mạnh việc đầu tư, xây dựng công trình có giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.
Với các giải pháp đồng bộ về thể chế, quản lý, khoa học - công nghệ và phát triển vật liệu xanh, Cục Đường bộ Việt Nam hướng tới xây dựng hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ thông minh, an toàn, thân thiện môi trường và có khả năng chống chịu cao trước biến đổi khí hậu và thiên tai, đảm bảo giao thông thông suốt, an toàn và phát triển bền vững trong dài hạn.
