Vì sao Peru từ chối F-16, Rafale để chi 3,5 tỷ đô la mua tiêm kích JAS-39 của Thụy Điển

Peru đã công bố quyết định mua 24 máy bay chiến đấu Saab JAS 39 Gripen E, một động thái đánh dấu sự thay đổi đáng kể trong chiến lược phòng không của nước này và là đòn giáng mạnh vào các công ty hàng không vũ trụ khổng lồ của Mỹ và Pháp.

Thỏa thuận trị giá 3,5 tỷ đô la này đã vượt qua các đối thủ cạnh tranh Lockheed Martin's F-16 Block 70 và Dassault's Rafale F4, nhằm mục đích hiện đại hóa đội bay MiG-29 thời Liên Xô và Mirage 2000 của Pháp đang lão hóa của Peru.

Tổng thống Peru Dina Boluarte, phát biểu tại một căn cứ Không quân Peru dịp kỷ niệm 40 năm ngày tiêm kích Mirage 2000 được đưa vào sử dụng, đã mô tả thương vụ là nền tảng cho an ninh và phát triển quốc gia.

Quyết định này được đưa ra sau nhiều năm đánh giá, với một thỏa thuận chính thức dự kiến sẽ được hoàn thiện trong chuyến thăm của Bộ trưởng Quốc phòng Thụy Điển Pål Jonson tới Lima vào ngày 10/7.

Đối với Mỹ, sự mất mát này đặt ra câu hỏi về ảnh hưởng của họ trên thị trường quốc phòng của Mỹ Latinh, khi hãng Saab của Thụy Điển đảm bảo một chỗ đứng khác trong khu vực. Tin tức này, được Peru21 đưa tin đầu tiên, nhấn mạnh sự hấp dẫn ngày càng tăng của các nền tảng linh hoạt, tiết kiệm chi phí trong các cuộc thi máy bay chiến đấu toàn cầu.

Không quân Peru, được gọi là Fuerza Aérea del Perú (FAP), hiện đang vận hành hỗn hợp 11 máy bay phản lực Mirage 2000P, 8 máy bay MiG-29, 8 máy bay tấn công mặt đất Su-25 và 20 máy bay phản lực tấn công hạng nhẹ Cessna A-37 Dragonfly, nhiều máy bay trong số đó đã hoạt động trong hơn bốn thập kỷ.

Những nền tảng này, mặc dù có ý nghĩa lịch sử, nhưng lại gặp khó khăn với khả năng hoạt động hạn chế và công nghệ lỗi thời, thúc đẩy Peru tìm kiếm một máy bay chiến đấu đa năng hiện đại có khả năng giải quyết các mối đe dọa đa dạng, từ phòng không đến hỗ trợ mặt đất.

JAS-39 Gripen E, với hệ thống điện tử hàng không tiên tiến và chi phí vận hành thấp, đã nổi lên như ứng cử viên sáng giá nhất trong quá trình đấu thầu cạnh tranh bắt đầu vào năm 2024, theo xác nhận của Bộ trưởng Quốc phòng Peru Walter Enrique Astudillo Chávez.

Saab JAS 39 Gripen E, máy bay chiến đấu đa năng thế hệ 4.5, đại diện cho bước tiến vượt bậc về khả năng phòng không của Peru.

Được trang bị một động cơ General Electric F414G cung cấp lực đẩy 10 tấn, cho phép đạt tốc độ tối đa Mach 2.0 và bán kính chiến đấu khoảng 1.300 km.

Cấu hình cánh tam giác và cánh canard, kết hợp với hệ thống điều khiển fly-by-wire, đảm bảo khả năng cơ động đặc biệt, khiến nó phù hợp với nhiều môi trường hoạt động khác nhau của Peru, từ các vùng ven biển đến cao nguyên Andes ở độ cao lớn.

Radar mảng quét điện tử chủ động (AESA) Raven ES-05 của Gripen E, do Leonardo phát triển, cung cấp khả năng phát hiện và theo dõi mục tiêu vượt trội, có khả năng tấn công nhiều mối đe dọa cùng lúc ở phạm vi hơn 100 dặm.

Bộ vũ khí của máy bay cũng đa năng không kém, hỗ trợ nhiều loại vũ khí không đối không và không đối đất.

Các vũ khí tầm xa bao gồm tên lửa tầm xa Meteor, được biết đến với khả năng ngoài tầm nhìn, tên lửa tầm ngắn IRIS-T và tên lửa AIM-9X Sidewinder do Mỹ sản xuất để giao chiến tầm gần.

Đối với mục đích tấn công mặt đất, JAS-39 Gripen E có thể mang tên lửa AGM-65 Maverick, bom dẫn đường chính xác GBU-series và tên lửa hành trình Taurus KEPD 350, cung cấp cho Peru khả năng tấn công mạnh mẽ.

Pháo Mauser BK27 27mm, tích hợp vào khung máy bay, tăng cường hiệu quả của nó trong các nhiệm vụ hỗ trợ trên không tầm gần.

Bộ tác chiến điện tử của máy bay phản lực, bao gồm các hệ thống gây nhiễu và đối phó tiên tiến, cho phép nó phá vỡ radar của đối phương và tránh các mối đe dọa, một tính năng quan trọng cho các hoạt động trong môi trường cạnh tranh.

Saab nhấn mạnh kiến trúc điện tử hàng không dạng mô-đun của JAS-39 Gripen E, cho phép cập nhật phần mềm nhanh chóng và tích hợp các công nghệ mới.

Tính linh hoạt này đảm bảo máy bay phản lực có thể thích ứng với các mối đe dọa mới nổi mà không cần đại tu tốn kém, một lợi thế đáng kể đối với một quốc gia có ý thức về ngân sách như Peru.

Đặc biệt JAS-39 chỉ cần 500 mét để cất cánh và 600 mét để hạ cánh, khiến nó trở nên lý tưởng cho các sân bay khắc nghiệt, một đặc điểm phổ biến ở các vùng xa xôi của Peru.

Trong triển lãm quốc phòng SITDEF 2025 tại Lima, Saab đã giới thiệu một mô hình JJAS-39 Gripen E kích thước đầy đủ với các dấu hiệu của Brazil, nhấn mạnh sự liên quan trong khu vực và khả năng sẵn sàng hoạt động của nó.

Công ty cũng trình bày các hệ thống bổ sung, chẳng hạn như hệ thống phòng không RBS 70NG và radar Giraffe 1X, cho thấy mối quan hệ đối tác quốc phòng rộng lớn hơn với Peru.

Hiệu quả về chi phí của JAS-39 Gripen E là điểm bán hàng chính. giá thành của loại máy bay này chỉ khoảng 70 triệu, thấp hơn đáng kể so với mức 240 triệu đô la của Rafale và mức 75 triệu đến 100 triệu đô la cho mỗi máy bay của F-16 Block 70, tùy thuộc vào cấu hình.

Hãng Saab tuyên bố chi phí vận hành cho mỗi giờ bay của JAS-39 Gripen E là một trong những chi phí thấp nhất trong cùng loại, ở mức khoảng 4.700 đô la, so với 16.500 đô la của Rafale.

Quyết định của Peru chọn JAS-39 Gripen E thay vì các đối thủ cạnh tranh của Mỹ và Pháp mang lại những hàm ý địa chính trị quan trọng, đặc biệt là đối với Mỹỳ.

Châu Mỹ Latinh từ lâu đã là một thành trì cho xuất khẩu quốc phòng của Hoa Kỳ, với F-16 phục vụ trong các lực lượng không quân trên khắp khu vực, bao gồm Chile, Colombia và Venezuela.

Việc mất hợp đồng này vào tay Saab đặt ra câu hỏi về ảnh hưởng chiến lược của Mỹ trong khu vực. Một số nhà phân tích cho rằng Washington có thể đã đánh giá thấp chiến lược xuất khẩu mạnh mẽ của Saab, trong đó nhấn mạnh vào các thỏa thuận được thiết kế riêng và quan hệ đối tác địa phương.

Khả năng Mỹ chặn xuất khẩu động cơ General Electric F414 của JAS-39 Gripen E, như đã báo cáo trong một vụ việc liên quan đến Colombia vào 2/2025, cũng có thể đã ảnh hưởng đến tính toán của Peru.

Theo SA Defensa, Mỹ đã phủ quyết việc bán JAS-39 Gripen cho Colombia bằng cách hạn chế xuất khẩu động cơ, một động thái được coi là bảo vệ thị phần của Lockheed Martin.

Mặc dù chưa có hành động nào như vậy được xác nhận trong trường hợp của Peru, nhưng tiền lệ có thể đã thúc đẩy Peru tìm kiếm một thỏa thuận ít bị ảnh hưởng bởi sự can thiệp của Mỹ.

Việt Hùng

Theo Bulgarianmilitary